Αντιπηκτική αγωγή και διατροφή

Γράφει η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΠΑΠΑΔΟΓΙΑΝΝΗ*

Στις μέρες μας, θα έχουμε ακούσει πολύ συχνά τον όρο “θρόμβωση” και κυρίως μετά από εξετάσεις που πραγματοποιούνται ύστερα από κάποια εισαγωγή σε νοσοκομείο. Τι είναι όμως η θρόμβωση; Κάθε φορά που τραυματιζόμαστε, ο οργανισμός μας ενεργοποιεί κάποιους μηχανισμούς πήξεως του αίματος, ώστε να σταματήσει η αιμορραγία.
Στην περίπτωση που το αίμα πήξει περισσότερο απ? όσο θα έπρεπε, τότε δημιουργείται ένας θρόμβος αίματος, ή αλλιώς η αποκαλούμενη θρόμβωση. Περιπτώσεις, που πιθανόν να συναντήσουμε αυτήν την κατάσταση είναι η στεφανιαία νόσος, το έμφραγμα και η πνευμονική εμβολή. Επίσης, η επικινδυνότητα αυξάνεται με την ηλικία, με τους άνω των 65 ετών που είναι παχύσαρκοι και καπνίζουν να βρίσκονται στην ομάδα του ιδιαίτερα υψηλού κινδύνου.
Πώς μπορούμε όμως να αποτρέψουμε αυτή τη διαδικασία; Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής θα πρέπει να ακολουθήσει αντιπηκτική αγωγή, χορήγηση, δηλαδή φαρμάκων με τα οποία η πηκτική ικανότητα του αίματος μειώνεται και έχει σαν αποτέλεσμα την ελάττωση της πιθανότητας δημιουργίας θρόμβου. Συνήθως η θεραπεία που χορηγείται σε αυτούς τους ασθενείς μπορεί να είναι Αντιαιμοπεταλιακά (ασπιρίνη), τύπου Ηπαρίνης (συνήθως ενδονοσοκομειακά για οξείες καταστάσεις), ή Κουμαρινικά αντιπηκτικά (σε καταστάσεις που χρήζουν μακροχρόνια αγωγή). Εδώ, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο ασθενής που βρίσκεται σε αγωγή με κουμαρινικό (π.χ. Sintrom) θα πρέπει να ελέγχει τακτικά τον χρόνο προθρομβίνης -INR (ανά 15-30 ημέρες) και να κρατάει τις τιμές σταθερές.
Η τιμή του πρέπει να βρίσκεται μέσα σε κάποια πλαίσια που εξαρτώνται από την πάθηση, για την οποία δίδεται η αντιπηκτική αγωγή. Σε γενικές γραμμές, όσο πιο μεγάλη η τιμή του INR τόσο πιο μεγαλύτερο είναι το αντιπηκτικό αποτέλεσμα, αλλά παράλληλα και μεγαλύτερος ο κίνδυνος αιμορραγίας. Γι? αυτό θα πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά οι οδηγίες του γιατρού.
Η λήψη του αντιπηκτικού φαρμάκου θα πρέπει να γίνεται σε σταθερή ώρα κάθε μέρα, περίπου 3 ώρες μακριά από τα κύρια φαγητά και έτσι παραδοσιακά έχει καθιερωθεί η λήψη των αντιπηκτικών φαρμάκων να γίνεται κατά τις 6 το απόγευμα.
Εκτός όμως από τη φαρμακευτική αγωγή, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η διατροφή σε αυτούς τους ασθενείς. Συγκεκριμένα, τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε βιταμίνη Κ μπορούν να μειώσουν την αποτελεσματικότητα της αντιπηκτικής αγωγής που λαμβάνει ένας ασθενής. Αυτό συμβαίνει διότι, όσο μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης Κ προσλαμβάνουμε με τα τρόφιμα, τόσο πιο μεγάλη είναι η παραγωγή παραγόντων από το συκώτι, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες πήξης του αίματος και άρα θρόμβωσης του αίματος. Επιπλέον, τα από του στόματος αντιπηκτικά φάρμακα είναι «αντιβιταμίνες» Κ, επομένως κάθε αύξηση ή μείωση της καθημερινής πρόσληψης της βιταμίνης Κ από τον οργανισμό θα επηρεάσει το χρόνο προθρομβίνης (INR).
Για το λόγο αυτό, η κατανάλωση τροφίμων πλουσίων σε βιταμίνη Κ θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ισορροπημένη, έτσι ώστε η δοσολογία του αντιπηκτικού φαρμάκου να είναι σταθερή.
Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε βιταμίνη Κ παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα:

ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΛΟΥΣΙΑ ΣΕ ΒΙΤΑΜΙΝΗ Κ
Σκούρα πράσινα λαχανικά (μπρόκολο, σπανάκι, σέλινο, πράσινο λάχανο, λαχανάκια Βρυξελλών, φασολάκια, μπάμιες, κολοκυθάκια), κουνουπίδι.
Οι χυμοί των προαναφερθέντων λαχανικών.
Σε μικρότερες ποσότητες: μαϊντανός, μαρούλι, ντομάτα, ακτινίδιο, ορισμένα είδη βατόμουρων.
Μαγιονέζα, σογιέλαιο, χοιρινό και μοσχαρίσιο συκώτι, κρόκος αυγών.
Γιαούρτι, μέλι.
Αναψυκτικά τύπου cola.
Καφές και πράσινο τσάι.
Αλκοόλ.

Αξίζει να τονιστεί, ότι όταν τα εν λόγω λαχανικά είναι μαγειρεμένα, η ποσότητα βιταμίνης Κ που προσφέρουν είναι αρκετά μεγαλύτερη. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δώσουμε και στην κατανάλωση αλκοόλ, το οποίο μεταβολίζεται στο ήπαρ όπως και τα αντιπηκτικά φάρμακα. Γι? αυτό το λόγο επιτρέπεται η μέτρια μόνο κατανάλωση αυτού και κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Επίσης, ο καπνός είναι πλούσιος σε βιταμίνη Κ, με αποτέλεσμα να ανταγωνίζεται τη δράση των αντιπηκτικών φαρμάκων και συνεπώς καλό είναι το κάπνισμα να αποφεύγεται.
Οπως προαναφέρθηκε, ενώ οι ασθενείς προσπαθούν να σταθεροποιήσουν τη πηκτικότητα του αίματος, είναι σημαντικό η πρόσληψη βιταμίνης Κ να παραμένει σταθερή στην διατροφή τους.
Σημαντικός, όμως, είναι και ο τρόπος κατανάλωσης, καθώς για παράδειγμα το μισό φλιτζάνι βρασμένο μπρόκολο (270 mcg) την ημέρα για τέσσερις ημέρες είναι προτιμότερο από δύο φλιτζάνια μαγειρεμένο μπρόκολο (1.080 mcg) σε μια ημέρα.
Τέλος, μια σημαντική παράμετρος που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι η νηστεία για τους ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή είναι Απαγορευτική.
Αυτό ισχύει, καθώς «οι απότομες αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη των βαλβίδων της καρδιάς, υποβάλλοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους», όπως ανέφεραν οι επιστήμονες του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας (ΕΛΙΚΑΡ), σε συνέντευξη τύπου για το 26ο Διεθνές Συνέδριο του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας που πραγματοποιήθηκε από τις 28 έως 30 Απριλίου 2011.
Εν κατακλείδι, όσο σημαντική είναι η φαρμακευτική αγωγή σε ασθενείς με θρόμβωση, σε ανάλογη κλίμακα θεωρείται κρίσιμης σημασίας και ο ρόλος της διατροφής αυτών. Ο συνδυασμός αντιπηκτικής αγωγής και μιας ισορροπημένης διατροφής με ιδιαίτερη προσοχή στην κατανάλωση της βιταμίνης Κ, θα μπορεί να προσφέρει στον ασθενή έναν φυσιολογικό ρυθμό και τρόπο ζωής.

*Διατροφολόγος ? Διαιτολόγος