Ολοένα και περισσότερους πιστούς αποκτά τα τελευταία χρόνια ο αρχιτεκτονικός τουρισμός και σε πόλεις του εξωτερικού, όπως το Μπιλμπάο, έχει μπει δυναμικά στην ατζέντα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Την ίδια στιγμή, το παράδειγμα της ομάδας ´CicloStile´ από την Ιταλία δείχνει τον δρόμο για την εφαρμογή συμμετοχικών διαδικασιών στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση ενός δημόσιου χώρου. Παράλληλα, μια αρχιτεκτονική μελέτη σχετικά με το μικροκλίμα του Πάρκου Ειρήνης και Φιλίας στα Χανιά παρουσιάζει πως -με μικρές παρεμβάσεις χαμηλού κόστους- μπορεί το πάρκο να γίνει φιλόξενο για επισκέπτες και να αποκτήσει ζωή ακόμα και τις ζεστές ημέρες του καλοκαιριού…
Τα παραπάνω ήταν μερικά μόνο από τα θέματα που έθιξαν Ελληνες και ξένοι ομιλητές στο συνέδριο, που διοργάνωσε η ομάδα του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων p-public, το περασμένο Σαββατοκύριακο, στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου (ΚΑΜ). Το συνέδριο, το οποίο, όπως και πέρυσι, συγκέντρωσε το ενδιαφέρον ειδικών και μη, εστίασε στο θέμα των δημόσιων χώρων, αλλά και στο πως η αξιοποίησή τους μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής στα αστικά κέντρα.
Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Για τη νέα διεθνή τάση του αρχιτεκτονικού τουρισμού μίλησε το μέλος της ομάδας «Arhiteam» Μαρία Αναγνώστου. «Η ´Arhiteam´ είναι μια ομάδα νέων αρχιτεκτόνων, η οποία ιδρύθηκε το 2008 από τους Αλέκο Βανδώρο, Σάντα Καλλιάγρα και Κλεοπάτρα Ψαρρού, με σκοπό τη διοργάνωση αρχιτεκτονικών εκδρομών και την προώθηση του αρχιτεκτονικού τουρισμού. Για τον σκοπό αυτό το 2009 έφτιαξαν μια ιστοσελίδα και το ίδιο έτος ιδρύθηκε το www.architravel.org, που είναι ένας αρχιτεκτονικός ηλεκτρονικός τουριστικός οδηγός, δηλαδή είναι ένας on line οδηγός κτηρίων από όλο τον κόσμο», σημείωσε η κα Αναγνώστου και πρόσθεσε ότι μέσα από τον ηλεκτρονικό αυτό οδηγό μπορεί οποιοσδήποτε σκοπεύει να επισκεφθεί μια πόλη να δει και να πάρει πληροφορίες για τα αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος αξιοθέατά της.
Η κα Αναγνώστου υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, ότι σύμφωνα με μελέτες το 63% των επισκεπτών σε μια πόλη εξασκούν μια δραστηριότητα που έχει άμεση σχέση με την Αρχιτεκτονική. «Οι δημόσιοι χώροι μιας πόλης δύναται να μεταβληθούν σε μεγάλο βαθμό από την επίδραση της κίνησης των τουριστών. Ενα νέο μνημείο ή απλά ένα κτήριο δημόσιας χρήσης, το οποίο τοποθετείται στους τουριστικούς οδηγούς επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την κίνηση και τη δομή της πόλης ευρύτερα», εξήγησε και πρόσθεσε ότι ο αρχιτεκτονικός τουρισμός είναι κάτι καινούργιο με πολλές, ωστόσο, προοπτικές. «Εχει μεγάλη απήχηση και υπάρχουν πάρα πολλές πόλεις ανά τον κόσμο που επενδύουν σε αυτό, όπως το Μπιλμπάο, το οποίο με τη δημιουργία του Μουσείου ´Guggenheim´ πενταπλασίασε τον πρώτο χρόνο τα έσοδά του!», επεσήμανε, μεταξύ άλλων, η κα Αναγνώστου και συμπλήρωσε ότι για να πάρει στα σοβαρά τον αρχιτεκτονικό τουρισμό η Πολιτεία θα πρέπει να υπάρχει ένας στοχευμένος σχεδιασμός. «Στην Ελλάδα ο αρχιτεκτονικός τουρισμός μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ δυνατό χαρτί με τέτοια πολιτιστική κληρονομιά που έχουμε. Ωστόσο, νομίζω ότι προς το παρόν αγνοεί εντελώς τι σημαίνει αρχιτεκτονικός τουρισμός».
ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ PANICO
Αν η πρωτοβουλία των κατοίκων της Αμπεριάς και της ομάδας p-public για τη δημιουργία ενός πάρκου στην Αμπεριά σε δημοτική έκταση που προηγούμενως ήταν εγκαταλελειμμένη αποτελεί μια καινοτόμο δράση, στην Ιταλία φαίνεται ότι ανάλογες πρωτοβουλίες έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη πολιτών και Αρχών, όπως αποδεικνύει το παράδειγμα του Panico.
«Το Panico είναι ένα μικρό χωριό που οι άνθρωποι πραγματικά ενδιαφέρονται για τους δημόσιους χώρους», εξήγησαν τα μέλη της ομάδας αρχιτεκτόνων «CicloStile», Alessandro Miti, Giacomo Beccari και Gaia Calamosca, που μίλησαν για την εφαρμογή συμμετοχικών διαδικασιών στον σχεδιασμό και υλοποίηση ενός δημόσιου χώρου. «Ηταν οι πρώτοι ενθουσιώδεις άνθρωποι που συναντήσαμε. Αμέσως κατάλαβαν τις δυνατότητες αυτού του εγχειρήματος όπως και ο Δήμος της περιοχής. Μάλιστα πριν από έναν μήνα παρουσιάσαμε αυτό το πρόγραμμα στη Ρώμη στην πρώτη Μπιενάλε για τους δημόσιους χώρους».
Οι Ιταλοί αρχιτέκτονες επεσήμαναν ότι κατά τη διάρκεια του έργου έδωσαν στους κατοίκους ερωτηματολόγια στα οποία και απάντησαν για ορισμένα σημαντικά θέματα. «Παράλληλα, μέσα από αυτή τη διαδικασία ο κόσμος ιεράρχησε τα προβλήματα και έτσι μπορέσαμε να δείξουμε στον Δήμο ποια είναι τα ζητήματα που πρέπει να δούμε για τον συγκεκριμένο δημόσιο χώρο». Οι νεαροί αρχιτέκτονες σημείωσαν ακόμα ότι η στάση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όπου εργάστηκαν ήταν θετική καθώς «καταλαβαίνουν ότι μέσα από αυτές τις διαδικασίες γίνονται πράγματα τα οποία επιθυμούν οι πολίτες και ότι αυτό λειτουργεί υπέρ τους».
Μέσα από αυτό το συμμετοχικό μοντέλο τόνισαν ότι οι αρχιτέκτονες μπορούν να εστιάσουν στα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας δημόσιος χώρος και στο τι ακριβώς θέλουν οι άνθρωποι, ενώ παράλληλα, εξοικονομούνται πολλά χρήματα αξιοποιώντας δημιουργικά ιδέες και προτάσεις. «Ο προϋπολογισμός ενός έργου παλαιότερα ήταν η κινητήριος δύναμη και σύμφωνα με αυτόν προσδιορίζονταν όλα τα άλλα. Η δική μας στρατηγική είναι ότι ο προϋπολογισμός αποτελεί έναν κρίκο από μια αλυσίδα πραγμάτων που είναι οι πηγές, ο χρόνος, η τεχνολογία και οι άνθρωποι που τους αφορά το έργο. Με αυτό το σκεπτικό παίρνουμε πάντα ως δεδομένο ότι ο προϋπολογισμός θα είναι χαμηλός και δίνουμε έμφαση ανάλογα με το έργο τους άλλους παράγοντες».
ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΙΑΣ
Τοπικό χρώμα είχε η χθεσινή εισήγηση της αρχιτέκτονος Μαρίνας Μιχαηλίδου, η οποία παρουσίασε μια μελέτη για τη βελτίωση του μικροκλίματος στο πάρκο Ειρήνης και Φιλίας στα Χανιά. Οπως εξήγησε η μελέτη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης: «Χρησιμοποιήσαμε τα όργανα των Μηχανικών Περιβάλλοντος, μετεωρολογικά όργανα μετρήσεων και λογισμικά προσομοίωσης για να εκτιμήσουμε τα προβλήματα του Πάρκου Ειρήνης και Φιλίας και μετά να αξιολογήσουμε τις προτάσεις ανάπλασης του Πάρκου. Αυτό που διαπιστώσαμε από την έρευνα ήταν πολύ υψηλές θερμοκρασίες ή ασύμφορες τιμές θερμικής άνεσης, όπως τις ονομάζουμε εμείς, η οποία είναι μια συνισταμένη της θερμοκρασίας, της υγρασίας κ.ά. Αυτός είναι και ο λόγος που το καλοκαίρι ο κόσμος δεν το χρησιμοποιεί το πάρκο», τόνισε η κα Μιχαηλίδου και πρόσθεσε: «Με βάση τα ανωτέρω διατυπώθηκαν δύο ολοκληρωμένες προτάσεις ανάπλασης του πάρκου. Αυτές οι περιοχές ανασχεδιάστηκαν με εφικτά και οικονομικά μέσα, χωρίς να αλλάζει η αρχιτεκτονική του πάρκου. Η πρόταση Α στηρίζεται στη διαφοροποίηση των υλικών δαπεδόστρωσης του πάρκου και η πρόταση Β στηρίζεται στην αύξηση των σκιασμένων περιοχών».
Ειδικότερα η κα Μιχαηλίδου τόνισε ότι στην περίπτωση των επεμβάσεων στα υλικά παρατηρείται βελτίωση της θερμικής άνεσης λόγω της αντικατάστασης των σκληρών υλικών με πράσινο και χώμα και λόγω της αύξησης των υδάτινων επιφανειών. Η ακτίνα της βελτίωσης λόγω των συγκεκριμένων παρεμβάσεων είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τα αποτελέσματα της πρότασης με άξονα τη σκίαση.
Οσον αφορά τη δεύτερη πρόταση, με την αύξηση της δεντροφύτευσης στις θερμικά επιβαρυμένες περιοχές και με τη χρήση σκιάστρων, επιτυγχάνεται βελτίωση της θερμικής άνεσης με σημειακό χαρακτήρα.
Σε ό,τι αφορά δε το κόστος αυτών των παρεμβάσεων η κα Μιχαηλίδου υπογράμμισε: «Επιλέξαμε να χρησιμοποιήσουμε πράγματα που δεν στοιχίζουν πολύ. Προτείναμε χειρισμούς που ένας Δήμος ή μια Υπηρεσία θα έχει τα μέσα να τα κάνει. Πιστεύω ότι τέτοιες μικροπαρεμβάσεις μπορούν να κάνουν ελκυστικούς κάποιους δημόσιους χώρους ειδικά για κάποιους χώρους στα Χανιά όπου το κλίμα είναι θερμό».
Να σημειώσουμε τέλος ότι η εν λόγω έρευνα πραγματοποιήθηκε υπό την επίβλεψη του διευθυντή του Εργαστηρίου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης, Θεοχάρη Τσούτσου και τη συνεργασία της υποψήφιας διδάκτορος Μαριάννας Τσίτουρα.
Παράλληλες πολιτιστικές εκδηλώσεις
Το τετραήμερο των δράσεων των p-public ολοκληρώνεται σήμερα με τις εξής εκδηλώσεις:
– 7 μ.μ.: «Τα παιχνίδια του ουράνιου τόξου». Παιχνίδι για παιδιά στο πάρκο Αμπεριάς με κίνηση, χρώματα και υφάσματα (mandala kinetica) από τη Θάλεια Παπαδάκη.
– 7 μ.μ.: «Ποδηλατική ξενάγηση». Εκκίνηση ποδηλατοπορείας με την ομάδα ´ΠοδηΛάτρεις´ από το πάρκο Αμπεριάς, η οποία θα περάσει από γνωστούς – άγνωστους ελεύθερους χώρους της πόλης και θα καταλήξει στο πάρκο Ειρήνης και Φιλίας με video προβολή και συζήτηση.
– 8 μ.μ.: «Κίνηση – Εκφραση – Πράξη». Σεμινάριο Σωματικής Μιμητικής (Σωματικό Θέατρο) στην Πύλη Sabbionara, με την Ευγενία Παλλήκαρη. Στο σεμινάριο αυτό θα δοθούν τα κατάλληλα εργαλεία στον συμμετέχοντα για να κάνει «ορατό το αόρατο» και να μπορέσει να εκφράσει και να επικοινωνήσει τα συναισθήματά του έχοντας σαν αφετηρία καθημερινές κινήσεις ή πράξεις, όπως για παράδειγμα ένας χαιρετισμός, το γράψιμο μιας κάρτας ή το ράψιμο ενός κουμπιού!
– 8 μ.μ.: «Mundo capoeira». Παρουσίαση capoeira στην Πύλη Sabbionara.
– 9 μ.μ.: «p-public Live party». Συναυλία στο αστικό κενό δίπλα στο Γιαλί Τζαμί (τέως Λιμενικό Περίπτερο) από τους Canea 6, Ξυπόλητη Πρόβα, Freak tones και Σιγανά Ποτάμια.
