του Γιάννη Βουρδουμπά*
Καθώς η ευημερία των σύγχρονων βιομηχανικών κοινωνιών βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στην επάρκεια των απαραίτητων ενεργειακών πόρων αλλά και στην ορθολογική αξιοποίησή τους, καθίσταται προφανές ότι είναι απαραίτητη για την Ε.Ε. η διαμόρφωση των πολιτικών εκείνων που θα διασφαλίζουν την τροφοδοσία των ευρωπαϊκών κοινωνιών με την ενέργεια που χρειάζονται για τη λειτουργία και την ευημερία τους.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση με την έκδοση διαφόρων οδηγιών, οι οποίες σταδιακά ενσωματώνονται στο Νομοθετικό Πλαίσιο των κρατών – μελών της καθορίζει τις κατευθυντήριες πολιτικές για την ορθολογική χρήση της ενέργειας αλλά και για την αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, οι οποίες σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα, βρίσκονται σε αφθονία στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Στις ευρωπαϊκές οδηγίες για την ενέργεια που εκδόθηκαν από το 2000 μέχρι σήμερα δίδεται μεγάλη έμφαση:
Στην εξοικονόμηση και στην ορθολογική χρήση της ενέργειας όπου αυτό είναι δυνατόν.
Στην προώθηση της χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Οι λόγοι για τους οποίους η Ε.Ε. δίδει ιδιαίτερη σημασία στην ορθολογική χρήση της ενέργειας και την προώθηση της χρήση των ΑΠΕ είναι, μεταξύ άλλων:
Το γεγονός ότι η χρήση των ορυκτών καυσίμων συνεπάγεται εκπομπές CO2 στην ατμόσφαιρα που προκαλούν την επίταση του φαινομένου του θερμοκηπίου και τις κλιματικές αλλαγές. Σε αντίθεση οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας δεν προκαλούν καθαρές εκπομπές CO2 στην ατμόσφαιρα.
Το γεγονός της εξαντλησιμότητας των ορυκτών καυσίμων, ενώ σε αντίθεση οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποτελούν μη εξαντλήσιμους φυσικούς πόρους.
Το γεγονός ότι σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας βρίσκονται διεσπαρμένες στον Ευρωπαϊκό χώρο όπου μπορούν να αξιοποιηθούν για τη παραγωγή θερμότητος, ηλεκτρικής ενέργειας ή καυσίμων οχημάτων. Έτσι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποτελούν εγχώριους και ενδογενείς ενεργειακούς πόρους σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα που κατά κύριο λόγο εισάγονται στην Ε.Ε.
Η αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας που όπως προαναφέρθηκε βρίσκονται διεσπαρμένες στον Ευρωπαϊκό χώρο δημιουργεί πολλές νέες θέσεις εργασίας στους χώρους αξιοποίησής τους, ενώ προάγει την ανάπτυξη τεχνογνωσίας στους διάφορους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Δεδομένου ότι σε πολλές χώρες της Ε.Ε. η πυρηνική ενέργεια δεν είναι πλέον μία επιλογή για την αντιμετώπιση του ενεργειακού ζητήματος, οι ΑΠΕ καθίστανται η μόνη ενεργειακή λύση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί η χρήση των ορυκτών καυσίμων.
Ετσι η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει εκδώσει διάφορες οδηγίες στον τομέα της ενέργειας όπως:
Η Οδηγία 77 του 2001 για τη προαγωγή της παραγωγής ηλεκτρισμού από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Σύμφωνα με την οδηγία αυτή θα έπρεπε το έτος 2010 στη χώρα μας το 20,1% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας να προερχόταν από ΑΠΕ κάτι που απείχε αρκετά από την πραγματικότητα.
Η Οδηγία 91 του 2002 καθώς και η 31 του 2010 που αποτελεί επικαιροποίηση της πρώτης για την ενεργειακή συμπεριφορά των κτηρίων. Οι οδηγίες αυτές προάγουν την ορθολογική χρήση της ενέργειας στα κτήρια καθώς και τις ενεργειακές επιθεωρήσεις σε αυτά, που μόλις πρόσφατα καθιερώθηκε νομοθετικά και στη χώρα μας. Καθώς τα κτήρια καταναλώνουν σήμερα περίπου το 40% της καταναλισκόμενης ενέργειας στην Ε.Ε. και η εξοικονόμηση ενέργειας σε αυτά είναι εύκολη σε σχέση με άλλους τομείς, θεωρείται ότι υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια και τις εφαρμογές των ΑΠΕ σε αυτά.
Η Οδηγία 30 του 2003 που αφορά την προώθηση της χρήσης των βιολογικών καυσίμων (βιοαιθανόλης και βιοντήζελ) στα οχήματα. Σύμφωνα με την οδηγία αυτή το 2005 το 2% των χρησιμοποιούμενων καυσίμων οχημάτων θα έπρεπε να προερχόταν από βιολογικά καύσιμα ενώ το έτος 2010 το 5,75%.
Η Οδηγία 87 του 2003 για το εμπόριο των δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, όπου πρόσφατα άρχισε να εφαρμόζεται και στη χώρα μας.
Η Οδηγία 8 του 2004 για την προώθηση της συμπαραγωγής θερμότητος και ηλεκτρισμού. Οι τεχνολογίες αυτές που δεν εφαρμόζονται ευρέως ακόμη στην Ελλάδα έχουν πολύ υψηλή απόδοση και πολλά ενεργειακά και περιβαλλοντικά οφέλη.
Η Οδηγία 32 του 2005 που αφορά τις απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού για προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια. Σύμφωνα με την οδηγία αυτή τα προϊόντα κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με την ενέργεια που καταναλώνουν και ο καταναλωτής μπορεί να επιλέξει ένα προϊόν λαμβάνοντας υπ? όψη του και την παράμετρο αυτή.
Η Οδηγία 32 του 2006 που αφορά τη λήψη μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στα διάφορα κράτη – μέλη και τη προώθηση των εταιριών παροχής ενεργειακών υπηρεσιών. Στόχος της οδηγίας αυτής είναι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας σε ποσοστό τουλάχιστον 9% κατά τα 9 χρόνια εφαρμογής της οδηγίας.
Η Οδηγία 28 του 2009 για την προώθηση της παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές. Στόχος της οδηγίας αυτής είναι για το έτος 2020 η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 20%, η μείωση των εκπομπών CO2 λόγω της χρήσης ενέργειας κατά 20%, η συμμετοχή των ΑΠΕ στη παραγόμενη ενέργεια κατά 20% καθώς και η χρήση των βιολογικών καυσίμων σε ποσοστό 10% των συνολικά χρησιμοποιούμενων καυσίμων οχημάτων. Σύμφωνα με την οδηγία αυτή το 2020 στη χώρα μας θα πρέπει η συμβολή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στη συνολική ενεργειακή κατανάλωση να ανέρχεται στο 18 % από 6,9 % που ήταν το έτος 2005, ενώ σε χώρες όπως η Σουηδία που οι ΑΠΕ χρησιμοποιούνται περισσότερο το ποσοστό αυτό φθάνει το 49 %.
Οι ευρωπαϊκές Οδηγίες που προαναφέρθηκαν διαμορφώνουν την πολιτική σε διάφορους τομείς της ορθολογικής χρήσης της ενέργειας καθώς και των ΑΠΕ όπως:
Μεγαλύτερη χρήση των διαφόρων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την παραγωγή θερμότητος, ηλεκτρισμού και καυσίμων οχημάτων. Καθιέρωση ποσοτικών στόχων για τα κράτη – μέλη.
Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια, με τη διεξαγωγή ενεργειακών επιθεωρήσεων και την ενεργειακή πιστοποίησή τους.
Σταδιακή μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στα κράτη – μέλη με την εκπόνηση εθνικών σχεδίων εξοικονόμησης ενέργειας.
Προώθηση των ενεργειακών τεχνολογιών υψηλής απόδοσης όπως η συμπαραγωγή θερμότητος και ηλεκτρισμού.
Καθιέρωση ενός χρηματιστηρίου για τη διαπραγμάτευση των δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα.
Καθιέρωση της κατηγοριοποίησης των διαφόρων συσκευών ανάλογα με την ενέργεια που καταναλώνουν.
Καθιέρωση ποσοτικών στόχων για τη χρήση βιολογικών καυσίμων στα οχήματα σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα.
