´Δεν θέλουμε δικαιοσύνη με την αστική έννοια του όρου. Θέλουμε δικαιοσύνη με βάση τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του τόπου μας. Οταν εμείς κλαίμε αυτοί γελάνε. Οταν πονάμε αδιαφορούν, όταν μας απορρίπτουν μας προτείνουν ψυχοφάρμακα. Μας έκλεψαν τη ζωή μας και δεν έχουμε άλλη. Και προσέχουν να μη ζητήσουμε το αυτονόητο. Να την πάρουμε πίσω´.
Με αυτά τα λόγια ο Γιώργος Γιαννουλόπουλος έκλεισε την ομιλία του στο 2ο Φεστιβάλ Ψυχικής Υγείας και Αυτοβοήθειας με τίτλο «Exit», που διοργάνωσαν το περασμένο Σάββατο, στο Κοινωνικό Στέκι – Στέκι Μεταναστών Χανίων, η Ομάδα Αυτοβοήθειας Ατόμων με Ψυχική Εμπειρία Χανίων, η Πανελλαδική Επιτροπή (πρώην) Χρηστών και Επιζώντων της Ψυχιατρικής, η Ομάδα Αυτοβοήθειας Αθήνας και η Κοινωνική Λέσχη «Φως» Ρεθύμνου.
Στο Φεστιβάλ, που πλαισιώθηκε από την προβολή του ντοκιμαντέρ «Οι επιζώντες» του Σταύρου Ψυλλάκη, μουσικές και performances, έκθεση ζωγραφικής του Γιάννη Παπαδάκη, αλλά και πάρτυ, άνθρωποι που έχουν βιώσει τη βία του εγκλεισμού και του ασύλου, της κοινωνικής περιθωριοποίησης και της οριστικής απώλειας των δικαιωμάτων τους, ως συνέπεια του στιγματισμού τους, άρθρωσαν τον δικό τους λόγο. Μίλησαν για το «κλεμμένο δικαίωμα στη ζωή», άσκησαν κριτική στον ψυχιατρικό θεσμό, έκαναν λόγο για την εκμετάλλευσή τους από πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, για τις κοινωνικές προκαταλήψεις περί «τρέλας», αλλά και τις προοπτικές της αυτοοργάνωσης και αυτοβοήθειας, την ελπίδα που γεννά η συλλογική δράση. Ελπίδα, η οποία συμπυκνώνεται στην προσπάθειά τους για «έξοδο από την επιβολή της ακύρωσης και τη διεκδίκηση της ελευθερίας ως τη φυσική κίνηση στη ζωή».
ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ:
«Η κατηγοριοποίηση ως ψυχασθενής θεωρείται τελεσίδικη»
«Το κράτος, το σύστημα, καλωσορίζει κάθε μέθοδο που στερεί τα όποια δικαιώματα από πολίτες ή ομάδες πολιτών, άρα τους κάνει ακίνδυνους, γι’ αυτό και η κατηγοριοποίηση ως ψυχασθενής από οποιονδήποτε το κράτος του έχει δώσει την ευχέρεια να το κάνει αυτό, θεωρείται τελεσίδικη». Το μέλος της Πανελλήνιας Επιτροπής (πρώην) Χρηστών και Επιζώντων της Ψυχιατρικής, Γιώργος Γιαννουλόπουλος, στην ομιλία του με θέμα «Και πλήρως ν’ αναρρώσουμε πάλι δικαιώματα δεν θα έχουμε», τόνισε την ολοκληρωτική απώλεια των δικαιωμάτων που συνεπάγεται ο στιγματισμός ενός ανθρώπου ως ψυχασθενούς.
«Το σύστημα ούτε έχει ούτε είχε ποτέ σκοπό να δώσει κανενός είδους δικαιώματα στους χαρακτηρισμένους απ’ αυτό ´τρελούς´, γιατί τους χαρακτήρισε έτσι για να τους τα αφαιρέσει τελεσίδικα, πράγμα που σημαίνει ότι όλοι οι μεγαλοπαράγοντες που κόπτονταν για την υποτιθέμενη χειραφέτησή μας και την παραχώρηση σε μας των κλεμμένων από τα αφεντικά τους δικαιωμάτων μας, που νομοθετούσαν δήθεν για το καλό μας, νόμους του είδους ήξεις – αφήξεις, μας κορόιδευαν από την αρχή και ο νους τους ήταν προφανώς στα λεφτά των πακέτων της Ε.Ε. και στην έμμεση ισχυροποίηση του συστήματος των διακρίσεων», σημείωσε, μεταξύ άλλων, και πρόσθεσε: «Στην ουσία όλοι εμείς που ασχολούμαστε με τη διεκδίκηση δικαιωμάτων και δεν κινούμαστε ούτε από οικονομικούς ούτε από ψυχοπαθολογικούς λόγους, καταλαβαίνουμε το μάταιο του πράγματος: Οταν έχουμε από τη μια πλευρά τη φυσική μοχθηρία ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού και από την άλλη τους περισσότερους δημόσιους υπαλλήλους που δουλεύουν στον ευρύτερο χώρο του Δημοσίου που έχει σχέση με ψυχασθενείς, να μας θεωρούν ζώα, παρότι χτίζουν τις καριέρες τους, καλοπληρωμένες μάλιστα, πάνω στην αγωνία μας. Εχουμε και τους ιδιώτες που ενδιαφέρθηκαν για τον χώρο από τότε που άρχισε να δίνει η Ε.Ε. τα πακέτα με τα λεφτά και έχουν πέσει πάνω στον χώρο και τον ρημάζουν, με τη βοήθεια διεφθαρμένων στοιχείων του Δημοσίου και οι οποίοι μας θεωρούν εμπόρευμα. Εχουμε και τις φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες διαμέσου των τόσο πολλών ατόμων και ομάδων που έχουν στη λίστα παροχών τους ελέγχουν ένα πολύ μεγάλο μέρος του χώρου. Εχουμε φτάσει σε σημείο να ακούμε ότι έγινε ένας Σύλλογος Ψυχασθενών και το πρώτο που να σκεφτόμαστε είναι ποια Μ.Κ.Ο. τον έστησε και πόσους προσεταιρίστηκε από τον χώρο των ψυχασθενών. Καταλαβαίνουμε το μάταιο, είναι όμως και το γαμώτο».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΤΕΡΑΚΗΣ:
«Διεκδικούμε το δικαίωμα στη ζωή»
«Δικαιώματα και ψυχικά πάσχον άτομο είναι σχήμα οξύμωρο. Κι αυτό γιατί η ετικέτα σχιζοφρενής, πέρα από την κατηγοριοποίηση του στίγματος, κρύβει από πίσω της ένα σωρό πρακτικές που έχουμε υποστεί. Πρακτικές που καμία σχέση δεν έχουν να κάνουν με ανθρώπινα δικαιώματα».
Το μέλος της Ομάδας Αυτοβοήθειας Ατόμων με Ψυχική Εμπειρία Χανίων καθώς και ιδρυτικό μέλος της Πανελλήνιας Επιτροπής (πρώην) Χρηστών και Επιζώντων της Ψυχιατρικής, Γιάννης Καρτεράκης, μίλησε με θέμα «Διεκδικώντας το δικαίωμα στη ζωή», ενώ στάθηκε, μεταξύ άλλων, στην απώλεια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υφίσταται κάποιος από τις «θεραπευτικές πρακτικές» που ακολουθούνται.
«Πρακτικές που έχουν να κάνουν με τη στέρηση ή ακόμη περισσότερο με την καταπάτηση των δικαιωμάτων αυτών. Καταπάτηση των δικαιωμάτων μας σημαίνει από την πρώτη κιόλας στιγμή που περνάς την πόρτα μιας ψυχιατρικής κλινικής: καθηλώσεις, απομονώσεις, ηλεκτροσόκ, χημικές καταστολές με τις τρομερές παρενέργειες που ακολουθούν, που σε αφήνουν σαν φυτό, φόβος του στίγματος, αναγκαστικός εγκλεισμός, απώλεια νοήματος, αρπαγή της ευθύνης της ζωής σου από τους εδικούς», σημείωσε ο κ. Καρτεράκης και συνέχισε λέγοντας: «Και μετά από αυτό τι; Μετά από αυτή τη σάρωση τι; Και μετά από όλη αυτή την εκκαθάριση μας μιλάνε για αποκατάσταση, χειραφέτηση, επανένταξη, επανάκτηση των δικαιωμάτων μας. Τι, πώς, πού, από ποιον; Τη στιγμή που ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη βαναυσότητα του ψυχιατρικού κατεστημένου που απλώνεται μέχρι και στην καθημερινή ζωή, ακόμη και μέσα στην κοινότητα, όχι μόνο στα ψυχιατρεία και την οικειοποιούνται και οι άνθρωποι εκτός του ψυχιατρικού χώρου, δηλαδή οι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι που ερχόμαστε σε επαφή. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με το κατασκεύασμα, που αναγνωρίζεται πλέον ως θεραπευτική πραγματικότητα, του ανεύθυνου, του επικίνδυνου, του ψυχάκια, μια διαδραστική σχέση φόβου, απομόνωσης, απόσυρσης από τον κοινωνικό ιστό. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αυθαίρετη επιβολή των διαθέσεων για τη δικιά σου ζωή του εκάστοτε ψυχιάτρου και όποια σκοπιμότητα κρύβει από πίσω της αυτή η διάθεση, στο όνομα των κερδών των φαρμακευτικών εταιρειών που κρύβονται από πίσω, που με τα χάπια τους παραμορφώνουν σώμα, μυαλό, ψυχή και σε αφήνουν κενό και ανίκανο να κάνεις το οτιδήποτε, εκτεθειμένο, ευάλωτο όσο ποτέ. Δίχως λόγο, δίχως ύπαρξη, δίχως οντότητα, δίχως ζωή σε όλα τα επίπεδα, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, προσωπικό και διαπροσωπικό. Μιλάμε δηλαδή για την πλήρη απουσία των αναφαίρετων δικαιωμάτων του κάθε ανθρώπου, της αξιοπρέπειας και της ελευθερίας».
Ο κ. Καρτεράκης ανέφερε ακόμα: «Εμείς τα άτομα με ψυχιατρική εμπειρία δνε φαινόμαστε, δεν ακουγόμαστε πουθενά. Υπάρχουμε, αλλά προς τα έξω δεν έχουμε υπόσταση, κρυβόμαστε, εμφανώς είμαστε ´ανύπαρκτοι´· απόβλητοι μέσα σε μια κοινωνία που χαίρει άκρας υγείας. Γιατί η κοινωνία κάνει λόγο για μάς μόνο και μόνο για να επιβεβαιώσει αυτή την καθώς πρέπει υγεία της, μέσα απ’ την ακύρωση ή την εξόντωσή μας. Λίγο υποκριτικό, τι λέτε; Ομως δεν είμαστε η αρρώστια, δεν είμαστε η νόσος, είμαστε άνθρωποι. Εχει έρθει η ώρα να ανατρέψουμε αυτή την κυρίαρχη αντίληψη, να ορθώσουμε ανάστημα, να σηκώσουμε το κεφάλι ψηλά. Να προχωρήσουμε όλοι μαζί μπροστά και να εκφέρουμε λόγο, να διεκδικήσουμε ό,τι μας έχουν αρπάξει. Πώς; Μέσα απ’ την αυτοοργάνωσή μας για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας, των αναγκών μας, της ζωής μας».
ΝΤΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗ:
«Γιατρέ μου τι γίνεται άμα δεν τους μοιάζω;»
«Η ζωή διαφημίζεται ως υγιής. Νέοι, υγιείς, σφριγηλοί άνθρωποι ποζάρουν χαμογελαστοί στη σειρά που παρακολουθώ, στις ειδήσεις που μαθαίνω την αλήθεια, στο ματς που παίζει η ομάδα μου και απολαμβάνουν τη ζωή, από το καθαριστικό τουαλέτας μέχρι το καταναλωτικό δάνειο στην Τράπεζα της γειτονιάς. Γιατρέ μου τι γίνεται άμα δεν τους μοιάζω;».
Το μέλος της Ομάδας Αυτοβοήθειας Αθήνας, Ντία Κουτσογιάννη, στάθηκε ιδιαίτερα στην απόλυτη εξουσία του ψυχιατρικού λόγου και στις σαρωτικές συνέπειες που έχει αυτή στη ζωή όσων ανθρώπων την υφίστανται.
«Οταν η συμπεριφορά και η αντίδραση του οργανισμού και του σώματος φιλτράρεται από την εξουσία της ιατρικής γνώσης, ποιες είναι οι αντιδράσεις μας απέναντι σ’ αυτόν τον φαινομενικά καθολικό ´ορθό λόγο´; Και κατά πόσο η γνώση και η πληροφόρηση είναι ικανές να ψεκάσουν τον φόβο για το άγνωστο και το επώδυνο που μπορεί να συνεπάγεται η εμπειρία της αρρώστιας;», σημείωσε και πρόσθεσε: «Οταν η γνώση αναμιγνύεται με ηθικοκοινωνικά συστατικά που έχουν ως βάση τις νόρμες τρόπου ζωής και συμπεριφοράς και σερβίρεται με έναν λόγο επιστημονικής εγκυρότητας, τότε το ήδη αλειμμένο με εξουσιαστικές σάλτσες σώμα καταναλώνεται στο μυστήριο του ιατρικού δείπνου. Αναρωτιέμαι κατά πόσο μια τέτοια μεταφορά είναι αθώα».
Συνεχίζοντας η κα Κουτσογιάννη υπογράμμισε: «Η ζωή και η σκέψη δεν κυλούν σε μια ευθεία -υπάρχουν σκαμπανεβάσματα και πολλοί παράγοντες που τα επηρεάζουν. Το μυαλό μπορεί να σκέφτεται σε διάφορα επίπεδα και ακόμα είναι άγνωστη και ευτυχώς απρόβλεπτη η λειτουργία του. Και ό,τι είναι άγνωστο φοβίζει. Εξ ου και η καχυποψία που οι ´υγιείς´ γιατροί αντιμετωπίζουν τους ´άρρωστους´ πελάτες τους. Αυτό ήρθε και καπηλεύτηκε η θεσμοποιημένη εξουσία: έβαλε το μυαλό σε νόρμες, το προσάρμοσε σε κάποια στάνταρ, αφήνοντας λίγα και ελεγχόμενα περιθώρια για παρέκκλιση. Η εξουσία, λοιπόν, διαχειρίστηκε όλους όσοι το μυαλό τους λειτουργούσε σε διαφορετικές διαδρομές και σκέψεις. Φυλάκισε, κατέστειλε, δίωξε, πειραματίστηκε, εξευτέλισε, κατέδειξε, σακάτεψε, δολοφόνησε. Ταυτόχρονα, στους φυσιολογικούς έδωσε να καταλάβουν ότι κάθε παρέκκλιση πληρώνεται ακριβά. Επειτα αναρωτήθηκε, μελέτησε, εκμεταλλεύτηκε, συμπεριέλαβε στα σχέδιά της, έστησε μια ολόκληρη επιστήμη γύρω από τη διαφορετικότητα. Την έκανε παραγωγική. Οχι τόσο γιατί ήταν επικίνδυνη, όσο γιατί ήταν άχρηστη. Αχρηστη ως προς το σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης. Με το τέχνασμα της επιστημονικοποίησης επιτεύχθηκε διπλά ο στόχος. Εξηγήθηκε τι πάει στραβά στους μη φυσιολογικούς και ταυτόχρονα ανοίχτηκαν νέοι ορίζοντες για την εκμετάλλευσή τους».
Καταλήγοντας η κα Κουτσογιάννη υπογράμμισε: «Προτείνω, λοιπόν, μπροστά σ’ αυτήν την εξουσιαστική χολέρα που ονομάζεται ψυχιατρικός εξαναγκασμός, να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για αυτοοργάνωση και αλληλεγγύη. Μπορούμε και θέλουμε. Μπορούμε γιατί έχουμε για στρατό μας τους μεγάλους αρρώστους, δηλαδή τη γνώση που είναι πάντοτε μαύρη και θέλουμε γιατί η καρδιά μας πάλλεται σ’ αυτό που λέγεται ελευθερία και αξιοπρέπεια. Εχουμε τη μουσική μας, τη ζωγραφική μας, τα όργανά μας, τους ποιητές μας. Εχουμε τη θέληση για δημιουργία, έχουμε όλη την πίστη, όλη την υπεράνθρωπη δύναμη. Εχουμε δηλαδή τα όπλα μας».
