´Τα εφέ για να λειτουργήσουν πρέπει να υπάρχει ένα σωστό πλαίσιο. Πρέπει να εξυπηρετούν την ταινία και όχι να είναι εφέ για το εφέ´. Τα αδέρφια Γιώργος και Ρούλης Αλαχούζος, όχι άδικα, αποκαλούνται ´μάγοι των ειδικών εφέ´. Είναι αυτοί που τον περασμένο χειμώνα δημιούργησαν 1.500 ειδικά προσθετικά για τους λεπρούς – πρωταγωνιστές της τηλεοπτικής σειράς ´Το Νησί´. Γεννημένοι στην Αυστραλία και αφού πειραματίστηκαν αρχικά με τους συμμαθητές τους έφτασαν στο σημείο να συνεργαστούν στην τελευταία παραγωγή του ´Χάρι Πότερ´, μαζί με άλλους 138 συναδέλφους τους μακιγιέρ – εφέ από όλο τον κόσμο, δημιουργώντας ένα μοναδικό υπερθέαμα.
Με αφορμή την έκθεση φωτογραφίας, κοστουμιών και ειδικών εφέ ´Το Νησί´, που εγκαινιάζεται απόψε στις 7.30, στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου (ΚΑΜ) αλλά και το εργαστήριο μακιγιάζ – εφέ που οργανώνουν αύριο, Κυριακή, στον εκθεσιακό χώρο, οι ´Διαδρομές´ μίλησαν μαζί τους για τη μαγεία των εφέ, τις δοκιμές που είναι απαραίτητες αλλά και την ανάγκη στη δουλειά τους να δίνουν λύσεις για κάθε περίπτωση…
Τι γεύση σας άφησε ´Το Νησί´ ως τηλεοπτική δουλειά;
Γ.Α.: Πρέπει να ήταν η μεγαλύτερη δουλειά make up – εφέ που έγινε ποτέ στην Ελλάδα. Η αρχική μας συμφωνία ήταν να φτιάξουμε γύρω στα 600 κομμάτια προσθετικά για τους λεπρούς και φτάσαμε στα 1.500, που είναι τρελός αριθμός. Ούτε χολιγουντιανή παραγωγή, που λέει ο λόγος. Υπήρχαν, βέβαια, περιορισμοί και ο χρόνος ήταν περιορισμένος αλλά αυτό μας βγήκε σε καλό γιατί γίναμε πιο δημιουργικοί και βρήκαμε λύσεις σχετικά πρωτότυπες…
Ρ.Α.: Το να είναι 5 – 6 μακιγιέρ στο γύρισμα δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα. Και η Αθηνά Αγάθου και η Σοφία Μίχα και η Μαριάνθη Παπαγεωργίου και ο Χάρης Χαραλαμπάκης, δηλαδή είμασταν 6 άτομα.
Γ.Α.: Και υπήρχε η απόλυτη συνεργασία, δεν υπήρχαν προστριβές.
Ρ.Α.: Όλο το κλίμα και με τους ηθοποιούς και με τους τεχνικούς έβλεπες ότι ήταν καλό από την αρχή, ότι θέλαν να δουλέψει ο μηχανισμός. Δεν υπήρχαν τσακωμοί.
Πώς επιλέξατε τα make up – εφέ;
Γ.Α.: Μικροί, στην Αυστραλία, τέλη δεκαετίας του ’60 βλέπαμε ταινίες τρόμου και φαντασίας στην τηλεόραση. Κάποια στιγμή στο Γυμνάσιο σε ένα μάθημα με θέμα την επικοινωνία γράφαμε ποιήματα, στήναμε ραδιοφωνικές εκπομπές κ.λπ. Αποφάσισε, λοιπόν, μια φίλη να κάνει μια ταινία με βρικόλακες. Έβαλε εμένα πρωταγωνιστή. Φορούσα δόντια και κυνηγούσα τις κοπέλες με την μπέρτα στον δρόμο για να τις δαγκώσω στον λαιμό. Μου άρεσε πάρα πολύ όλο αυτό και την ίδια χρονιά αποφάσισα να κάνω κι εγώ μια ταινία, η οποία ήταν υπερβίαιη. Μέχρι που βάζαμε και φωτιά στους φίλους μας!
Πώς έγινε αυτό;
Γ.Α.: Τους βάζαμε βρεγμένα πανιά κάτω από τα ρούχα, τους λούζαμε με ζιπέλαιο και τους ανάβαμε. Δεν το συνιστώ φυσικά σε κανέναν να το κάνει. Ήταν τελείως τρελό!
Ρ.Α.: Κάποιοι έχασαν κάποια φρύδια… Ξαναβγήκαν
βέβαια.
Γ.Α.: Την επόμενη χρονιά έκανα και άλλη ταινία, μεγαλύτερη. Τα κάναμε όλα μόνοι μας. Είχαμε μονταζιέρα κ.λπ. Ήταν μια εμπειρία μάθησης. Μετά απέκτησα την πρώτη Super 8 δικιά μου μηχανή.
Οπότε από πολύ μικρός ήμουνα μέσα σε αυτό το πράγμα. Στη συνέχεια προς τα τέλη της δεκαετίας του ’70 ήρθαμε στην Ελλάδα και είχα ήδη μια μικρή εμπειρία. Μπήκα στη Σχολή Γραφικών Τεχνών και την ίδια στιγμή άρχισαν να βγαίνουν πληροφορίες για όλα αυτά.
Δηλαδή;
Γ.Α.: Μέχρι τότε οι εφετζίδες είχαν συμβόλαια με τις μεγάλες εταιρείες και δούλευαν ως υπάλληλοι. Με τον ´Πόλεμο των Άστρων´ το ’77 ανεξαρτητοποιήθηκαν και υπήρξε μια ροή πληροφοριών.
Ρ.Α.: Και πάλι δεν έλεγαν. Έψαχνες να βρεις τις φωτογραφίες μέσα στα περιοδικά με μεγεθυντικό φακό για να καταλάβεις τι υλικά έχουν χρησιμοποιήσει!
Πότε ξεκίνησε να γίνεται πιο σοβαρό;
Γ.Α.: Στις αρχές του ’80 άρχισα να ασχολούμαι πλέον γιατί είδα ότι πιάνουν τα χέρια μου και μπορούσα να συνδυάσω όλες μου τις αγάπες, δηλαδή γλυπτική, ζωγραφική, κινηματογράφο.
Την ίδια στιγμή δεν υπήρχε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα. Κλείστηκα μέσα για 2 χρόνια -ο Ρούλης ήταν μικρότερος και μπήκε μετά- και πειραματιζόμουν συνέχεια. Ταυτόχρονα, βέβαια, κάναμε ό,τι δουλειά μπορείς να φανταστείς για βιοπορισμό.
Από το ’84 και μετά αρχίσαμε με κάποιες μικρού μήκους, μετά διαφημιστικά και μετά οι ταινίες, θέατρα κ.λπ.
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε πολλές ταινίες με πλούσια εφέ αλλά όχι και καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Γιατί αυτό;
Γ.Α.: Εγώ έζησα τη χρυσή εποχή στις αρχές του ’80 που βγήκε ο ´Λυκάνθρωπος´, το ´Alien´ κ.ά. Θα σου πω μόνο κάτι το ´The Thing´ του Κάρπεντερ είχε φρικάρει πολύ κόσμο τότε με τις μεταμορφώσεις, που ήταν όλα πρακτικά εφέ, χωρίς ψηφιακή τεχνολογία. Αν μετρήσεις το σύνολο των εφέ, γιατί η ταινία κρατάει δύο ώρες, είναι μόλις 6 λεπτά.
Ρ.Α.: Και άμα δεις τα τελευταία ´Star Wars´ έχουν 60 λεπτά!
Γ.Α.: Είναι ένας βομβαρδισμός από εφέ, που τελικά έχουν χάσει την ουσία τους. Πρέπει να υπάρχει ένα σωστό πλαίσιο για να λειτουργήσει το εφέ.
Ρ.Α.: Το εφέ πρέπει να εξυπηρετεί την ταινία και όχι να είναι μόνο εφέ για το εφέ.
Γ.Α.: Στο σημερινό Χόλιγουντ νομίζω ότι δεν υπάρχει το σκηνοθετικό υπόβαθρο που χρειάζεται. Βλέπω ένα εφέ και λέω ´εντάξει, και τι έγινε´. Δεν με εντυπωσιάζει όπως με εντυπωσίαζε κάποτε όπως δηλαδή στο ´Alien´ το πρώτο που δεν το βλέπεις σχεδόν καθόλου μέσα στην ταινία.
Ξεκινώντας από τις σχολικές ταινίες φτάσατε τελικά να δουλέψετε στον τελευταίο ´Χάρι Πότερ´. Πώς ήταν ο τρόπος δουλειάς σε μια τέτοια παραγωγή;
Ρ.Α.: Στον ´Χάρι Πότερ´ το κλίμα ήταν πολύ ευχάριστο και οργανωμένο. Ήμασταν για μια σκηνή που γίνεται σε μια τράπεζα με κάτι καλικάντζαρους…
Γ.Α.: …Ήμασταν 70 βασικοί μακιγιέρ και άλλοι 70 βοηθητικοί και κομμώτριες! Οπότε μόνο για αυτή τη σκηνή ήμασταν 140 άτομα! Συν τους 60 νάνους…
Ρ.Α.: …Συν τους άλλους που έβαζαν φακούς, που έβαζαν δόντια και συν αυτούς που ήταν στο πλατό και βγάζαν τις backup μάσκες. Συνολικά, γι´ αυτή τη σκηνή μαζί με το συνεργείο, πρέπει να είμασταν γύρω στα 250 άτομα!
Γ.Α.: Και φαντάσου ότι μεταξύ αυτών ήταν τα παιδιά που έχουν πάρει Όσκαρ για τον ´Λαβύρινθο του Πάνα´, άλλοι είχαν δουλέψει στο ´Matrix´, άλλοι στην ´Τιτανομαχία´, άλλοι στον ´Λυκάνθρωπο´. Εμείς είμασταν ίσως οι λιγότερο γνωστοί και ´κουφάθηκα´ όταν μας έδωσαν το πιο σημαντικό πρόσωπο. Δεν υπήρχε, όμως, το παραμικρό του στιλ ´εγώ είμαι καλύτερος από εσένα´ κ.λπ. Πηγαίναμε στη δουλειά 4.30 το πρωί τελειώναμε στις 9 το βράδυ και βγαίναμε μετά για μπίρες και τα λέγαμε σαν μια οικογένεια.
Η οικονομική κρίση πώς έχει επηρεάσει τη δουλειά σας;
Ρ.Α.: Ήδη έχουν ζορίσει τα πράγματα εδώ και έναν χρόνο.
Γ.Α.: Θα σου πω ένα παράδοξο. Από πέρυσι το καλοκαίρι έχουμε δουλέψει σε σχεδόν 10 μεγάλου μήκους ταινίες, από ψιλοπράγματα μέχρι μεγάλες δουλειές. Δουλειά είχαμε συνέχεια αλλά τα budget ήταν το 1/3 σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Ετσι, εκεί που είχα τη δυνατότητα, μέχρι και πριν από λίγα χρόνια, να έχω και 5 βοηθούς τώρα επιλέγουμε πολύ αυστηρά ανάλογα με τη δουλειά.
Ρ.Α.: Επίσης, η διαφήμιση έχει πέσει πάρα πολύ όπως και το θέατρο. Παλαιότερα κάναμε αρκετά θέατρα, ειδικά τα καλοκαίρια στην Επίδαυρο κ.λπ. Το ίδιο και οι βιτρίνες και η μόδα που κάναμε. Απλώς, για κάποιο λόγο ανέβηκαν κάπως οι ταινίες.
Τι χρειάζεται να έχει ένας καλός μακιγιέρ;
Γ.Α.: Σίγουρα φαντασία. Αυτό, όμως, που με βοήθησε πολύ να μάθω όλα αυτά -γιατί στην ουσία είμαστε αυτοδίδακτοι- είναι ότι ίσως έχω μια από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες στην Ευρώπη. Οι νέοι που θέλουν να μπουν δεν τους βλέπω να μελετάνε. Εγώ έχω ένα αρχείο τεράστιο και πολλά από αυτά τα βιβλία έχουν εξαντληθεί εδώ και χρόνια. Προσπαθούν μέσα από το Ιντερνετ αλλά και αυτό δεν βοηθάει πολύ γιατί υπάρχει παραπληροφόρηση. Επίσης, χρειάζεται να ξοδέψεις κάποια λεφτά για να κάνεις κάποια πειράματα με τα υλικά. Νομίζω, γενικά, πάντως ότι αυτό που λείπει από τους νεότερους είναι να μάθουν ´να λύνουν προβλήματα´ κάτι που είναι απαραίτητο στη δουλειά μας.
Στο σεμινάριο που θα κάνετε θα ανοίξετε τα χαρτιά σας ή θα κρατήσετε μυστικά;
Γ.Α.: Ο δάσκαλός μου κατά κάποιο τρόπο είναι ο Dick Smith που έχει κάνει τον ´Amadeus´, τον ´Εξορκιστή´, το ´Μεγάλο ανθρωπάκι´, τον ´Νονό´. Γύρω στο ’87 – ’88 αποφάσισε να δώσει μαθήματα, μαζί με ένα τόμο με υλικό από τα 45 – 50 χρόνια που δούλευε στον κινηματογράφο. Έπρεπε, όμως, να του στείλεις υλικό για να δει ότι είσαι σε ένα επίπεδο και να σε δεχτεί. Εγώ ντρεπόμουν, αλλά ο Ρούλης επέμενε, έστειλα υλικό και τελικά με δέχθηκε με την πρώτη. Αυτός ο άνθρωπος ήταν πάντα ανοιχτός στο να μοιραστεί τις πληροφορίες. Βοήθησε πολύ κόσμο. Δεν τα κράταγε.
Ρ.Α.: Τεχνικά πράγματα μπορείς να δείξεις στον οποιονδήποτε. Το θέμα, όμως, δεν είναι αυτό. Ο κόσμος βλέπει κάτι και λέει ´κοίτα πόσο εύκολο είναι´. Δεν ξέρει ότι εγώ το κάνω αυτό 28 χρόνια και έχω ξεκινήσει με τα χειρότερα υλικά για να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα που φαίνεται εύκολο.
Γ.Α.: Αυτά που θα δείξουμε είναι κυρίως για την εκτέλεση. Τα προσθετικά θα είναι έτοιμα. Θα μιλήσω βέβαια για το πώς φτιάχνονται κάποια πράγματα αλλά θα πρέπει να ξέρει ο κόσμος ότι αν δεν έχεις εργαστήριο σπίτι σου δεν μπορείς να τα κάνεις. Στο σεμινάριο πάντως θα δείξουμε πολύ σύγχρονα πράγματα, κάποια προσθετικά από ´Το Νησί´, καλούπια κ.λπ. Επίσης, θα δείξουμε υλικά που δεν διδάσκονται στις σχολές. Αν μπορούμε θέλουμε να βάλουμε αυτούς που θα έρθουν σε ένα τρόπο σκέψης. Να μην βασίζονται μόνο σε αυτά που μαθαίνουν στις σχολές γιατί κακά τα ψέματα οι σχολές 5 πράγματα διδάσκουν, ενώ τα πράγματα και τα υλικά εξελίσσονται καθημερινά.
