Γράφει η ΜΑΡΙΑ Α. ΔΡΑΚΑΚΗ
mariadrakaki1@yahoo.com
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ:
´Ο ζωγράφος της Κνωσού´
Με μια έκθεση που αναδεικνύει έναν αφανή ήρωα – καλλιτέχνη της Κνωσού επέλεξε το Μοναστήρι του Καρόλου να γιορτάσει την επέτειο των 10 χρόνων δυναμικής παρουσίας στα πολιτισμικά δρώμενα του τόπου.
Πριν δέκα χρόνια ο Κάρολος Καμπελόπουλος γλύπτης με οκτώ ατομικές εκθέσεις στο Παρίσι (1971 – 1992), στη Γενεύη, στην Αθήνα, στο Ηράκλειο, στη Θεσσαλονίκη και στα Χανιά αφιέρωσε χρόνο, ενέργεια και πολύ μεράκι για να διαμορφώσει ένα ερειπωμένο βενετσιάνικο μοναστήρι σε ένα κομψό πολιτιστικό κέντρο, στην καρδιά της παλιάς πόλης των Χανίων. Φέτος, με τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από τη δημιουργία αυτού του χώρου, ο Κάρολος αποφάσισε να γιορτάσει αυτή την επέτειο παρουσιάζοντας στο «Μοναστήρι» του μια πρωτότυπη εκδήλωση. Την έκθεση – παρουσίαση του έργου του πασίγνωστου – άγνωστου καλλιτέχνη με τίτλο «Γιάννης Πολίτης – ο ζωγράφος της Κνωσού».
Ο Γιάννης Πολίτης είναι ένας καλλιτέχνης, ο οποίος με ιδιαίτερη ευαισθησία ταλέντο και υπομονή συνεχίζει μια παράδοση ενός αιώνα διατήρησης συμπλήρωσης και αποκατάστασης του ζωγραφικού χρωματικού διακόσμου του ανακτόρου της Κνωσού.
Η έκθεση αιφνιδιάζει τον επισκέπτη με τη γαλήνη που αποπνέουν τα εικαστικά έργα του, αλλά και τον δυναμισμό των χρωμάτων που αποτυπώνονται στα φωτογραφικά κάδρα των λουλουδιών που επιλέγει να αιχμαλωτίσει από τη χλωρίδα της Κρήτης, τα οποία σύμφωνα με την παράδοση της Κνωσού αξιοποιούνταν από τους Μινωίτες στη νωπογραφία. Εκείνο που προξενεί εντύπωση είναι η διαδικασία αποκατάστασης η οποία μεταμορφώνει με τα εργαλεία και το μεράκι του Γιάννη Πολίτη το ανάκτορο της Κνωσού σε γλαφυρό τεκμήριο του πολιτισμού των αιώνων. Με τα χρώματά του και την τεχνική του, κληροδότημα από την ευχή του πατέρα του, με απόλυτο σεβασμό και ευαισθησία αναδεικνύει κάθε λεπτομέρεια από το ζωγραφικό διάκοσμο της Κνωσού και μεταμορφώνει τις επιφάνειες που φθείρονται προκειμένου να διατηρήσει ζωντανό και αναλλοίωτο το μήνυμα του Μινωικού Πολιτισμού: «Ο πατέρας μου και δάσκαλός μου ήταν μαρμαρογλύπτης. Έζησα μέσα στο σχέδιο, στα χρώματα, στα υλικά και στα εργαλεία. Διατηρώ ακόμα μέσα σε ένα βαλιτσάκι τα εργαλεία του. Πέτρες και ακόνια από τη Μίλατο και την Ελούντα που ακόνιζε τα εργαλεία του. Τα περισσότερα εργαλεία τα κατασκεύαζε ο ίδιος από ατσάλινες παλιές σούστες κάρων. Ακόμα θυμάμαι τους ήχους στο μικρό καμίνι που είχε στο σπίτι και σφυρηλατούσε στο αμόνι το μέταλλο για να το μετατρέψει σε εργαλείο…. Τα λόγια του πατέρα μου ηχούν ακόμη στ’ αυτιά μου: «Γιάννη αν καταφέρεις να βάλεις έστω και μια πινελιά στην Κνωσό εγώ θα αναπαύομαι ευτυχής…
Προκαλεί ενδιαφέρον η αποτύπωση της διαδικασίας αυτής σε μικρά φωτογραφικά στιγμιότυπα στην έκθεση που ξεδιπλώνουν με μαεστρία τα βήματα των παρεμβάσεων του καλλιτέχνη. Γιατί είναι γεγονός ότι η μοναδικότητα και υψηλή αισθητική του ανακτόρου αιχμαλωτίζει τον επισκέπτη από τη ματιά της σπουδής του Μινωικού Πολιτισμού κατά προτεραιότητα με αποτέλεσμα οι διαδικασίες της αποκατάστασης να περνούν στο περιθώριο: «Στην Κνωσό μπήκα έτοιμος ζωγράφος και γλύπτης. Η κα Αλεξάνδρα Καρέτσου που ήταν έφορος τότε με επέβαλε ως ζωγράφο στην Κνωσό, αλλά επί των ημερών του ο αείμνηστος Γιάννης Σακελλαράκης με ενθάρρυνε. Τους οφείλω ευγνωμοσύνη. Ο χρόνος επενεργεί καταλυτικά στο χρωματολόγιο του ανακτόρου. Δουλεύω κάτω από τα επικριτικά και επιδοκιμαστικά βλέμματα των χιλιάδων επισκεπτών. Νιώθω μια βαρύτητα γι’ αυτό που κάνω. Έχω συναίσθηση ότι είναι κάτι πολύ σημαντικό, σοβαρό. Ο χρόνος δεν υπάρχει όταν δουλεύω στο μεγαλειώδες αρχιτεκτόνημα του Μινωικού Πολιτισμού. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλω στην τεχνική ομάδα των συναδέλφων μου και συνεργατών στη δουλειά μου. Αυτοί προηγούνται προετοιμάζοντας τις επιφάνειες για να δεχτούν το χρώμα…», εξομολογείται ο Γιάννης Πολίτης.
Γι’ αυτό είναι αφανής αυτός ο καλλιτέχνης και γι’ αυτό είναι σπουδαίο το δώρο που επέλεξε να προσφέρει ο καλλιτέχνης Κάρολος Καμπελόπουλος στο χανιώτικο κοινό. «Έχει συμβολικό χαρακτήρα η επιλογή αυτή», επισημαίνει ο Κάρολος γιατί «όπως ο ήλιος φωτίζει όλους τους κατοίκους του πλανήτη έτσι και η Κνωσός λάμπει για όλη την Κρήτη και δίνει πολλαπλά το διαχρονικό μήνυμα του Μινωικού Πολιτισμού σε όλη την ανθρωπότητα».
Αφιερωμένο από τη γράφουσα και στους δύο καλλιτέχνες Κάρολο Καμπελόπουλο και Ιωάννη Πολίτη το παρακάτω απόσπασμα της Στέλλας Δ. Χρυσουλάκη από τον εκπαιδευτικό φάκελο του προγράμματος ΜΕΛΙΝΑ για τον Μινωικό Πολιτισμό «Εγώ ο Ίκαρος». Με την ευχή η στιγμή της ολοκλήρωσης της δημιουργίας κάθε έργου τους να σηματοδοτείται από την ένταση του γρύπα και τις συμβολικές ιδιότητες του μυθικού όντος των μινωικών χρόνων όπως ακριβώς αποτυπώνεται με ιδιαίτερη γλαφυρότητα από τη συγγραφέα στο παρακάτω χαρακτηριστικό απόσπασμα στη σκηνή της ζωγραφικής στην αίθουσα των καθαρμών, προκειμένου εκείνη να αναδείξει τις τεχνικές της νωπογραφίας και της ξηρογραφίας ,αλλά και την ικανότητα της τέχνης να καταλύει τα όρια του χρόνου:
«Μικρά πήλινα κωνικά κύπελλα χωρίς χερούλια ήταν τοποθετημένα πάνω σε ξύλινα κιβώτια και χαμηλούς πάγκους. Περιείχαν α χρώματα γι’ αυτό ήταν τακτοποιημένα με τάξη από τα πιο σκούρα στα πιο φωτεινά. Σκόνη από μαύρα λεπτόκοκκα κάρβουνα, κόκκινες και κίτρινες ώχρες φτιαγμένες από ξεραμένα φυτά ή λαμπερούς λίθους καμιά φορά πολύτιμους όπως το βαθύ γαλάζιο του λαζουρίτη που φθάνει στη χώρα μας με τα καράβια ήταν έτοιμα να χρησιμοποιηθούν ατόφια ή να αναμειχθούν μεταξύ τους για να δώσουν νέα χρώματα και αποχρώσεις. Κρατούσα την ανάσα μου καθώς τα μετέφερα κοντά στους κάδους με το νερό γιατί η σκόνη τους ήταν τόσο λεπτή που με το παραμικρό φύσημα σηκωνόταν σαν σύννεφο και γέμιζε τον τόπο. Στους τοίχους είχε τώρα απλωθεί χοντρό στρώμα ασβέστη που κάλυπτε τους καλοπελεκημένους δόμους ακόμα και τα χαραγμένα τεκτονικά σημεία. Οι βοηθοί είχαν χωρίσει τις επιφάνειες με οριζόντιες γραμμές γιατί οι ζωγραφιές για κάθε κομμάτι του τοίχου ήταν μελετημένες και ακολουθούσαν παλιές παραδόσεις όπου τα σχήματα, τα σύμβολα, τα τοπία, τα ζώα και τα φυτά, τα τέρατα και οι ανθρώπινες μορφές είχαν να διηγηθούν μια γνωστή σε όλους μας ιστορία των θεών ή τις περιπέτειες και τα κατορθώματα των παππούδων μας. Η σκαλωσιά είχε στηθεί και οι βοηθοί τραβήχτηκαν στην άκρη της αίθουσας, ρίχνοντας στον δάσκαλο κλεφτές ματιές, γεμάτες αγωνία. Έπρεπε να ξεκινήσει τη ζωγραφιά τώρα αμέσως, όσο το κονίαμα ήταν ακόμη νωπό, ώστε να απορροφηθούν τα χρώματα από τον ασβέστη και να παραμείνουν για πάντα ζωηρά. Εκείνος όμως παρέμεινε ακίνητος κοιτάζοντας κατά πρόσωπο τον τοίχο σαν δυο αίγαγροι σε αναμέτρηση ή σαν να διάβαζε πάνω στο απόλυτο λευκό τα ιερογλυφικά σημεία ενός αρχαίου χρησμού. Ο ήλιος που έδυε πέρασε σκυφτός από το άνοιγμα της πόρτας και φώτισε με μια μοναδική καμπύλη την επιφάνεια του τοίχου. Ποιος να είναι άραγε ο καθαρός χρόνος και πώς να κυλάει όταν δεν τον μετρούν οι χτύποι της καρδιάς μας; Γιατί όταν περιμένουμε κάτι να συμβεί ο χρόνος μοιάζει με πηγή του μεσοκαλόκαιρου και μόλις αναβλύζει, ενώ αντίθετα όταν βιαζόμαστε γίνεται ποτάμι χειμωνιάτικο που ξεχύνεται στο ρεύμα παρασύροντας πέτρες και κορμούς στο διάβα του. Μου είναι αδύνατο να μετρήσω πόσος χρόνος πέρασε από τη στιγμή που ο δάσκαλος με τον χρωστήρα στο δεξί του χέρι ακολούθησε την καμπύλη του φωτός πάνω στον τοίχο. Έβλεπα μονάχα τη γυμνή του πλάτη να γυαλίζει από τον ιδρώτα και το χέρι του άλλοτε να φτεροκοπάει σαν γλάρος, άλλοτε να σέρνεται σαν φίδι και άλλοτε να χυμάει σαν λιοντάρι πάνω στη λεία του αφήνοντας πίσω του ακόμα υγρές εικόνες από τη μαγική χώρα της φαντασίας. Όταν τελείωσε, η αίθουσα φωτιζόταν πια μόνο από τους μεγάλους πέτρινους λύχνους. Κοίταξα τις τοιχογραφίες κι ένιωσα ότι ήταν εκεί από πάντα. Ήταν σαν να μην τις είχε ζωγραφίσει. Σαν να τις είχε απλώς ξεσκεπάσει για να τις χαρίσει σ’ εμάς, στα παιδιά μας και στα παιδιά των παιδιών μας. Τα παιδιά που μπορεί να μην τα συναντήσει ποτέ αλλά που εκείνα θα τον συναντούν πάντα μέσα στις ζωγραφιές του, όπως εγώ ο Ίκαρος ».
