Της ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΓΟΥΤΑ
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Εκ πρώτης όψεως, θα μοιάζουν με κανονικές στολές διασωστών. Στο βάθος τους, όμως, θα κρύβουν -χάρη και στη νανοτεχνολογία- έναν συνδυασμό από σωτήριες ιδιότητες: Θα αλλάζουν… χρώμα όταν η θερμοκρασία αυξηθεί σε επικίνδυνα επίπεδα, θα ενσωματώνουν επιβραδυντές καύσης και θα προστατεύουν τον άνθρωπο, που τις φοράει, από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Πρόκειται για τη νέα γενιά στολών για διασώστες, που δημιουργούνται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος SAFEPROTEX (7ο πρόγραμμα – πλαίσιο), με συντονιστή μάλιστα Έλληνα εταίρο!
´Τα πρωτότυπα των νέων στολών εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμα μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2013. Αν όλα εξελιχθούν κατ? ευχήν, η παραγωγή τους θα μπορούσε να ξεκινήσει εντός διετίας από σήμερα, με βάση, όμως, το πολύ αισιόδοξο σενάριο´, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η χημικός μηχανικός, Σύλβια Παυλίδου, εκ μέρους της Εταιρείας Τεχνολογικής Ανάπτυξης Κλωστοϋφαντουργίας, Ένδυσης και Ινών (ΕΤΑΚΕΙ ΑΕ).
Η ΕΤΑΚΕΙ ΑΕ είναι ο συντονιστής εταίρος του προγράμματος και εποπτεύεται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ).
Το SAFEPROTEX (Σεϊφπρότεξ) -που ξεκίνησε πέρυσι, έχει διάρκεια 42 μηνών και προϋπολογισμό 4,2 εκατ. ευρώ- ενώνει υπό τη σκέπη του 18 εταίρους από εννέα χώρες (Ελλάδα, Γαλλία, Ην. Βασίλειο, Ισπανία, Ιταλία, Σλοβακία, Σουηδία, Τσεχία, Φινλανδία). Σήμερα βρίσκεται στη δεύτερη, 18μηνη φάση, στο τέλος της οποίας θα πρέπει να έχουν αναπτυχθεί όλα τα υφάσματα, για να ακολουθήσει το στάδιο σχεδιασμού των στολών.
Τετραπλή ελληνική παρουσία
Η Ελλάδα έχει τετραπλή παρουσία στο πρόγραμμα, αφού πέραν της ΕΤΑΚΕΙ, μετέχουν σε αυτό οι εταιρείες ´Calsta Workwear SA´ και ´Nanothinx SA´ (έρευνα – ανάπτυξη νανοσωλήνων άνθρακα) και η ομάδα διάσωσης Rescue.Gr, με έδρα τη Θεσσαλονίκη (στο έργο μετέχει άλλη μία ομάδα διάσωσης, από την Ισπανία. Οι ομάδες είναι απαραίτητοι εταίροι καθώς αποτελούν τον τελικό χρήστη και άρα μπορούν να παράσχουν πολύτιμη πληροφόρηση στους ερευνητές).
´Οι στολές αυτές είτε θα ενσωματώνουν δραστικά συστατικά μέσα στις ίνες των υφασμάτων είτε θα υποστούν επιφανειακή τελική επεξεργασία, που θα τους προσδίδει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Κάποια απ? τα ενδιάμεσα υλικά και υφάσματα έχουν ήδη αναπτυχθεί. Μεταξύ άλλων, είναι έτοιμα τα θερμοχρωμικά νήματα, που αλλάζουν χρώμα όταν η θερμοκρασία υπερβεί μια συγκεκριμένη τιμή, ενώ έχουν αναπτυχθεί και τα νήματα με τροποποιημένα νανοσωματίδια πηλού, που συνδυάζονται με επιβραδυντές καύσης. Σε μικρή κλίμακα έχουν αναπτυχθεί και οι ίνες με νανοσωλήνες άνθρακα, οι οποίες έχουν αντιστατική δράση και παρουσιάζουν πυρανθεκτικότητα´, λέει η κα Παυλίδου, ομιλήτρια στο 8ο συνέδριο νανοτεχνολογίας και νανοεπιστημών της Nanotechnology 2011, που διοργανώνεται από το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ και τη Helexpo ΔΕΘ με τη συμμετοχή 2.000 ερευνητών και επιχειρήσεων από όλο τον κόσμο.
Ασπίδα προστασίας
Η καινοτομία των στολών εδράζεται αφενός στο είδος των δραστικών συστατικών που θα ενσωματώνουν στις ίνες τους και αφετέρου στον συνδυασμό πολλών προστατευτικών ιδιοτήτων.
Φανταστείτε έναν διασώστη, που θα πρέπει ν? αντιμετωπίσει μια πλημμύρα. Εχθρός του δεν είναι μόνο το νερό, αλλά και τα χημικά, που ενδεχομένως θα έχουν εισρεύσει σε αυτό από τα νοικοκυριά ή από βιομηχανίες.
Ή έναν διασώστη που εμπλέκεται σε απεγκλωβισμούς. Δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο ερείπια και κτήρια υπό κατάρρευση, αλλά ενδεχομένως και πυρκαγιές. Οι στολές που οι “18” δημιουργούν στα εργαστήριά τους έχουν στόχο ακριβώς να συνδυάσουν μια σειρά από προστατευτικούς παράγοντες.
´Δεν έχουμε στόχο να δημιουργήσουμε μια υπερστολή πυροσβέστη, αλλά μια στολή που θα προστατέψει έναν διασώστη, ο οποίος βέβαια δεν θα βρίσκεται στο κέντρο της φωτιάς, όπως ο πυροσβέστης ούτε θα βουτήξει με το κεφάλι στα χημικά, αλλά θα έχει μια αυξημένη προστασία´, σημειώνει η κα Παυλίδου.
Και πώς φτάνουμε από το εργαστήριο στη μαζική παραγωγή; Οι εταιρείες που συμμετέχουν στο σχήμα του SAFEPROTEX (μεταξύ των οποίων και οι ελληνικές) θα μπορούσαν μελλοντικά να αναλάβουν την παραγωγή των ειδικών στολών σε βιομηχανική κλίμακα.
Θα είναι πολύ πιο ακριβές από μια συμβατική στολή; ρωτήσαμε την κα Παυλίδου. ´Αν οι στολές φτάσουν στην παραγωγή, θα χρειαστεί να γίνει κάποια ανάλυση κόστους. Κι ίσως στη διάρκειά της αποδειχθεί ότι για να είναι ανταγωνιστικές από άποψη τιμής, θα πρέπει να αφαιρέσουμε κάποιες από τις ιδιότητές τους´, διευκρινίζει.
Ενεργειακά αυτόνομη φωτιζόμενη? τσάντα
Οι στολές του SAFEPROTEX δεν είναι τα μοναδικά ´έξυπνα´ ρούχα, που παρουσιάζονται στο πλαίσιο της Nanotechnology 2011: ο καθηγητής K. Χέρτλεερ (C. Hertleer), του Πανεπιστημίου της Γάνδης (Technologiepark 907), θα μιλήσει στο συνέδριο για την ευρωπαϊκή δράση SYSTEX, η οποία ´στρώνει το χαλί´ στα μικροσυστήματα… που φοριούνται. Υπό την ομπρέλα του SYSTEX μια σειρά από πρωτότυπα παρουσιάστηκαν σχεδόν έναν μήνα πριν στην εμπορική έκθεση Techtextil στη Φρανκφούρτη και κέρδισαν τις εντυπώσεις. Μεταξύ αυτών, τα παρακάτω:
– Sensing Tex Light Bag: Μπορεί ένα φερμουάρ να σας βοηθήσει να βρείτε τα μικροπράγματα μέσα στην τσάντα σας, με τη βοήθεια ενός εύκαμπτου ηλιακού πάνελ; Αν σας ακούγεται πολύπλοκο, ο Miguel Ridao από τη Βαρκελώνη έχει αντίθετη γνώμη. Έτσι, στο πρωτότυπο τσάντας, που δημιούργησε υπάρχει ένα υφασμάτινο φινίρισμα, το οποίο παράγει φως, όταν ο ιδιοκτήτης ανοίξει το φερμουάρ. Η τσάντα είναι ενεργειακά αυτόνομη καθώς συλλέγει την ηλιακή ενέργεια μέσω του πάνελ που προαναφέρθηκε.
Διαδραστικό αναπηρικό αμαξίδιο
– Odith: Δημιουργώντας το διαδραστικό αναπηρικό αμαξίδιο. Ο Riccaro Marchesi από τη Φλωρεντία κατάφερε να ενσωματώσει σε αμαξίδιο ένα φορητό σύστημα παρακολούθησης της στάσης του σώματος. Δύο υφασμάτινοι αναλογικοί αισθητήρες πίεσης ενσωματώνονται στο κάλυμμα της πλάτης του καθίσματος και ισάριθμοι στα μπράτσα του, επιτρέποντας τη συνεχή παρακολούθηση της στάσης του άνω μέρους του σώματος και των χεριών, ώστε ο χρήστης να κάθεται άνετα, να μην κουράζεται και να μην ´πιάνεται´.
Εξάλλου, κανονικά ´τρέχει´ στο Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ το πρόγραμμα ´Υφατρόνικ´, προϋπολογισμού 785.000 ευρώ, το οποίο χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ και, όπως έχει ήδη γράψει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, έχει ως στόχο την ενσωμάτωση εύκαμπτων φωτοβολταϊκών συστημάτων σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα (π.χ. ομπρέλες, σκηνές, τσάντες χειρός) εξασφαλίζοντας έναν βαθμό ενεργειακής αυτονομίας στον χρήστη. Το έργο προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2013.
