του Γιάννη Βουρδουμπά*
Η πράσινη ανάπτυξη που προσδιορίζεται σαν η οικονομική ανάπτυξη που δίδει ιδιαίτερη σημασία στην αποφυγή της ρύπανσης του περιβάλλοντος και στην αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο των ελληνικών και των ευρωπαϊκών πολιτικών.
Ιδιαίτερο ρόλο στα πλαίσια της πράσινης ανάπτυξης έχει η διαχείριση και η αξιοποίηση ενός ανανεώσιμου φυσικού πόρου που υπάρχει σε αφθονία στον πλανήτη και στην περιοχή μας, της ηλιακής ενέργειας.
Αν και η ηλιακή ενέργεια χρησιμοποιείτο στις κοινωνίες της Μεσογείου από αρχαιοτάτων χρόνων, τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται στην Κρήτη όλο και περισσότερο σε καθημερινές εφαρμογές. Αυτό συμβαίνει καθώς η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας έχει μηδαμινές επιπτώσεις στο περιβάλλον σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, ενώ οι τεχνολογίες αξιοποίησής της μετά από πολλές καινοτομικές βελτιώσεις είναι πλέον οικονομικές και χωρίς την επιδότηση της πολιτείας κάτι που δεν συνέβαινε λίγα χρόνια πριν.
Οι σημερινές και οι μελλοντικές εφαρμογές της ηλιακής ενέργειας στην Κρήτη στον αγροτικό χώρο περιλαμβάνουν ενδεικτικά τα εξής:
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΜΕΓΑΛΑ ΗΛΙΟΘΕΡΜΙΚΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ
Η ηλιοθερμική παραγωγή ηλεκτρισμού δεν έχει αναπτυχθεί μέχρι σήμερα στη χώρα μας και περιλαμβάνει τη θέρμανση ενός υγρού σε υψηλές θερμοκρασίες με τη βοήθεια της ηλιακής ενέργειας και παραβολικών κατόπτρων, το οποίο στη συνέχεια χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού με ατμοστρόβιλους. Ήδη υπάρχει ενδιαφέρον για την κατασκευή τέτοιων σταθμών στην Κρήτη και πρόσφατα έγινε αποδεκτή από το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης η Μελέτη Περιβαλλοντικών Όρων ενός ηλιοθερμικού εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρισμού ισχύος άνω των 30 MW στον Αθερινόλακκο Λασιθίου.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΑΓΡΟΥΣ
Τα τελευταία χρόνια έχουν κατασκευασθεί στην Κρήτη αρκετοί φωτοβολταϊκοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνήθως στους αγρούς, οι οποίοι πωλούν την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια στο δίκτυο. Η ισχύς αιχμής των σταθμών αυτών είναι συνήθως 80 KWp και αναμένεται να κατασκευασθούν πολλοί περισσότεροι στο σύντομο μέλλον, αποτελώντας κατά κάποιο τρόπο ηλιακές φάρμες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ
Μόλις πρόσφατα άρχισαν να κατασκευάζονται στην Κρήτη μικροί φωτοβολταϊκοί σταθμοί ισχύος αιχμής μέχρι 10 KWp σε στέγες και δώματα κατοικιών, ενώ αναμένεται να κατασκευασθούν πολλοί περισσότεροι στο μέλλον. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από τους σταθμούς αυτούς διοχετεύεται στο δίκτυο. Παράλληλα έχουν κατασκευασθεί και διάφορες αυτόνομες ενεργειακές κατοικίες, οι οποίες παράγουν την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνουν από τον ήλιο και τον αέρα.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΘΕΡΜΟΥ ΝΕΡΟΥ ΜΕ ΗΛΙΟΘΕΡΜΑ
Η παραγωγή θερμού νερού χρήσης με ηλιακούς θερμοσίφωνες χρησιμοποιείται σήμερα ευρύτατα στην Κρήτη και τα περισσότερα σπίτια, αλλά και ξενοδοχεία στις αγροτικές περιοχές διαθέτουν ηλιόθερμα. Σε διάφορες άλλες εφαρμογές που απαιτείται θερμό νερό 50 – 60 οC μπορούν να χρησιμοποιηθούν τέτοια ηλιοθερμικά συστήματα.
ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ
Τα θερμοκήπια αποτελούν γεωργικές κατασκευές οι οποίες αξιοποιούν την ηλιακή ενέργεια επιτυγχάνοντας ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη των φυτών. Αξίζει επιπλέον να αναφερθούν δύο εφαρμογές αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας στα θερμοκήπια:
α) Η δυνατότητα απολύμανσης του εδάφους του θερμοκηπίου με ηλιακή ενέργεια, κατά την οποία επιτυγχάνονται για κάποιο χρονικό διάστημα σχετικά υψηλές θερμοκρασίες στο έδαφος, εξοντώνοντας τους ανεπιθύμητους μικροοργανισμούς.
β) Η παθητική θέρμανση του θερμοκηπίου με ηλιακή ενέργεια κατά την οποία τοποθετούνται πλαστικές σακούλες με νερό ανάμεσα στα φυτά του θερμοκηπίου επιτυγχάνοντας μικρή ανύψωση της θερμοκρασίας μέσα στο θερμοκήπιο.
ΗΛΙΑΚΗ ΨΥΞΗ
Η χρήση της ηλιακής ενέργειας για ψύξη χώρου ή νερού επιτυγχάνεται με συστήματα ψύξης με απορρόφηση και μέχρι σήμερα έχουν κατασκευασθεί μόνο σχετικά μεγάλα τέτοια συστήματα. Στην Κρήτη έχουν εγκατασταθεί σήμερα δύο τέτοια συστήματα σε ξενοδοχεία. Η επιτυχής και οικονομική κατασκευή τέτοιων συστημάτων σε οικιακή κλίμακα θα έχει πολλές εφαρμογές στο μέλλον στην Κρήτη καθώς η ψύξη των κτιρίων χρειάζεται τις θερμές ημέρες του καλοκαιριού που παρατηρείται συνήθως έντονη ηλιοφάνεια.
ΗΛΙΑΚΗ ΞΗΡΑΝΣΗ
Η ηλιακή ξήρανση ανέκαθεν χρησιμοποιείτο για την ξήρανση γεωργικών προϊόντων και παλαιότερα η σταφίδα ξηραίνονταν με τη βοήθεια της ηλιακής ενέργειας. Εκτός από γεωργικά προϊόντα η ηλιακή ενέργεια χρησιμοποιείται σε άλλες περιοχές της Μεσογείου για τη ξήρανση της λάσπης των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών λυμάτων η άλλων προιόντων.
ΑΦΑΛΑΤΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΜΕ ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Καθώς τα προβλήματα επάρκειας υδάτινων πόρων οξύνονται, η αφαλάτωση θαλάσσιου νερού αποτελεί για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου μια ρεαλιστική λύση και η ηλιακή ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή πόσιμου νερού από θαλασσινό νερό.
ΗΛΙΑΚΟ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ
Οι κλιματολογικές συνθήκες της Κρήτης επιτρέπουν το μαγείρεμα διαφόρων φαγητών κατά την καλοκαιρινή περίοδο με απλό και οικονομικό τρόπο, όπως έχουν δείξει διάφορες πρόσφατες εφαρμογές.
Όπως προαναφέρθηκε η ηλιακή ενέργεια βρίσκει σήμερα και θα βρει στο μέλλον περισσότερες εφαρμογές στην Κρήτη για την παραγωγή θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας υποκαθιστώντας τα ορυκτά καύσιμα.
Η πολιτεία γνωρίζοντας τα πολλαπλά οφέλη από τη χρήση της ηλιακής ενέργειας στα πλαίσια της πράσινης ανάπτυξης προωθεί με διάφορα θεσμικά και οικονομικά κυρίως κίνητρα τη μεγαλύτερη κατά το δυνατόν εφαρμογή της στον αγροτικό χώρο της Κρήτης. Τα κίνητρα που προσφέρει είναι τριών ειδών και συγκεκριμένα:
Α) Αμεσες επιχορηγήσεις σε επενδύσεις αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρισμού, θερμότητος η ψύξης.
Β) Εμμεσες χρηματικές επιχορηγήσεις για τη παραγωγή ηλεκτρισμού και πώλησης της ενέργειας στο δίκτυο (Feed – in tarrifs), π.χ. αγορά της διοχετευόμενης KWH στο δίκτυο από φωτοβολταϊκά στις στέγες στη προνομιακή τιμή των 0,55 ευρώ/KWH.
Γ) Επιχορήγηση για την έρευνα και την ανάπτυξη νέων συστημάτων και εφαρμογών της ηλιακής ενέργειας.
Είναι φανερό, λοιπόν, ότι τα επόμενα χρόνια στον αγροτικό χώρο της Κρήτης θα υπάρχει πληθώρα εφαρμογών αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας για τη παραγωγή θερμότητος, ηλεκτρισμού η ψύξης, πολύ περισότερων από αυτές που υπήρχαν στα τέλη του 20ού αιώνα.
*Ο κ. Γιάννης Βουρδουμπάς διδάσκει Ενεργειακή Τεχνολογία στο ΤΕΙ Κρήτης και είναι επιστημονικός συνεργάτης της Θερμοκοιτίδας Νέων Επιχειρήσεων Χανίων
