Γράφει ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΑΣΙΛΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ
www.polygnosi.gr
Την εποχή της δραχμής…
Η εποχή της δραχμής τις 3 δεκαετίες πριν από την είσοδο μας στη Νομισματική Ένωση, ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδος για τους μη έχοντες πολίτες. Πριν τον ερχομό
του Ευρώ και την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, στην Ελλάδα επικρατούσε ένα ιδιαίτερα αυστηρό καθεστώς συναλλαγματικών περιορισμών.
Η Τράπεζα της Ελλάδος θεματοφύλακας των ισχνών συναλλαγματικών μας διαθεσίμων
έπαιρνε ό,τι μέτρα έκρινε χρήσιμα, ανά περίοδο, για να διαφυλάξει τη λειτουργία της αγοράς. Τα μέτρα που περιόριζαν τις εισαγωγές και την πώληση συναλλάγματος μας αφορούσαν όλους. Ιδιαίτερα όμως έπλητταν τα στρώματα του πληθυσμού που δεν είχαν την πολυτέλεια να έχουν λογαριασμούς συναλλάγματος στο εξωτερικό ή πρόσβαση σε συνάλλαγμα μέσω ομογενών, ναυτικών ή εργαζομένων στο εξωτερικό.
Οι μη έχοντες πρόσβαση σε συνάλλαγμα τις δεκαετίες 1970 – 1980
– 1990 έμποροι, επαγγελματίες, επιστήμονες, γονείς φοιτητών του εξωτερικού, ασθενείς, ταξιδιώτες αναζητούσαν συνεχώς τρόπους να παρακάμψουν την αυστηρή συναλλαγματική νομοθεσία.
Στην Τράπεζα της Ελλάδος ζούσαμε την καθημερινή αγωνία των Χανιωτών και προσπαθούσαμε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες τους προστατεύοντας ταυτόχρονα το πολύτιμο συνάλλαγμα που διαθέταμε για να πληρώσουμε τις εισαγωγές βασικών προϊόντων και υπηρεσιών
-πετρέλαιο, πρώτες ύλες, λίγα τρόφιμα.
Ας θυμηθούμε μερικούς περιορισμούς μιας κι οι μνήμες εκείνης της εποχής φαίνεται πως ξεθώριασαν…
– Ο φοιτητής του εξωτερικού είχε στη διάθεση του μόνο 250 δολάρια κάθε μήνα. Με την προϋπόθεση ότι θα κατέθετε πιστοποιητικό της Σχολής του με τα μαθήματα που πέρασε, γιατί αν ήταν άτυχος και δεν περνούσε μαθήματα τότε σταματούσαν τα εμβάσματα μέχρι νεοτέρας. Το πιστοποιητικό έπρεπε να είναι θεωρημένο και μεταφρασμένο από την Ελληνική Πρεσβεία του κράτους που φοιτούσε.
Οι Χανιώτες φοιτητές του εξωτερικού έζησαν στο πετσί τους τις δυσκολίες εκείνης της εποχής.
– Ο Χανιώτης έμπορος δεν μπορούσε να κάνει καμιά εισαγωγή αν δεν έπαιρνε την άδειά μας.
Για εισαγωγές από Ασία υπήρχαν ποσοστώσεις-quotas, από την
Ανατολική Ευρώπη οι εισαγωγές γινονταν μέσω clearing και για όλα τα υπόλοιπα κράτη οι εισαγωγές είχαν περιορισμούς, παρακρατήσεις που έφθαναν ή ξεπερνούσαν το ισόποσο κεφάλαιο της εισαγωγής και διαρκούσαν μέχρι και 1 χρόνο.
Δηλαδή αν θέλατε να κάνετε εισαγωγή μιας συσκευής τηλεόρασης θα την πληρώνατε χρυσάφι.
– Ο ασθενής που αναζητούσε θεραπεία στο εξωτερικό ήταν υποχρεωμένος να προσκομίσει βεβαιώσεις(!) ότι δεν θεραπεύεται στην Ελλάδα, ότι το Ταμείο του θα πληρώσει τη δαπάνη κ.α., προϋπολογισμό του Νοσοκομείου.
Αν κάτι πήγαινε στραβά δηλαδή αν του κλέβανε το συνάλλαγμα, έ τότε δεν υπήρχε σωτηρία.
– Ο επαγγελματίας κι ο επιστήμονας που επιθυμούσε να συμμετάσχει σε συνέδρια, εκθέσεις, στο εξωτερικό έπαιρνε συνάλλαγμα με το σταγονόμετρο και καταγραφή στο διαβατήριο του.
– Χανιώτες που ήθελαν να στείλουν ένα βοήθημα στο εξωτερικό δικαιούντο μόνο 50 δολάρια το χρόνο κι αυτό αν έπειθαν για την αναγκαιότητα του. Το ίδιο συνέβαινε και με την τοπική Εκκλησία που δυσκολευόταν να συνδράμει αναξιοπαθούντες στο εξωτερικό.
– Ο Ελληνας ναυτικός που αναχωρούσε για να μπαρκάρει στο εξωτερικό δικαιούτο 250 δολάρια αν τα είχε αγοράσει από Τράπεζα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση Χανιώτη που τον ξεγύμνωσαν στο αεροδρόμιο επειδή είχε όλα κι όλα 20 δολάρια που δεν είχε προμηθευτεί από κάποια Τράπεζα.
– Ο αυτοκινητιστής που έκανε μεταφορές στο εξωτερικό, ο ναυτικός πράκτορας που προμήθευε πλοία,
ο ξενοδόχος, το ταξιδιωτικό γραφείο όλοι είχαν υποχρέωση να αποδίδουν άμεσα το συνάλλαγμα που εισέπρατταν. Το ίδιο ίσχυε για τις Τράπεζες και τα ανταλλακτήρια συναλλάγματος.
– Ο Έλληνας ταξιδιώτης του εξωτερικού δικαιούτο μόλις 250 δολάρια το χρόνο και γινόταν σχετική καταχώριση στο διαβατήριο του.
Το αποτέλεσμα ήταν όλοι να μηχανεύονται τα απίστευτα για να εξοικονομήσουν λίγα δολάρια.
– Η εισαγωγή εφημερίδων, περιοδικών, βιβλίων, συγγραμμάτων, επιστημονικών συσκευών γινόταν μετά από αυστηρό έλεγχο ακόμη και προοριζόταν για τα Πανεπιστημιακά μας Ιδρύματα.
– Ομογενείς που είχαν περιουσία στα Χανιά δεν μπορούσαν να εξάγουν τα ενοίκια.
– Το κατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδος στα Χανιά είχε περιορισμένες δικαιοδοσίες κι έτσι η αίτηση του Χανιώτη που ζητούσε κάτι το ιδιαίτερο διαβιβαζόταν στο Κεντρικό Κατάστημα της Τράπεζας στην Αθήνα. Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση ενός Χανιώτη που
ζήτησε 150 δολάρια για να κάνει σπουδές με αλληλογραφία. Το αίτημα του απερρίφθη!
Τα προβλήματα στις συναλλαγές, τα προσωπικά δράματα και τα αιτήματα που αντιμετωπίζαμε στην υπηρεσία συναλλάγματος της Τράπεζας της Ελλάδος στα Χανιά την εποχή της δραχμής ήταν καθημερινά.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα όλων, το μη φανερό, ήταν η αγωνία των στελεχών να διατηρούμε τα συναλλαγματικά μας αποθέματα.
Αποθέματα που παρά τους περιορισμούς και τον προστατευτισμό της Τράπεζας της Ελλάδας, σε πολλές περιπτώσεις, ίσα που έφθαναν να καλύψουν τις ανάγκες της χώρας μας για 1-3 μήνες.
τ. Τμηματάρχης της Τράπεζας της Ελλάδος
