Με την ευκαιρία της σημερινής παρουσίασης -στο προαύλιο της Δημοτικής Πινακοθήκης- της νέας σημαντικής ποιητικής συλλογής της Ελένης Μαρινάκη. Μιας Χανιώτισσας σύγχρονης ποιήτριας που το έργο της έχει ευρύτερη αποδοχή στον λογοτεχνικό κόσμο Χανίων, Κρήτης, Αθήνας και Ελλάδας.
Ενα έργο που ανταποκρίνεται στα προαπαιτούμενα της σύγχρονης ποιητικής γραφής. Με αύρα λόγου εγκόσμιας υπέρβασης μέσα σε ´Ξένο ουρανό´.
Τα Χανιά και η Κρήτη γενικότερα, γεννούν ποιητές και ποιήτριες. Με τις τελευταίες να αυξάνονται σε σχέση με το παρελθόν.
Εννοώ τη λόγια ποίηση (είτε στιχουργημένη είτε ελεύθερη) όπως αυτή αναπτύσσεται με τη δυναμική της έκφραση με τον πανελλήνιας εμβέλειας ´Ερωτόκριτο´.
Αλλά και με την άλλη μεγάλη ποιητική κρητική αναγέννηση του 16ου αιώνα. Μια ποίηση, που μέσα από την γαλλική της ακτινοβολία φώτισε στα σκοτάδια της μακράς ανελευθερίας της Ελλάδας και υστερότερα και της Κρήτης.
ΠΟΛΛΟΙ ΚΑΙ ΑΞΙΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ, ΠΟΙΗΤΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Ετσι, ο κρητικός ποιητικός λόγος του κρητικού στερεώματος συνεχίζει να πορεύεται αναζητητικά τόσο στον 20ό όσο και, τώρα, στον 21ο αιώνα.
Με πλείστους όσους σύγχρονους κρητικούς ποιητές και κρητικές ποιήτριες μέσα στη νήσο, στην Ελλάδα και στις ξένες χώρες της κρητικής διασποράς.
Με μεγάλο γενάρχη τον Νίκο Καζαντζάκη της θρυλικής ποιητικής σύνθεσης των 33.000 στίχων της ´Οδύσσειας´, τον Παντελή Πρεβελάκη της ´Νέας Οδύσσειας´ και άλλων ποιημάτων.
Υστερότερα τον Μηνά Δημάκη, τον Αρη Δικταίο -που εμφανίστηκαν πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο-για να πολυβραβευτούν μετά τον πόλεμο, άρχισε να ξανανθίζει ο ποιητικός λόγος ποιητών και ποιητριών.
Για να αυξηθεί ο αριθμός τους από το 1960 και πέρα ως σήμερα: Στα Χανιά, στο Ρέθυμνο, στο Ηράκλειο, στο Λασίθι. Αλλά και στην Αθήνα όπου οι Κρήτες ποιητές στην πρωτεύουσα και στη Θεσσαλονίκη, δώσανε ένα μεγάλο ´παρών´ πανελλήνιας αναγνώρισης.
ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΑΡΙΝΑΚΗ
Την ευκαιρία αυτή των σκέψεων την προκάλεσε η συγκυρία παρουσίασης σήμερα της νέας σημαντικής ποιητικής συλλογής της Χανιώτισσας ποιήτριας Ελένης Μαρινάκη, που είναι έκτη στη σειρά των ποιητικών έργων της.
Η ποιητική της δραστηριότητα άρχισε το 1987 με τη συλλογή της που είχε τίτλο:
´Περνώντας βάφεσαι μπλε´ (Εκδόσεις Πλέθρον).
Με την ευκαιρία αυτής της παρουσίασης (στην οποία επιθυμούσα να παραστώ, χωρίς να μπορώ γιατί απουσιάζω από τα Χανιά). Συγχαίρω, όμως, την αγαπητή και σημαντική ποιήτρια Ελένη Μαρινάκη για τη νέα ποιητική δημιουργία της σε καιρούς, μεγάλης ποιητικής παραγωγής, αλλά μεγαλύτερης αδιαφορίας και, επιρροής της πολύ σημαντικής σύγχρονης λόγιας ποίησης. Μιας ποίησης που διατυπώνει, στην ουσία την πολιτική φόρμα και πολιτικό περιεχόμενο. Για να εκφράσει ευρύτερο πολιτικό λόγο μιας άρνησης πειθαναγκαστικών καταστάσεων ζωής, μέσα από έναν καθημερινά και πιο συμβατικό φθειρόμενο λόγο. Τον οποίο, τώρα, φαινομενικά παρά τη μη ποιητική επιρροή στη ζωή μας, στις σχέσεις μας, στην κοινή μας λειτουργία η νέα ποίηση επωμίζεται την ευθύνη να αποσυμβατικοποιήσει τον λόγο.
Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ Η ΠΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ
Ο διάσημος Αγγλος καθηγητής της Λογοτεχνίας Τέρρυ Ηγκλετον γράφει στο βιβλίο του εισαγωγή στη ´Θεωρία της Λογοτεχνίας´, εκδ. Οδυσσέας, στη σελ. 25 ότι: ´Στη συνήθη καθημερινή ομιλία η αντίληψη της πραγματικότητας και οι αντιδράσεις προς αυτών χάνουν τη φρεσκάδα τους αμβλύνοντας ή όπως θα έλεγαν οι φορμαλιστές «αυτοματοποιούνται». Όμως, η ποίηση των Gerald Manley Hopkins ανανεώνει τη γλώσσα αισθητά. Γιατί ο λογοτεχνικός λόγος καθιστά ανοίκεια ή αποξενώνει τη συμβατική γλώσσα.
Τρόπος με τον οποίο παραδόξως με οδηγεί σε μια πληρέστερη εμπειρία´.
Για να αναφέρει στο άλλο του βιβλίο ´Κείμενα για τη ζωή, την ποίηση, την πολιτική´, Εκδόσεις το Πέρασμα, σελ. 156, για τη μοναδικότητα της ποίησης και το εξής:
´Η ποιητική γλώσσα με την πυκνή, την περίτεχνη μορφή της είναι η πιο ολοκληρωμένη γλώσσα που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Για να θεωρήσει ότι όλα τα στοιχεία που συνθέτουν την ποιητική μορφή είναι: Ο τόνος, η διάθεση, η ένταση, η υφή, η σύνταξη, η γραμματική, η στίξη, η αμφισημία, ο ρυθμός, το μέτρο, η εικόνα´.
ΕΜΠΡΟΣ, ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗ ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Βασικά (σελ. 158) ο ´τρομερός´ Τέρρυ Ηγκλετον φιλοδοξεί να ξαναφέρει την ποίηση (και γενικότερα τον λόγο περί Λογοτεχνίας) κοντά στο ευρύ κοινό. Γι’ αυτό και απευθύνει το κάλεσμα: ´Εμπρος, επιστροφή στην αρχαιότητα. Επιστροφή σε μια εποχή κατά την οποία η τέχνη του λόγου και η κριτική ήταν ζήτημα τόσο μορφής όσο και πολιτικής στάσης´.
Ακόμα, όμως, για τον Ηγκλετον η ποίηση είναι μια εκφραστικά επινοητική ηθική δήλωση, κατασκευασμένη από απλά υλικά, συνυφασμένη με την κοινωνική και ιστορική πραγματικότητα και είναι βαθιά συνδεδεμένη με τις σημαντικές λειτουργίες μας´.
Θέση αντίθετη από του αντιπάλου του, του Χάρολντ Μπλουμ, ο οποίος στο βιβλίο του ´Πώς και γιατί διαβάζουμε´ θεωρεί ότι ´στις πιο αξιόλογες πραγματώσεις της η ποίηση αποτελεί έναν υπερβατικής αύρας προφητικό λόγο, έναν τρόπο πνευματικής ή εγκόσμιας υπέρβασης της πραγματικότητας´…
ΕΥΡΥΤΕΡΗ Η ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΤΗΣ ΜΑΡΙΝΑΚΗ
Διαβάζοντας το έργο της Ελένης Μαρινάκη, με τον τίτλο ´Σε ξένο ουρανό´ (πέρα από όποια κριτική προσέγγιση) ένιωσα πως η Χανιώτισσα ποιήτρια ανταποκρίνεται σε όλα τα προαπαιτούμενα της ποιητικής έκφρασης και της ποιητικής γλώσσας, όπως τις καθορίζει ο Τέρρυ Ηγκλετον, αλλά και όπως τις θεωρεί ο Χάρολντ Μπλουμ. Χωρίς κανένα διχασμό της, γιατί η αξιόλογη ποιητική γραφή της (όπως εκδηλώθηκε και στα προηγούμενα βιβλία της) κινείται άνετα ανάμεσα στις δυο ποιητικές συνιστώσες.
Σ’ αυτές οι οποίες, τελικά, δημιουργούν αληθινή ποίηση, ακόμα κι όταν ´Γυαλίζει ύποπτα/ το βράδυ/ χοάνη καταπίνει/ όνειρα·/ τα βγάζει/ το πρωί/ πνιγμένα´. Από το τρίτο ποίημα της συλλογής (τελευταίοι στίχοι) με τίτλο ´Φτηνό μετάλλευμα´.
