Γράφει ο ΣΤΑΜΑΤΗΣ Απ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ,
δάσκαλος – λαογράφος
Αγαπητοί αναγνώστες,
καλημέρα σας!
Αποχαιρετίσαμε ύστερ’ από σαράντα μέρες από το Πάσχα τον χαρμόσυνο πασχαλινό χαιρετισμό: ´Χριστός Ανέστη!´, αφού ήδη χθες (2/6) γιορτάσαμε την Ανάληψη του Κυρίου στους Ουρανούς!
Αύριο (4/6) γιορτάζεται η μνήμη Μάρθας και Μαρίας των αδελφών του Λαζάρου και την Κυριακή (5/6) έχομε την εορτή των Αγίων 318 Θεοφόρων Πατέρων της Α! Οικουμενικής Συνόδου (Βιθυνία, Μάιος 325 μ.Χ.)!
Ωστόσο δεν ξεχνούμε πως από προχθές Τετάρτη, έχομε μπει στον Ιούνιο, τον πρώτο καλοκαιρινό μήνα του χρόνου, με την προσδοκία ότι θα ’χουμε πια καλούς καιρούς, γιατί, εδώ που τα λέμε, ο Μάης μας… δρόσισε με το παραπάνω…
Από τα λαογραφικά του Ιούνη, του Πρωτογούλη, όπως τα θέλει ο λαός μας και του Θεριστή (για όσους θερίζουν ακόμη), σημειώνουμε πως είναι ο Αϊ-Γιαννίτης μήνας με τους κληδόνους και τις καθαρτήριες φωτιές, παραμονή τ’ Αγίου (23/6), στις συνοικίες της πόλης και στα χωριά μας. Φωτιές, που ανάβουμε, προσέχοντας, με κλαδιά, φρύσουλα και τα στεφάνια του Μάη και σαν κατακαθίσουν, πηδάμε τρεις φορές συμβολικά και πάντα από την ίδια κατεύθυνση -κατά τα παραδομένα- για να είναι ´παντός κακού αποτρόπαιον!´. Ενεργούν καθαρτικά, λέει ο λαός μας και ψιθυρίζει καθώς πηδά: ´Σίντερο η μέση μου και πέτρα η κεφαλή μου´, δηλ. να ’μαι γέρος για τις ώρες του θερισμού (μέση) και απυρόβλητος από πυρετούς (κεφαλή) κι ελονοσίες. Δηλαδή το πανάρχαιο: ´Εφυγον κακόν, εύρον άμεινον!´.
Την ίδια μέρα, παραμονή και γιορτή τ’ Αϊ-Γιαννιού (23 – 24/6) έχομε και τους κληδόνους, με την όλη ιεροτελεστία τους, τα ριζικάρια και τα μαντέματα, αλλά και τα κληδονόνερά τους, για τις ελεύθερες κοπελιές της γειτονιάς.
Γι’ αυτά όμως θα επανέλθουμε σε επόμενες συνεργασίες του μήνα!
***
Και τώρα στα τρέχοντα θέματα των πνευματικών και καλλιτεχνικών γεγονότων:
Στον απόηχο των εκδηλώσεων της 70ης επετείου από τη Μάχη της Κρήτης (1941-2011) εντάσσεται η πρώτη μας είδηση:
– Tέλη Μαΐου (25/5), πληροφορούμε τους αναγνώστες μας ενημερωτικά, πραγματοποιήθηκε στη Νέαπολη – Λασιθίου ένα ιδιαίτερης σημασίας περιεκτικό και επίκαιρο βραδινό, με θέμα: ´Τη Μάχη της Κρήτης και την Αντίσταση του Λαού, 1941-44, μέσα από τη Λογοτεχνία´, με πρωτοβουλία του σχολικού συμβούλου της περιοχής, κ. Κώστα Μουτζούρη και τη συνεργασία των Σχολείων Β/βάθμιας Εκπ/σης Δήμου Αγίου Νικολάου, την Λαογραφική Εταιρεία Απάνω Μεραμπέλου και την ΠΕΑΕΑ Αγ. Νικολάου και Νεάπολης.
Ενότητες: ´Η Κρήτη ως την 20η Μαΐου 1941´, ´Η Μάχη της Κρήτης, μια παλλαϊκή εποποιία´, ´Η Μάχη της Κρήτης και η Αντίσταση στη Λαϊκή Ποίηση´, ´Η κατάκτηση της Κρήτης´, ´Γ. Σεφέρη: Μέρες Ιουνίου 1941´, ´Βικτ. Θεοδώρου: Μια ποιητική φωνή από τα Χανιά, για τη Μάχη της Κρήτης´, ´Η Γερμ. Κατοχή: Οι ωμότητες των Ναζί και η Αντίσταση των αμάχων´, ´Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη: Η Ποιήτρια της Εθν. Αντίστασης´, ´Η οργανωμένη Κρητική Αντίσταση. Η κατάσταση στο Λασίθι´, ´Ρούσσος Α. Κούνδουρος: Μια εμβληματική μορφή´, Επίλογος: Το Μήνυμα και διαλεχτή ανάλογη κρητ. μουσική και τραγούδια.
Μιλάμε για μια ιδιαίτερα σημαντική μέρα, με πλουσιότατο περιεχόμενο!
***
Στο πολύκεντρο της Σητείας, εξάλλου, το απόγευμα της 8/6, οργανώνεται από τον ίδιο δραστήριο σχολ. σύμβουλο Νομού Λασιθίου, κ. Κ. Μουτζούρη, τον Σύνδεσμο Φιλολόγων του Νομού και τον Δήμο Σητείας, εκδήλωση αφιερωμένη στη Μνήμη του αξέχαστου Κωστή Φραγκούλη – Ανταίου, ενώ θα προηγηθεί ονοματοθεσία πλατείας στο όνομά του! Εισηγητές της περιεκτικής αυτής εσπέρας είναι οι κ.:
– Κ. Μουτζούρης: ´Γιατί ο Κωστής Φραγκούλης´.
– Οδυσσέας Τσαγκαράκης: ´Διαχρονικά στοιχεία ποιητικής, στα «Δίφορα» του Φραγκούλη´.
– Μιλτ. Παπαδάκης: ´Τα «Δίφορα» του Κ. Φραγκούλη, παγά λαλέουσα του λαϊκού μας πολιτισμού´.
– Γ.Γ. Μαρκάκης: ´Το πόρτεγο του Κ. Φραγκούλη στον ´Λυχνοστάτη´.
– Γ. Χλουβεράκης: ´Ο φίλος μου, ο Κωστής Φραγκούλης´, ενώ η σύναξη θα δεχτεί παρεμβάσεις και καταθέσεις μαρτυριών και θα κλείσει η εσπέρα με παραδοσιακή στειακή μουσική, από τον δεξιοτέχνη του βιολιού Γιώργο Τσαντάκη.
Να ’ταν κοντύτερα η Σητεία, να φτάναμε ως εκεί, γιατί τέτοια πλούσια, περιεκτική και ποιοτικά ανάλογη του προσώπου που τιμάται, εκδήλωση, δύσκολα θα ’χουμε, σύντομα.
Και τώρα: – Γυμνασίου και ΕΠΑ.Λ. Καντάνου:
α) ´Η Λισσός στο πέρασμα των αιώνων´.
β) ´Τα Υφαντά του Σελίνου´.
Δύο εκδόσεις ασυνήθιστου εκδοτικού φορέα λάβαμε πρόσφατα και κατενθουσιαστήκαμε πραγματικά!
Πρόκειται για το ιδιαίτερα κατατοπιστικό και ενδιαφέρον βιβλιαράκι: ´Η Λισσός στο πέρασμα των αιώνων´, 44 σελίδων, ογδόου σχήματος, έγχρωμο, έκδοση Μαΐου 2011 των: Γυμνασίου και ΕΠΑ.Λ. Καντάνου, καρπός μόχθου των μαθητών του Γυμνασίου (Α-8, Β-13, Γ-7 και Β’ τ. ΕΠΑ.Λ. – 3) υπό την εποπτεία της φιλολόγου δ/ντριας του Γυμνασίου Καντάνου κας Αναστασίας Μαλούκου, των υπεύθυνων για το έντυπο καθηγητών Πληροφορικής κας Νικολέτας Δουλγέρη και κ. Κων/νου Βερονίκη καθώς και των υπευθύνων της ηλεκτρονικής παρουσίασης: κας Αναστασίας Μαλούκου γυμνασιάρχου και Χ. Μαρινάκη και Ν. Δουλγέρη καθηγητών.
– Χαίρεσαι να μελετάς το περιεκτικό αυτό έντυπο με τις υπογραφές των μαθητών και καθηγητών σε κάθε κεφάλαιό του.
Καμαρώνεις τα παιδιά και προεκτείνεις τη σκέψη σου εκτιμώντας την ορθή κατεύθυνση που τους δόθηκε για ν’ αγαπήσουν το θέμα, να το ερευνήσουν, να ανατρέξουν στη βιβλιογραφία και στα υπάρχοντα δεδομένα και τέλος να οδηγηθούν στο υπεύθυνο δικό τους κείμενο.
Ετσι εργάστηκαν και έτσι κατέληξαν σ’ αυτό το καλόδεχτο και περιεκτικό βιβλίο τους με όλα τα στοιχεία διαχρονικά και τα ευρήματα, ανασκαφές κ.λπ., στο οποίο δεν παρέλειψαν ακόμη και τις ευχαριστίες όπου και σ’ όποιον έπρεπε!
Μπράβο στους μαθητές που εργάστηκαν έτσι υποδειγματικά, μελετώντας τον ιερό αυτό τόπο της επαρχίας μας και θερμά, θερμότατα συγχαρητήρια στην κ. δ/ντρια και το εκπ/κό προσωπικό Γυμνασίου και ΕΠΑ.Λ. Καντάνου, για το επίτευγμά τους!
***
Στον ίδιο χώρο: ´Εκδόσεις και πονήματα Γυμνασίου και ΕΠΑ.Λ. Καντάνου´, αναφέρεται και το δεύτερο επίτευγμά τους, με τον τίτλο: ´Τα Υφαντά του Σελίνου´, Κάντανος, Μάιος 2011, σχ. 8ο, σ. 36, τετραχρωμία.
Υπεύθυνοι αυτού του προγράμματος: η γυμνασιάρχης κα Αναστασία Μαλούκου και η καθηγ. κα Ελευθερία Λαμπουσάκη, ενώ την ευθύνη του εντύπου είχαν αναλάβει οι εκπ/κοί κ. Κώστας Βερονίκης και Νικολέτα Δουλγέρη.
Τέλος, τη δακτυλογράφηση έκανε η κα Αγγελική Τσιτσιριδάκη.
Για το σχετικό ντοκιμαντέρ εργάστηκαν οι κ. Χάρης Μαρινάκης και Νικολέτα Δουλγέρη.
Οι συμμετέχοντες μαθητές στο σχετ. πρόγραμμα ήσαν: 16 τον αριθμό (15 από το Γυμνάσιο και 1 του Λυκείου). Μακάρι να είχαμε χώρο να σημειώναμε κι εδώ τα ονόματά των καθώς και του προηγούμενου -για τη Λισσό- πονήματος, γιατί το αξίζουν!
Η μεθοδολογία, δομή και οργάνωση του βιβλίου, άριστη.
Η έρευνα, ουσιαστική, περιεκτική, πλήρης! Κι όσο για τη συνοδευτική εικονογράφηση, αυτή πια αγγίζει το θαύμα!
Οκτώ δεκάδες φωτογρ. ντοκουμέντων – σωστή μαγεία, πλαισιώνουν τα επί μέρους κεφάλαια του τεύχους. Μαντινάδες, ριζίτικα και παροιμίες για τον αργαλειό, ονομαστικές ευχαριστίες για την προσφορά των πληροφορητών τους και η απαραίτητη βιβλιογραφία, είναι δομή και οργάνωση βιβλίου αρκετά επιτυχής και πλήρης!
Και μόνο που σκύψατε ευλαβικά στην Κληρονομία των Πατέρων μας (αρχαία και παραδοσιακή) είστε άξιοι θερμών ευχαριστιών, επαίνων και ευχών για προκοπή στη ζωή σας αγαπητά μας παιδιά! Εχετε βέβαια δασκάλους σας -όπως συνάγεται απ’ ό,τι βλέπομε- με δέλτα κεφαλαίο και γι’ αυτό σας καλοτυχίζουμε. Καλές επιτυχίες στις επιδόσεις σας και καλό καλοκαίρι με υγεία! Συγχαρητήρια σε όλους σας!
– Και μια και βρισκόμαστε στην Κάντανο, μια ακόμη τοπική έκδοση. Πρόκειται για το ευπαρουσίαστο και περιεκτικό βιβλίο της Καντανιώτισσας λαϊκής ποιήτριας και πεζογράφου κας Μαρίας Ν. Γρυφάκη: ´Μαντινάδες – Ρίμες και τσ’ αποσπερίδας τσουτσουρίσματα´ εκδ. Κάντανος, Χανιά, 2010, σχ. 8ο, σ. 104 εικον.
Γέννημα, θρέμμα της μαρτυρικής Καντάνου η κα Γρυφάκη, με αναγνωρισμένη προσφορά στα κοινοτικά της περιοχής για χρόνια, με αρκετές συμμετοχές της σε στίχο και πεζό, βραβευμένες, εξέδωσε, τελευταία, το παραπάνω έργο της, στο οποίο καταθέτει τα ευγενικά της αισθήματα με την έκφραση της λαϊκότροπης ποίησής της (μαντινάδα, ρίμα κλ.) καθώς και την ιδιωματική πεζογραφική της προσφορά. Στεκόμαστε σε πολλές μαντινάδες και ρίμες της προκειμένου να σας διαλέξουμε κάποιο δείγμα, όπως αυτό:
´Τυλιγαδίζεις τσι χαρές και τσ’ ανεμοφαντίζεις,
παλιά, καινούργια όνειρα, ούλα μου, τα σκορπίζεις´ (σ. 76)
– ´Να σε δικάσει ο Θεός, που ’κλεψες την καρδιά μου
κι εδά δεν την ορίζω μπλιό ούτε στα όνειρά μου!´ (σ. 87).
Ενώ αν είχαμε περισσότερο χώρο, θα αναδημοσιεύαμε και ένα πεζό διαλεχτικό της κείμενο και για το θέμα του και για την ωραία ιδιωματική έκφραση του Δυτ. Κρήτης!
– Συγχαίρουμε τη συνεπαρχιώτισσά μας κα Γρυφάκη (γόνο ασφαλώς της ιστορικής οικογένειας του οπλαρχηγού και εκ των πρώτων βουλευτών της Κρήτης, Γρυφαναγνώστη, από τον Καμπανό και της ευχόμαστε υγεία και δύναμη, να συνεχίζει για έτη πολλά την προσφορά της!
– Εδώ, όμως, φτάσαμε στο τέλος για σήμερα, τα ξαναλέμε συν Θεώ, την άλλη βδομάδα, ως τότε: γεια Σας!
