Ενας θησαυρός από ιστορικά μνημεία, φυσικές ομορφιές, παραδόσεις και θρύλους θα αποκαλυφθεί στα μάτια του επισκέπτη που θα θελήσει να εξερευνήσει τις άγνωστες πλευρές του Στύλου Αποκορώνου.
Η γωνιά αυτή της φημισμένης επαρχίας -και πλέον νέου Καλλικρατικού Δήμου- είναι γνωστή σε όλους για τις πηγές της. Ωστόσο, η μεγάλη πολιτιστική της περιουσία βρίσκεται σχεδόν στην αφάνεια -και ουσιαστικά αναξιοποίητη- παρά το γεγονός ότι ο Στύλος απέχει μόλις 12 χλμ. από τη Σούδα που αποτελεί τη θαλάσσια πύλη του Νομού Χανίων.
Τα «Χ.Ν.» πραγματοποίησαν χθες ένα μικρό οδοιπορικό στον «άγνωστο» Στύλο. Ξεναγοί μας σε αυτό το ταξίδι ήταν δύο άνθρωποι που γνωρίζουν καλά την περιοχή. Ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου, Γιάννης Γαβριλάκης και ο τέως πρόεδρος της τέως Τοπικής Κοινότητας, Νικηφόρος Ζουλάκης.
Ξεκινήσαμε την περιήγησή μας από τις πηγές των νερών «Καβούσι» και «Καράβα», που αναβλύζουν σε κεντρικό σημείο του Στύλου και μπορεί κανείς να γευτεί το νερό της περιοχής, από το οποίο υδρεύεται και αρδεύεται όχι μόνο η συγκεκριμένη Κοινότητα, αλλά και άλλες περιοχές του δυτικού Αποκόρωνα, όπως και περιοχές των Κεραμειών και του Ακρωτηρίου Χανίων.
Πολύ κοντά στις πηγές βρίσκεται η δίκλιτη εκκλησία των Αγίων Ιωάννου του Θεολόγου και Νικολάου, που -σύμφωνα με την 28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (ΕΒΑ)- χρονολογούνται από τον 13ο μέχρι τον 15ο αιώνα και στις οποίες διασώζεται τοιχογραφικός διάκοσμος των 13ου, 14ου και 15ου αιώνων.
Παράλληλα, όπως μας εξήγησαν οι κ. Γαβριλάκης και Ζουλάκης, στον συγκεκριμένο χώρο και περιμετρικά του κτηρίου η αρχαιολογική σκαπάνη έχει αποκαλύψει αλλεπάλληλα στρώματα νεκροταφείου με σημαντικά ευρήματα και υπολείμματα της Μινωικής εποχής.
Εκτός, όμως, από αυτό ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει ένα ξεχωριστό παλαιοντολογικό εύρημα και συγκεκριμένα ένα προϊστορικό απολίθωμα, το οποίο έχει τοποθετηθεί στον περίβολο της εκκλησίας. Το συγκεκριμένο εύρημα τραβά το βλέμμα του επισκέπτη, αλλά παράλληλα γεννά προβληματισμό για το γεγονός ότι δεν έχουν ληφθεί μέτρα για την προφύλαξή του.
Συνεχίσαμε την περιήγησή μας επισκεπτόμενοι τον μοναδικό μοναστηριακό νερόμυλο, που χρονολογείται από την εποχή της Βενετοκρατίας.
Οι κ. Γαβριλάκης και Ζουλάκης μας ανέφεραν ότι ο νερόμυλος λειτουργούσε ως μύλος άλεσης πάσης φύσεως αλεύρων έως το 1960 και αποτελεί μοναδικό δείγμα μύλου με δύο λαξευτούς λίθινους υδατόπυργους και ξύλινα «βαγένια» (αγωγούς μεταφοράς του νερού στις φτερωτές). Επίσης, διαθέτει πέντε στόμια εξόδου νερού και είναι κτισμένος πάνω στον ποταμό Κοιλιάρη.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι το συγκεκριμένο μνημείο έχει αποκατασταθεί μετά από εργασίες των αρμοδίων Υπηρεσιών, ωστόσο, για την αξιοποίησή του ως επισκέψιμου χώρου παρατηρεί κανείς ότι απαιτούνται επιπλέον ενέργειες προκειμένου να προσελκύσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών.
Καθώς ο ήλιος είχε ανέβει αρκετά ψηλά αποφασίσαμε να πάρουμε ανάσες δροσιάς στη φυσιολατρική διαδρομή του ποταμού Κοιλιάρη.
Εκεί πλάι σε θεόρατα πλατάνια και υπό τον ήχο των τρεχούμενων νερών ο επισκέπτης μπορεί να διασχίσει μια μεγάλη απόσταση απολαμβάνοντας μια πανέμορφη διαδρομή ενδεικτική του πλούσιου φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής.
Το εντυπωσιακό, ωστόσο, στην ευρύτερη περιοχή του Στύλου είναι ότι οι εναλλαγές των ερεθισμάτων είναι συνεχείς. Ετσι μετά τις ομορφιές της Φύσης βρεθήκαμε στον Ναό της Παναγίας της Ζερβιώτισσας (Μοναστήρα), ο οποίος είναι κτισμένος στο μέσο της εύφορης πεδιάδας του Στύλου και χρονολογείται τον 12ο αιώνα.
Συμβουλευόμενοι τις πληροφορίες που έχει συγκεντρώσει η αρμόδια Αρχαιολογική Υπηρεσία ο Ναός είναι κτισμένος στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς με τρούλο, με τις εξωτερικές επιφάνειες διαμορφωμένες πλαστικά, με τυφλά αψιδώματα από λίθους και πλίνθους, που συνδέονται μα την καλλιτεχνική παράδοση της Κωνσταντινούπολης και χρονολογείται τον 11ο αιώνα.
Η αίσθηση που αποκομίζει κανείς αντικρίζοντας τη συγκεκριμένη εκκλησία είναι εκείνη της απόλυτης αρμονίας ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον και στο κτίσμα, αίσθηση η οποία ήταν πολύ καθαρή και στην επίσκεψη που κάναμε στον Ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στην περιοχή «Πλατανάκια».
Σε ένα πανέμορφο τοπίο γεμάτο από μεγάλα πλατάνια, που κάποτε φιλοξενούσαν κάτω από τη σκιά τους πανηγύρια, χορούς, αλλά και πιστούς που επισκέπτονταν τον Ναό, εύκολα μπορεί κανείς να ταξιδέψει και να βιώσει στιγμές απόλυτης χαλάρωσης.
Η ώρα, ωστόσο, είχε αρχίσει να περνά και έτσι μαζί με τους δύο ξεναγούς μας ανηφορίσαμε για τον αρχαιολογικό χώρο που είναι γνωστός με την ονομασία «Αζωγυρές» ή «Αζοϊρές».
Στη θέση αυτή βρίσκεται σημαντικός μινωικός οικισμός, που ιδρύθηκε πιθανότατα στην Πρωτομινωική περίοδο (3600 – 2160 π.Χ.).
Ιδιαίτερα σημαντικό εύρημα αποτελεί στη συγκεκριμένη περιοχή μια κεραμική κάμινος, η ύπαρξη της οποίας φανερώνει έντονη βιοτεχνική δραστηριότητα κατά την περίοδο περίπου 1340 – 1190 π.Χ. Η κάμινος έχει κυκλικό σχήμα με τρεις επιμήκεις σύριγγες.
Οπως προκύπτει από τις ενδείξεις ο μινωικός οικισμός εκτείνεται πιθανότατα σε μεγάλο τμήμα του κεντρικού λόφου περιμετρικά. Κοντά στην κορυφή του αποκαλύφθηκε μεγάλο τμήμα κτηριακού συγκροτήματος του τέλους του 7ου αιώνα π.Χ. με διάρκεια ζωής έως τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. ή και λίγο υστερότερα.
Η έρευνα έφερε στο φως τέσσερα μεγάλα δωμάτια σε παράταξη με κοινό τον δυτικό εξωτερικό τοίχο. Ανάμεσα στα δωμάτια βρέθηκε κλιμακοστάσιο που οδηγούσε σε δεύτερο όροφο. Η κατοίκηση στην ευρύτερη περιοχή στα ανατολικά και νότια του Αζοϊρέ συνεχίστηκε χωρίς διακοπή και σε όλη τη διάρκεια της ρωμαιοκρατίας έως και τη βυζαντινή περίοδο.
Ωστόσο, το πιο εντυπωσιακό ίσως εύρημα της αρχαιολογικής έρευνας, στο οποίο μας οδήγησαν οι κ. Γαβριλάκης και Ζουλάκης, αποτελεί ο μνημειακός θολωτός τάφος τοπάρχη της περιοχής που χρονολογείται στην Υστερομινωική ΙΙΙ περίοδο (14ος – 13ος αιώνας π.Χ.) και αποκαλύφθηκε μετά από υπόδειξη Χανιώτη πολίτη το 1961.
Ο εντυπωσιακός λιθόκτιστος δρόμος του έχει μήκος 20,80 μ., και ο κυκλικός του θάλαμος διάμετρο 4,30 μ. Δυστυχώς, ο συγκεκριμένος τάφος βρέθηκε συλημένος με λίγα θραύσματα κεραμικής στο δάπεδό του.
Με την επίσκεψη αυτή η μικρή περιήγησή μας στην ευρύτερη περιοχή του Στύλου είχε ολοκληρωθεί αφήνοντας, ωστόσο, σε εκκρεμότητα σημαντικά αξιοθέατα της περιοχής όπως, μεταξύ άλλων, τα φαράγγια του Δικτάμου, τη Μνημειακή Ελιά του Σαμωνά και το Σπήλαιο του Σαμωνά.
Σε κάθε περίπτωση πάντως στα μάτια μας αποκαλύφθηκε ένα μέρος από τον πλούσιο σε ομορφιές «άγνωστο» Στύλο που περιμένει να τον ανακαλύψουν και άλλοι…
«Υπάρχουν δυνατότητες αξιοποίησης»
Στις μεγάλες δυνατότητες αξιοποίησης του πολιτιστικού πλούτου της περιοχής αναφέρθηκαν ο πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Στύλου, Γιάννης Γαβριλάκης και ο τέως πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου, Νικηφόρος Ζουλάκης.
Συγκεκριμένα, ο κ. Γαβριλάκης τόνισε ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες αξιοποίησης, προβολής και ανάδειξης προκειμένου οι συγκεκριμένοι χώροι να αποκτήσουν επισκεψιμότητα. «Δεν χρειάζονται ούτε μεγάλες δαπάνες ούτε τίποτα. Συντονισμός και λίγα έξοδα από τη μεριά του Δήμου και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας που ανήκουν τα μνημεία. Ωστόσο, είναι τόσο σημαντικά που αξίζει τον κόπο να γίνει αυτή η δουλειά», σημείωσε ο κ. Γαβριλάκης και πρόσθεσε ότι μια τέτοια κατεύθυνση «θα δώσει παράλληλα τη δυνατότητα για μια οικονομική ανάπτυξη της περιοχής».
«Θα θέλαμε να παρακαλέσουμε τη νυν Δημοτική Αρχή να μας δει με καλύτερο μάτι και να υπάρξει μια ισόρροπη ανάπτυξη σε όλο τον Δήμο μας», επεσήμανε και συμπλήρωσε ότι με την ανάδειξη της φυσικής ομορφιάς και των μνημείων θα ανοίξει, μεταξύ άλλων, ο δρόμος, ώστε να γίνει η περιοχή προορισμός τουριστών και από τα κρουαζιερόπλοια. «Για να γίνει, όμως, αυτό θα πρέπει πρώτα να εξασφαλίσουμε την υποδομή και την καθαριότητα, ώστε να αξιώνουμε κάτι τέτοιο. Είμαστε σε μια κατεύθυνση επαφών με τους αρμόδιους πράκτορες και μας έχουν πει ότι είναι ενδιαφέρουσα η προοπτική αυτή, αφού απέχουμε μόλις 12 χλμ. από τη Σούδα», ανέφερε ο κ. Γαβριλάκης.
Από την πλευρά του, ο κ. Ζουλάκης επεσήμανε ότι «η περιοχή μας θα μπορούσε να γίνει σημείο αναφοράς για τον τουρισμό» και πρόσθεσε: «Ο τόπος μας ούτε υστερεί σε φυσικά κάλλη ούτε σε αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Υστερεί κάπως σε υποδομές, οι οποίες, αν βελτιωθούν, μπορούν να δώσουν μια διαφορετική αναπτυξιακή προοπτική. Χρειάζονται, όμως, σωστές ενέργειες από τον Δήμο και τους υπεύθυνους και επίλυση των προβλημάτων που έχουμε και κατά καιρούς και αναδεικνύονται από την Τοπική Κοινότητα χωρίς, όμως, αποτέλεσμα».
