» Αντάρτης -κλέφτης – παλικάρι Πάντα ήταν ο ίδιος… Ο Λαός
Στις 23 Φλεβάρη 1943 ιδρύεται η θρυλική ΕΠΟΝ που έγραψε μία από τις πιο λαμπρές σελίδες της ιστορίας της πατρίδας μας. Η ΕΠΟΝ μαζί με την ίδρυση του ΕΑΜ έθεσε σαν στόχο να οργανωθεί ο λαός και η νεολαία ώστε μέσα από τις γραμμές τους να αντιμετωπισθεί η τριπλή κατοχή της πατρίδας μας από τους Ναζί κατακτητές και τους συμμάχους τους, Ιταλούς και Βουλγάρους φασίστες.
Την επέτειο αυτή τίμησε η νεολαία της ΚΝΕ με την επίσκεψή της την Κυριακή 22/2 στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης στο Θέρισσο και εμείς θεωρούμε ελάχιστο χρέος μας, να αναθερμάνουμε την μνήμη του λαού με ένα σύντομο ιστορικό της ίδρυσης και δράσης της σπουδαίας αυτής οργάνωσης.
Στις μέρες μας η ιμπεριαλιστική επιθετικότητα εντείνεται στοχεύοντας σε όλο το φάσμα των δικαιωμάτων των νέων ανθρώπων. Σήμερα που το μέλλον της νέας γενιάς προδιαγράφεται ζοφερό, τους καλούμε να ορθώσουν ανάστημα τους, να οικοδομήσουν με την πάλη τος τον κόσμο που τους αξίζει και δικαιούνται. Τους καλούμε να ακολουθήσουν τον δρόμο που χάραξαν πριν από χρόνια οι ΕΠΟΝίτες.
Οι αγωνιστικές παραδόσεις της ΕΠΟΝ βρίσκουν σήμερα την συνέχεια τους στους αγώνες της νεολαίας για το μέλλον της, για μια κοινωνία ελεύθερη από εκμετάλλευση, για την οικοδόμηση μιας κοινωνικής συμμαχίας, για Ελλάδα ανεξάρτητη και δημοκρατική, με τον λαό κυρίαρχο του πλούτου που παράγει, πραγματικό αφέντη στον τόπο του.
Η ΕΠΟΝ υπήρξε η μεγαλύτερη και μαζικότερη οργάνωση στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Ιδρύθηκε πριν 77 χρόνια, και πρέπει να σημειώσουμε ότι ο βασικός αιμοδότης της, ήταν η ηρωική ΟΚΝΕ.
Ιδιαίτερη σημασία για το νεολαιίστικο κίνημα είχε η πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, όταν στις 5 Φλεβάρη του 1942 προχώρησε στην ίδρυση του ΕΑΜ Νέων. Σε αυτό εκτός από την ΟΚΝΕ συμμετείχαν και οι εξής νεολαιίστικες οργανώσεις: Φιλική Εταιρεία Νέων, Ελευθερία-Σοσιαλιστική Πρωτοπορία Ελλάδος και Δημοκρατική Ένωση Νέων. Περίπου ένα χρόνο αργότερα και κάτω από βαριά παρανομία στις 14 Γενάρη του 1943 συνήλθε η ολομέλεια της Κ.Ε του ΕΑΜ Νέων και αποφάσισε την ίδρυση της οργάνωσης της Νέας Γενιάς. Στις 23 Φλεβάρη σε ένα σπίτι της Οδού Δουκίσσης Πλακεντίας στα Αμπελόκηπους μετά από πρόταση της ΟΚΝΕ, αποφασίζεται η ίδρυση της ΕΠΟΝ, με ταυτόχρονη αυτοδιάλυση όλων των οργανώσεων που συμμετείχαν στην ίδρυσή της και την προσχώρησή των μελών τους στην ΕΠΟΝ.
Η ΕΠΟΝ αυτοπροσδιοριζόταν από τα ιδρυτικά της κείμενα και το καταστατικό της ως εθνικοαπελευθερωτική αντιφασιστική προοδευτική, φιλειρηνική.
Οι βασικοί της στόχοι ήταν : Η εθνική απελευθέρωση, η πλήρη ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ελλάδας με καθημερινό και αδιάκοπο αγώνα. Την υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς στην ζωή, στην μόρφωση και στον πολιτισμό. Την εξολόθρευση του φασισμού τόσο στα χρόνια της κατοχής, όσο και μετά με όποια μορφή και αν παρουσιαζόταν. Τον αγώνα κατά των ιμπεριαλιστικών πολέμων για την κατοχύρωση της ειρήνης με βάση την αυτοδιάθεση των λαών και την αδερφική συνεργασία τους.
Ταυτόχρονα πάλεψε με όλες τις δυνάμεις για την ανοικοδόμηση της Ελλάδας από τα ερείπια του πολέμου προς το συμφέρον και την ευημερία όλου του λαού.
Η ΕΠΟΝ έγραψε απαράμιλλές σταλίδες ηρωισμού στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης αλλά και μετά. Η συμβολή της στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ήταν μοναδική. Από τις γραμμές της πέρασαν 600.000 νέοι και νέες. Από τους οποίους 35.000 έγιναν ανταρτοεπονίτες μαχητές του ΕΛΑΣ. Δεν υπήρξε διαδήλωση όπου η ΕΠΟΝ να μην έδωσε το δικό της παρόν, τον μαζικό αγώνα κατά των κατακτητών και δεν υπήρξε μάχη που να μην συμμετείχαν νεολαίοι της ΕΠΟΝ. Σε 1300 υπολογίζονται οι ΕΠΟΝίτες που έπεσαν στο πεδίο της μάχης ενώ άγνωστος ο αριθμός αυτών που έπεσαν στις διαδηλώσεις των πόλεων, που εκτελέστηκαν, πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή πιάστηκαν και βασανίστηκαν από τις αρχές κατοχής και τους ντόπιους συνεργάτες τους.
Η ΕΠΟΝ πρόσφερε τα πάντα για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον φασιστικό ζυγό. Συνέχισε τον αγώνα όταν η Ελλάδα βρέθηκε υπό κατοχή Βρετανική και κατόπιν συμμετείχε στην στελέχωση του Δ.Σ.Ε ,δίνοντας λαμπρό αγώνα στην κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης της πατρίδας μας.
Σήμερα 77 χρόνια μετά, όλα αυτά αποτελούν πλούτο και παρακαταθήκη για το κίνημα, προσφέρουν υλικό για μελέτη και προβληματισμό από τα πολλά ηρωικά παραδείγματα που έχει να επιδείξει η ΕΠΟΝ στην εποχή της.
Η ΕΠΟΝ είχε πλούσια δράση και στον Νομό Χανίων. Είχαν στηθεί οργανώσεις σε διάφορες συνοικίες των Χανίων, με πρωτοπόρα την οργάνωση της Νέας Χώρας. Η ΕΠΟΝ στον Νομό πέρα από την αντίσταση στον κατακτητή με όλα τα μέσα ,ανέπτυξε πλούσια εκδοτική ,πολιτιστική δραστηριότητα και στην Κρήτη.
Στην πόλη των Χανίων εκδόθηκε ο «Μαχητής», όργανο του Συμβουλίου Πόλης της ΕΠΟΝ. Τον Ιούνη του 1944 κυκλοφόρησε η «Εξόρμηση» .όργανο του Συμβουλίου ΕΠΟΝ Νομού Χανίων και τον Νοέμβρη η εφημερίδα «Κρητικά Νιάτα», όργανο του Συμβουλίου Περιοχής Κρήτης της ΕΠΟΝ.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αλληλεγγύης αναφέρονται και σε άρθρο του Γιώργου Πιτσιτάκη σε άρθρο στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα τον Φλεβάρη του 2017.
Ηρωική ήταν η δράση ΕΠΟΝιτών στο πεδίο της μάχης με χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Σπύρου Περάκη που έπεσε μαχόμενος στην μάχη της Παναγιάς στις 14 Νοέμβρη 1944. Προς τιμήν του η ΕΠΟΝ Χανίων ίδρυσε μάλιστα επίλεκτη ομάδα ανταρτών που έφερε το όνομα του.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ονόματα ΕΠΟΝιτών της πόλης μας : Χριστοδουλάκης Γιώργος, Κυρινάκης Λευτέρης, Μιχελιουδάκης Παύλος, Χαριτάκης Αντώνης , Μαρκαντωνάκης Αντώνης (Τσέπολας). Οι ιστορίες τους, όπως και χιλιάδων άλλων ΕΠΟΝιτών αναδεικνύουν το πώς ανταμείφθηκαν από το αστικό κράτος αυτοί που διακινδύνεψαν την ίδια τους την ζωή για την ελευθερία του ελληνικού λαού. Μακρόνησος ,Αη-Στράτης ,Γυάρος, Ικαρία ήταν οι προορισμοί της εξορίας που κατέληξαν πολλοί από αυτούς τους αγωνιστές μέχρι και την πτώση της δικτατορίας το 1974.
Η ΕΠΟΝ Νέας Χώρας σε δύσκολες συνθήκες, μέσα στην ακραία φτώχεια του πληθυσμού, σε συνθήκες παρανομίας οργάνωσε γιορτές αλληλεγγύης, εκδρομές για την νεολαία, δραστηριότητες για τα μικρότερα παιδιά.
Η ιστορία διδάσκει και ένας λαός που δεν την μελετάει είναι καταδικασμένος να ξανακάνει τα ίδια λάθη. Ο φασισμός τσακίστηκε στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και θα ξανατσακιστεί με ότι προσωπείο επιδιώξει να τον ξαναεμφανίσει το σάπιο σύστημα που ζούμε. Ένα βασικό δίδαγμα που πρέπει να βγάλει κατά την γνώμη μας η νέα γενιά από τους αγώνες της ΕΠΟΝ, από τους αγώνες των παππούδων και των πατεράδων μας είναι ότι κανένας αντίπαλος δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στον οργανωμένο και αποφασισμένο λαό.
Για το Παράρτημα Χανίων του Πανελληνίου Συλλόγου Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
(Φίλοι και απόγονοι)
Ο πρόεδρος Μπάμπης Πετράκης
Ο αντιπρόεδρος Στεφανής Μυλωνάκης
