Πρόσφατα ολοκληρώθηκαν με επιτυχία κλινικά πειράματα με ένα καινούργιο φάρμακο κατά της σχιζοφρένειας, το οποίο έχει λιγότερες παρενέργειες. Ταυτόχρονα, ανακαλύφθηκε γονίδιο που προκαλεί σχιζοφρένεια σε ποντίκια. Ετσι, οι επιστήμονες έχουν τώρα καλύτερες προϋποθέσεις για να μελετήσουν αυτή τη μυστηριώδη ψυχική ασθένεια, που προσβάλλει το 1% του πληθυσμού.
H σχιζοφρένεια είναι μια σοβαρή ψυχική ασθένεια, που θα λέγαμε ότι οδηγεί στην ψυχική αναπηρία του ανθρώπου, καθώς όσοι πάσχουν από αυτή έχουν παραισθήσεις και έμμονες ιδέες, γίνονται απαθείς και ο λόγος τους συχνά δεν έχει ειρμό. Υπάρχουν φάρμακα κατά της σχιζοφρένειας, αλλά είναι περιορισμένης αποτελεσματικότητας, καθώς όλα δρουν σχεδόν με τον ίδιο τρόπο. Γι? αυτό το λόγο, οι γιατροί δεν μπορούν να καταπολεμήσουν την ασθένεια από διάφορα μέτωπα.
Μια ερευνητική ομάδα με επιστήμονες από διάφορες χώρες και την υποστήριξη της μεγάλης φαρμακευτικής εταιρείας Eli Lilly έκανε με επιτυχία κλινικά πειράματα με ένα νέο σκεύασμα, που δρα τελείως διαφορετικά από τα συνηθισμένα φάρμακα και έχει λιγότερες παρενέργειες. Οι έρευνες δείχνουν ότι το νέο σκεύασμα είναι αποτελεσματικό σε ένα αρχικό στάδιο της αρρώστιας.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας με τις παραδοσιακές μεθόδους δεν έχει σημειώσει πρόοδο, καθώς οι επιστήμονες δεν έχουν παρά αμυδρή ιδέα για τα αίτια αυτής της ασθένειας. Και εδώ το νέο φάρμακο μας δίνει ελπίδες. Αμερικανοί και Ιάπωνες ερευνητές υπέβαλαν στο εργαστήριο ποντίκια σε γενετική μετάλλαξη, ώστε να τους δημιουργήσουν μια κατάσταση παρόμοια με αυτή της σχιζοφρένειας. Με τον τρόπο αυτό, έχουν τώρα περισσότερες δυνατότητες να αποκαλύψουν τα γενετικά και βιοχημικά αίτια της νόσου.
Η ντοπαμίνη πλημμυρίζει το μυαλό
Γύρω στο 1% του πληθυσμού, κυρίως νεαρά άτομα μετά την ενηλικίωση, εκδηλώνουν σχιζοφρένεια. Έχει αποδειχθεί ότι στους πάσχοντες από σχιζοφρένεια παρουσιάζεται κατά κανόνα υψηλή δραστηριότητα του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη στον εγκέφαλο. Οι νευροδιαβιβαστές είναι σχετικά απλές οργανικές ουσίες, οι οποίες δεσμεύονται στους υποδοχείς των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου και μεταδίδουν τα νευρικά ερεθίσματα. Κατά τη διαδικασία αυτή, επηρεάζεται η ικανότητα των νευρικών κυττάρων να επικοινωνούν μεταξύ τους ? οι νευροδιαβιβαστές λειτουργούν ουσιαστικά ως σταθμοί ελέγχου, που ρυθμίζουν τη δραστηριότητα στον εγκέφαλο. Ένας συγκεκριμένος νευροδιαβιβαστής μπορεί να επηρεάσει δύο είδη νευρικών κυττάρων κατά τελείως διαφορετικό τρόπο, κι αν επιπλέον λάβουμε υπόψη ότι οι νευροδιαβιβαστές αλληλεπιδρούν, είναι πρακτικά αδύνατο να πει κανείς με βεβαιότητα κατά πόσον η υψηλή δραστηριότητα της ντοπαμίνης στους σχιζοφρενείς είναι η αιτία της ασθένειας ή απλώς και μόνο ένα σύμπτωμά της.
Παρά την αμφιβολία αυτή, όλα σχεδόν τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα κατά της σχιζοφρένειας στοχεύουν στη λειτουργία δύο φυσικών νευροδιαβιβαστών, κυρίως της ντοπαμίνης, και σε ένα βαθμό της σεροτονίνης. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των φαρμάκων είναι ότι στους περισσότερους ασθενείς αμβλύνουν τα συμπτώματα της ψύχωσης. Αλλά έχουν και μια σειρά παρενέργειες, π.χ., οι ασθενείς συχνά παίρνουν βάρος και γίνονται παθητικοί. Επειδή όλες αυτές οι ουσίες επιδρούν στις ίδιες βιοχημικές διαδικασίες, οι γιατροί δεν μπορούν να δοκιμάσουν διάφορους συνδυασμούς.
Στους ψυχιατρικούς κύκλους υπάρχουν μεγάλες ελπίδες για το νέο σκεύασμα, που προς το παρόν είναι γνωστό με τον κωδικό LY2140023. Η ουσία επηρεάζει τη δράση ενός άλλου νευροδιαβιβαστή, της γλουταμίνης, που παλιότερα πειράματα είχαν δείξει ότι συμβάλλει στην ύφεση ψυχώσεων σε ποντίκια. Το σκεύασμα δεν έχει άμεση επίδραση όσον αφορά την ντοπαμίνη, αλλά, σύμφωνα με πολλές ενδείξεις, τα κύτταρα του εγκεφάλου που αντιδρούν στη γλουταμίνη μπορούν με τη σειρά τους να επηρεάσουν τη δραστηριότητα των νευρικών κυττάρων που είναι ευαίσθητα στην ντοπαμίνη.
Πειράματα σε ζώα έχουν δείξει ότι το LY2140023 μπορεί να περιστέλλει τη δράση της ντοπαμίνης, κι έτσι είναι δυνατόν να καταπολεμηθούν οι παραισθήσεις που προκαλούνται από την αυξημένη ποσότητα ντοπαμίνης. Οι επιστήμονες συμπεραίνουν ότι η γλουταμίνη ενεργεί ως ένα μέσο ελέγχου της όλης διαδικασίας.
Για να εξετάσουν αν η ουσία έχει ευνοϊκές επιδράσεις και στον άνθρωπο, επιστήμονες από διάφορες χώρες έκαναν κλινικές δοκιμές, των οποίων τώρα ολοκληρώθηκε η δεύτερη φάση. Σε αυτή πήραν μέρος 196 άτομα, που πάσχουν από σχιζοφρένεια ιδιαίτερα σοβαρής μορφής. Αφού τους έγινε αποτοξίνωση από τα φάρμακα που έπαιρναν συνήθως, χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες και ακολούθησαν επί 4 εβδομάδες διαφορετική θεραπευτική αγωγή. Στη μια ομάδα οι επιστήμονες έδωσαν το νέο σκεύασμα, στη δεύτερη ένα κλασικό φάρμακο (ολανζαπίνη) και στην τρίτη κοινά χάπια ασβεστίου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τόσο το νέο όσο και το παλιό φάρμακο περιόρισαν τουλάχιστον κατά 25% τα συμπτώματα σχεδόν στους μισούς συμμετέχοντες στο πείραμα. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι αυτή ήταν η πρώτη φορά που το σκεύασμα LY2140023sxizofrenia δόθηκε σε ένα μεγάλο δείγμα ασθενών, έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι με την πάροδο του χρόνου θα επιτευχθούν πολύ καλύτερα αποτελέσματα, καθώς οι γιατροί θα έχουν καταλήξει στη σωστή δοσολογία και συχνότητα της θεραπευτικής αγωγής.
Η σχιζοφρένεια είναι το κόστος της ευφυΐας
Θεωρητικά, η σχιζοφρένεια δε θα έπρεπε να υπάρχει, αφού τα επιβλαβή γονίδια θα έπρεπε κανονικά να έχουν εξαφανιστεί από πολύ παλιά, σύμφωνα με τους μηχανισμούς της Εξέλιξης. Νέες έρευνες δείχνουν, όμως, ότι τα επίμαχα γονίδια συμβάλλουν στο να αναπτύξουμε προηγμένα διανοητικά εργαλεία, όπως η γλώσσα και η δημιουργικότητα. Αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα για εμάς, σε ορισμένες περιπτώσεις όμως έχει και αρνητικές παρενέργειες. Οι περισσότεροι άνθρωποι μαθαίνουν να ζουν με τις παρενέργειες, σε μερικούς όμως οι επιπτώσεις είναι τόσο σοβαρές, που δεν επιτρέπουν στον εγκέφαλο να λειτουργεί κανονικά, και τότε εμφανίζεται η σχιζοφρένεια.
