Γράφει ο ΣΤΑΜΑΤΗΣ Απ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ,
δάσκαλος – λαογράφος
Αγαπητοί αναγνώστες,
Καλημέρα Σας
και καλό μήνα!
Πρωτομηνιά (1/7) σήμερα, εορτή των αγίων Κοσμά και Δαμιανού, θερμό καλοσώρισμα στον Δευτερογούλη (τον Ιούλη, τον έβδομο μήνα του χρόνου) κι ευχή: να τον περάσουμε με Υγεία και καλή διάθεση!
Ο Ιούλης είναι φορτωμένος με σπουδαίες γιορτές, όπως: των αγίων Αναργύρων, Παναγίας της Καψοδεματούσας, της Αγ. Κυριακής, τ’ Αϊ – Προκόπη, των αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης, τσ’ Αγιάς Μαρίνας, τ’ Αϊ – Λία, της αγίας Παρασκευής, τ’ Αϊ – Παντελεήμονα, κ.ά. πολλών, για τη χάρη τους θ’ αναφέρουμε -συν Θεώ- κάθε βδομάδα τα πρέποντα.
Ο Ιούλης είναι επίσης ο αλωνάρης μήνας των γεωργών μας.
Για τους νέους μας αναγνώστες, ιδίως της πόλης, να σημειώσουμε λίγα σχετικά λαογραφικά, από τον πλούτο που έχομε καταγράψει.
Πρώτα – πρώτα δεν αρχίζουμε αλώνισμα ποτέ Τρίτη, το θεωρούμε ´γρουσουζιά´, παρά το ότι λέμε: ´Ούλες οι μέρες του Θεού καλές και βλοημένες!´.
Ξεκινώντας ´το ντύσιμο τ’ αλωνιού´, ευχόμαστε: ´Στ’ όνομα του Θεού´, στήνομε το πρώτο δεμάτι όρθιο στη μέση και συνεχίζουμε.
Στ’ αλώνισμα με βόδια, γαϊδούρια ή με βολόσυρο, βοηθά και η νεολαία του σπιτιού, αγόρια και κορίτσια και φίλοι τους.
Κι οι σχετικές μαντινάδες δεν έχουν τέλος, όπως:
´Καιρό σου κάνει και λιχνάς κι ελίχνησες το στάρι,
μα θα γαήρει και βοριάς και τ’ άχερα θα πάρει!´
ή: ´Φυσά αέρας και λιχνάς και έχεις χαρά μεγάλη,
μα θα γαήρει και νοθιά και θα τα πούμε πάλι…´.
Μετά τ’ αλώνισμα στήνεται ´το λαμνί´ δηλ. συγκεντρώνεται το αλώνισμα σε σωρό στη μέση τ’ αλωνιού με κατεύθυνση από Β. προς Ν. κι αρχίζει, αν ο αέρας είναι κατάλληλος, το λίχνισμα, είτε με τα χέρια, από τις γυναίκες, είτε με ´το θρινάκι´, από τους άντρες.
Οι μεγαλύτεροι δεν ξεχνούμε τις ολονυχτίες μας στ’ αλώνια, ξαπλωμένοι ´στο μάλαμα´ και μελετώντας τ’ αστέρια, κάνοντας παρακλήσεις να φυσήξει ευνοϊκά για να ξελιχνίσουμε…
Κι ύστερα ακολουθούν κοπιαστικές εργασίες, όπως η μεταφορά με λινάτσες του άχυρου στον αχεριώνα του σπιτιού μας, για τα ζώα μας τον χειμώνα, και βέβαια το κουβάλημα με ζώα ´του καρπού´, του γεννήματος (σιταριού, κριθαριού, βρώμης) στον ´μαγατζέ´ μας, στα πιθάρια.
Κι όλα τούτα ιεροτελεστικά και πανέμορφα.
Πρώτα το σταύρωμα του γεννήματος στ’ αλώνι με τις ευχές όλων:
– ´Χίλια μουζούρια!´, ´Χαιράμενοι και καλοξόδευτα…´.
Υστερα το φιλοδώρημα στις λιχνίστρες λίγου σταριού, πέραν από την πληρωμή τους, στη συνέχεια στο μύλο για άλεσμα και το πρώτο ζυμωτό, ξεχωριστό το πρόσφορο για την εκκλησία και το κουλούρι της βρύσης…
Αυτοί οι μόχθοι, αυτός ο ιδρώτας, αυτά τα ανεξίτηλα βιώματα των χρόνων μας ως το 1960 μπρος – οπίσω, είναι βαθειά χαραγμένα στη ζωή και στη σκέψη μας, απ’ εκεί και πέρα όλο και περισσότερο λιγόστευεν η σπορά σιτηρών, το θέρος και τ’ αλώνισμα, στα χωριά μας, αφού εγκαταλείψαμε την γη των πατέρων μας κι ήρθαμε ´στη Χώρα´, για να ζήσουμε -όπως το νομίζαμε- καλύτερα…
Ετσι, σήμερα είναι φυσικό τα παιδιά μας, η νεολαία μας να μην έχουν ζήσει όλα τα παραπάνω βιώματα και εμπειρίες και ν’ αναρωτιούνται συχνά, από που γίνεται τ’ αλεύρι και το ψωμί.
Κι όσο για την σημερινή μας κατάσταση σαν Χώρας, δεν ξέρομε αν θα οδηγηθούμε πίσω στη γη μας και ξαναζωντανέψει το παραπάνω ´λαογραφικό παρουσίασμα τ’ αλωνίσματος´. Ποιος το ξέρει…
Επιστρέφοντας σε αισιόδοξες σκέψεις, να θυμίσουμε στους αναγνώστες μας, κλείνοντας τα σημερινά λαογραφικά του Ιούλη, δύο επιγραμματικές λαογραφικές εκφράσεις γι’ αυτόν τον μήνα:
´Δευτερογούλη αστροφεγγιές, οι πλιά καλές του χρόνου!´.
´Δευτερογούλη γίνηκες; Αντρειωμένος θα ’σαι!´ και μια μαντινάδα σχετική:
´Δευτερογούλη αστροφεγγιά κι αυγουστιανό φεγγάρι,
να σε χαρεί η μάνα σου, κι αυτός που θα σε πάρει!´
και μια δεύτερη:
´Κάνε καλή μου απομονή Δευτερογούλης φτάνει,
και σαν απαλωνέψουμε θα βάλουμε στεφάνι!´.
Λέμε τώρα να βάλουμε τελεία στα λαογραφικά του Ιούλη, έχομε, εξάλλου καιρό να τα συμπληρώσουμε στις επόμενες συνεργασίες μας, και να δούμε αν προλάβαμε να μελετήσουμε κανένα βιβλίο ή περιοδικό άξιο να σας το προτείνουμε για μελέτη.
– Νομίζομε πως αξίζει να γνωρίσουμε στους αναγνώστες μας ένα πολύτιμο λογοτεχνικό περιοδικό που εισέρχεται στη δεύτερη πενηνταετία της ανελλιπούς κυκλοφορίας του και έχει προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες στην προβολή της πνευματικής δημιουργίας Κυπρίων και Ελλαδιτών λογοτεχνών.
Πρόκειται για την:
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΥΠΡΟ
Λευκωσία, τευχ. 427, Ιαν. – Απριλ. 2011, σχ. 8ο, σ. 124
που κυκλοφορεί υπό την υπεύθυνη εκδότριά του κα Λούλλα Κύπρου Χρυσάνθη σύζυγο του αλησμόνητου ιδρυτή της περιοδικής αυτής έκδοσης Κύπρου Χρυσάνθη.
Το τετραμηνιαίο λογοτεχνικό περιοδικό ´Πνευματική Κύπρος´ είναι βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών και κυκλοφορεί παντού.
Στις 124 πυκνογραμμένες σελίδες του 427 τεύχους του Πρώτου τετραμήνου του 2011 φιλοξενούνται οι παρακάτω συνεργασίες:
Χρυσόθεμις Χατζηπαναγή: Ο εορτασμός των 50 χρόνων της ´Πνευματικής Κύπρου´.
Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Β’: Χαιρετισμός
Υπουργός Παιδείας Ανδρέας Δημητρίου: Χαιρετισμός
Πρέσβης της Ελλάδος Βασίλης Παπαϊωάννου: Χαιρετισμός
Μιχαλάκης Ι. Μαραθεύτης: Χαιρετισμός
Ενωση Συντακτών Κύπρου: Χαιρετισμός
Παγκύπριος Πολιτιστικός Σύλλογος: Χαιρετισμός
Κυπριακός Σύνδεσμος Παιδικού Νεανικού Βιβλίου: Χαιρετισμός
Περιοδικό ´Ανευ´: Χαιρετισμός
Κλαίρη Αγγελίδου, Κρίτων και Σόφη Φοιτίδη, Ιωάννης Γ. Θεοχάρης: Χαιρετισμός
Μαίρη Πιερίδου: ´Πνευματική Κύπρος´, 50 χρόνια ζωής
Σταμάτης Απ. Αποστολάκης: ´Πνευματική Κύπρος´
Λούλλα Κ. Χρυσάνθη: Πενήντα χρόνια ´Πνευματικής Κύπρου´
Γεράσιμος Α. Ρηγάτος: Οι αυτοτελείς εκδόσεις της ´Πνευματικής Κύπρου´
Dr. Winfried Vellner,: ´Πνευματική Κύπρος´
´Πνευματική Κύπρος´: Μανιφέστο του 1964
Κωνσταντίνος Σ. Γιάλουκας: Ο μίτος της Αριάδνης
Ανδρέας Μακρίδης: Τάχιστον νους· διά παντός γαρ τρέχει
Ανδρεανή Ηλιοφώτου: Ποίηση
Βέρα Κορφιώτη: Χάνουμε το δάσος
Μassimo Carnelos: Χαμάμ
Τάκης Σκανότοβιτς: Τα ελληνικά νησιά
Σωκράτης Γερ. Μελισσαράτος: Απαξίωση
Θεοχάρης Αριστοδήμου: Γνώθι σαυτόν
Μαρίνος Α. Στυλιανού: Σκέψη
Διαμάντω Ευριπίδου Κατσουνωτού: Στους δασκάλους που αφήνουν την έδρα
Γιώργος Πετούσης: Οι τουλίπες
Σταυρούλα Κατελάνου: Η έκθλιψη μιας χώρας
Κύπρος Χρυσάνθης: Ξέσπασμα
Νίκος Ζανόπουλος: Οι πλανήτες
Ρούλα Ιωαννίδου Σταύρου: Συναπάντημα
Ανδρεανή Ηλιοφώτου: Μιλάμε για λογοτεχνία
Γιάννης Βελάζης: Αποδημία
Γλαύκος Αντωνιάδης: Η ναυμαχία στο Ναυαρίνο
Ντίνος Σ. Κουμπάτης: Η γένεση και η εξέλιξη της τραγωδίας.
Μάκης Αποστολάτος: Του Ευφράτη
Γιάννης Μουγογιάννης: Μιχάλης Κακογιάννης – Κινηματογράφος.
Και ακολουθεί: ´Πνεύμα και Ζωή´ με λογοτεχνικά νέα, βιβλιοκριτικές κ.λπ. και ένα ιδιαίτερα χρήσιμο παράρτημα με τον καρπό της έρευνας του Νίκου Παναγιώτου: ´Μίσος αιώνας ζωής του περιοδικού: Πνευματική Κύπρος´.
Πρόκειται για περιοδική έκδοση κύρους, με πανελλήνια και όχι μόνο αναγνώριση και ευχόμαστε για την απρόσκοπτη κυκλοφορία του για έτη πολλά!
***
Εδώ όμως σας αφήνομε για σήμερα. Τα ξαναλέμε -συν Θεώ- την άλλη βδομάδα.
Ως τότε γεια σας και θερμές ευχές για καλό μήνα με υγεία.
Στις παραλίες οι ξένοι μας… διδάσκουν, αυτόν τον καιρό, πώς η συντροφιά μ’ ένα βιβλίο ή περιοδικό ποιότητας, είναι μια ακόμη ευχαρίστηση!
Γεια σας.
