Τη στιγμή που ο κυρίαρχος δυτικός πολιτισμός φαίνεται ότι έχει οδηγήσει σε αδιέξοδο τις σχέσεις του ανθρώπου με το περιβάλλον και του ατόμου με την κοινωνία αναδύεται επιτακτικά η ανάγκη για μια διαλεκτική επιστροφή στις αξίες και τα πρότυπα του μεσογειακού πολιτισμού. Ενός πολιτισμού, που χαρακτηρίζεται -όπως μαρτυρούν η λαϊκή παράδοση και οι τελετουργίες- από την ισορροπία, την αρμονία και τη συνεργασία.
Τα παραπάνω επεσήμανε χθες στην εναρκτήρια διάλεξη του διεθνούς επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα: «Ο λαϊκός πολιτισμός της Κύπρου και της Κρήτης» που πραγματοποιείται στο κτήριο της Εταιρείας Κρητικών Σπουδών στον Πύργο Αλικιανού Χανίων, ο πρόεδρος της Εταιρείας Κρητικών Σπουδών Ερατοσθένης Καψωμένος.
Το συνέδριο, που διοργανώνει η Εταιρεία Κρητικών Σπουδών – Ίδρυμα Καψωμένου σε συνεργασία με τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Περιφέρεια Κρήτης, ο Δήμος Πλατανιά, το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και το Εργαστήριο Μελέτης Γλώσσας και Λογοτεχνίας στην Εκπαίδευση άνοιξε με τους χαιρετισμούς του διευθυντή Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου Παύλου Παρασκευά, του αντιπεριφερειάρχη Χανίων Απόστολου Βουλγαράκη και του δημάρχου Πλατανιά Γιάννη Μαλανδράκη.
Ο κ. Καψωμένος στην ομιλία του αναφέρθηκε στη συγγένεια που ανάμεσα στους λαϊκούς πολιτισμούς της Κρήτης και της Κύπρου τονίζοντας ότι και οι δύο είναι από τους αυθεντικότερους εκφραστές του μεσογειακού πολιτισμικού προτύπου και πρόσθεσε: «Αυτό, ωστόσο, που δεν τολμούν να αποδεχθούν ακόμα και ειδικοί επιστήμονες είναι ότι εμείς είμαστε ένας άλλος πολιτισμός από τον δυτικό. Είμαστε απλώς ένα κατακτημένος πολιτισμός. Οι λαϊκοί πολιτισμοί των λαών της νότιας Ευρώπης έχουν ένα διαφορετικό πολιτισμικό πρότυπο σε σχέση με το κυρίαρχο διεθνοποιημένο μοντέλο της Δύσης. Τώρα που αυτό το πρότυπο έχει φτάσει στο τέλος του και δεν έχει να προσφέρει παρά μόνο δεινά στην ανθρωπότητα πρέπει οι άνθρωποι να αρχίσουν να αναζητήσουν μέσα από μια διαλεκτική των αξιών, άλλα πρότυπα ζωής, αξίες και τύπους σχέσεων μεταξύ των λαών στα οποία να ενσωματώσουν τα στοιχεία των παραδοσιακών πολιτισμών».
Αναφερόμενος στις διαφορές ανάμεσα στο κυρίαρχο δυτικό μοντέλο και στο μεσογειακό ο κ. Καψωμένος εστίασε στη σχέση του ανθρώπου με τη φύση αλλά και του ατόμου με την κοινωνία: «Ο δυτικός αστικός πολιτισμός έχει μια σχέση αντιπαλότητας με τη φύση. Θέλει να την κατακτήσει και να την εκμεταλλευτεί και σήμερα πια είναι φανερές οι συνέπειες αυτής της λογικής η οποία είναι αδιέξοδη. Σε αντίθεση το μεσογειακό πολιτισμικό πρότυπο προάγει την ισορροπία και την αρμονία με τη φύση και τα παραδείγματα από τη λαϊκή παράδοση και τις λαϊκές τελετουργίες είναι πολλά».
Σε ό,τι αφορά τη σχέση του ατόμου με την κοινωνία ο κ. Καψωμένος υπογράμμισε ότι το κυρίαρχο δυτικό πολιτισμικό πρότυπο προωθεί τον ανταγωνισμό «που σημαίνει ότι ο ισχυρότερος τρώει τον άλλο» και πρόσθεσε: «Κι αυτό προωθεί μια σύγκρουση των ατόμων και των κοινωνιών και μια αλληλοεξόντωση. Σε αντίθεση ο πολιτισμός της Μεσογείου χαρακτηρίζεται από τη συνεργασία και την ισορροπία του ατόμου με την κοινωνία. Προάγει μια κοινωνία συμμετοχική η οποία για να λειτουργήσει χρειάζεται κάθε άτομο, χωρίς αρχές και υπηκόους, χωρίς πρωταγωνιστές και θεατές».
Ο διευθυντής Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου Παύλος Παρασκευάς, μιλώντας στα «Χ.Ν.», υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, τις ομοιότητες και τους ιστορικούς δεσμούς που διέπουν τις σχέσης Κρήτης – Κύπρου: «Τόσο στο παραδοσιακό τραγούδι και στους χορούς και γενικότερα στη λαϊκή τέχνη υπάρχουν πάρα πολλοί κοινοί τόποι που ξεκινούν από τα χρόνια του Ομήρου. Τα δύο νησιά είχαν αναπτύξει σχέσεις, ασκούνταν επιδράσεις και η Κρήτη να μην ξεχνάμε είναι πολύ κοντά στην Κύπρο σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα ανέπτυξε τον δικό της πολιτισμό από την αρχαιότητα και σαφώς ως εμπορικός και ναυτικός λαός ήταν σε άμεση επικοινωνία με την Κύπρο από πάντα. Γι´ αυτό και στην Κύπρο αγαπάμε ιδιαίτερα την Κρήτη γιατί νιώθουμε ότι είμαστε περίπου οι ίδιοι».
Το πρόγραμμα
– Σήμερα, Παρασκευή, 22 Ιουλίου:
Α΄ Συνεδρία: «Παραδοσιακός πολιτισμός και εθιμική ζωή στην Κύπρο»,
Β΄ Συνεδρία: «Τα μνημεία του λόγου. Κυπριακό δημοτικό τραγούδι»,
Γ΄ Συνεδρία: «Κυπριακή παραδοσιακή Μουσική».
– Αύριο, Σάββατο, 23 Ιουλίου:
Δ΄ Συνεδρία: «Τα μνημεία του λόγου. Κρητικό δημοτικό τραγούδι»,
Ε΄ Συνεδρία: «Παραδοσιακός πολιτισμός και εθιμική ζωή στην Κρήτη»,
Στ΄ συνεδρία: «Ο προφορικός πολιτισμός Κύπρου και Κρήτης. Συγκριτική εξέταση»,
Ζ΄ συνεδρία: «Θεματική Κοσμοαντίληψη και αξιακά πρότυπα στο κυπριακό και στο κρητικό δημοτικό τραγούδια».
– Κυριακή, 24 Ιουλίου:
Τελευταία συνεδρία: «Εκδοχές επιβίωσης των παραδοσιακών πολιτισμών στον σύγχρονο κόσμο».
