Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ*
Με τον όρο αντιλήψεις του υγιούς πληθυσμού για τον καρκίνο του μαστού εννοούμε τις απόψεις των ατόμων εκείνων, τα οποία δεν έχουν προσβληθεί από την ασθένεια αυτή.
Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί στη χώρα μας τη συχνότερη μορφή καρκίνου. Προσβάλλει περισσότερες από μία στις χίλιες γυναίκες κάθε χρόνο, ενώ η συχνότητά του έχει διπλασιαστεί τα τελευταία πενήντα χρόνια. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Βιολογικών Ερευνών και Βιοτεχνολογίας, η ασθένεια αυτή απαντάται στις ηλικίες 40 έως 49 ετών σε 1 στις χίλιες γυναίκες ετησίως συχνότητα, που αυξάνει σε 2 γυναίκες 50 έως 59 ετών και σε 3 σε γυναίκες ηλικίας 60 ετών και άνω. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο καρκίνος του μαστού κατατάσσεται στους τρεις συχνότερους τύπους καρκίνου, οι οποίοι διαγιγνώσκονται στις γυναίκες ετησίως.
Δεδομένης, λοιπόν, της συχνότητας εμφάνισης του καρκίνου του μαστού, ο υγιής πληθυσμός σχηματίζει ποικίλες απόψεις σχετικά με την ταυτότητα, τα αίτια και τις συνέπειες της ασθένειας αυτής.
Η έννοια της ταυτότητας αναφέρεται στα συμπτώματα, τα οποία το άτομο θεωρεί ότι είναι μέρος της ασθένειας.
Σε έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Psychosomatic Research, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να γράψουν τις πρώτες λέξεις, που έρχονταν στον νου τους στο άκουσμα της φράσης ‘καρκίνος του μαστού’. Οι λέξεις με τη μεγαλύτερη συχνότητα ήταν ‘ο πόνος’, ‘ο τρόμος’, ‘η καταστροφή’ και ‘η αδικία’.
Επίσης, ο καρκίνος του μαστού περιγράφηκε ως η λιγότερο κατανοητή ιατρικά ασθένεια και η λιγότερο αποφευκτέα σε σχέση με τις καρδιακές παθήσεις, τον διαβήτη και το AIDS. Το ευρύ κοινό, λοιπόν, εκλαμβάνει τον καρκίνο του μαστού ως μία μυστηριώδη και ανίατη ασθένεια, η οποία δεν προλαμβάνεται αλλά μόνο εντοπίζεται έγκαιρα.
Πρόσφατη έρευνα σε ελληνικό πληθυσμό μας πληροφορεί για τα συμπτώματα, τα οποία θεωρείται ότι συνδέονται με τον καρκίνο του μαστού. Ως τέτοια βρέθηκαν ο πόνος στο στήθος, το σκληρό και ακίνητο ογκίδιο σε αυτό κι η απότομη απώλεια βάρους και δυνάμεων.
Τα θεωρούμενα αίτια της ασθένειας αυτής αφορούν τις απόψεις του ατόμου σχετικά με την αιτία ή τις αιτίες, που πιθανώς την προκαλούν.
Οι απόψεις σχετικά με τα αίτια του καρκίνου του μαστού φαίνεται να ποικίλουν αρκετά, ενώ συχνά είναι ανακριβείς. Για παράδειγμα, σε έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, λιγότερο από τους μισούς συμμετέχοντες ήταν σε θέση να αναγνωρίσουν τα πραγματικά αίτια εμφάνισης της ασθένειας αυτής. Οι πιο συχνές απαντήσεις αφορούσαν παράγοντες, όπως το αλκοόλ, ο τραυματισμός στο στήθος και η προσβολή από κάποιο μικρόβιο, ενώ παράγοντες, οι οποίοι θεωρούνται από την ιατρική κοινότητα ως πιο πιθανοί να προκαλέσουν μία τέτοια ασθένεια παραμερίστηκαν. Τέτοιοι παράγοντες είναι η κληρονομικότητα, το στρες, το κάπνισμα κι η απουσία προληπτικών εξετάσεων.
Επίσης, σε έρευνα του Πανεπιστημίου της Βοστόνης η κληρονομικότητα θεωρήθηκε ο πιο σημαντικός παράγοντας εμφάνισης καρκίνου του μαστού με ποσοστό 59,7%. Ακολούθησαν οι διατροφικές συνήθειες κι οι αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα με ποσοστά 22,4%, και 17,9% αντίστοιχα.
Η έννοια των συνεπειών της ασθένειας αναφέρεται στις απόψεις του ατόμου σχετικά με τη σοβαρότητα και την πιθανή επίδρασή της στο ανθρώπινο σώμα, στην ψυχολογία του ατόμου και στην κοινωνικοοικονομική του κατάσταση.
Ο καρκίνος του μαστού, λοιπόν, θεωρείται μία πάθηση με πορεία ιδιαίτερα επώδυνη, που οδηγεί το σώμα σε παραμόρφωση και εξασθενεί τον οργανισμό. Συνιστά μία επίθεση στη θηλυκότητα, στην ελκυστικότητα και στην αντίληψη μιας ‘ολοκληρωμένης’ γυναίκας.
Στην ίδια έρευνα οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να εκτιμήσουν τις πιθανές επιπτώσεις της ασθένειας. Ως πιο σημαντική με ποσοστό 44,5% κρίθηκε η κατάθλιψη, η οποία παρουσιάζεται στο άτομο, στο οποίο διαγιγνώσκεται η ασθένεια αυτή. Έπονται, οι σοβαρές οικονομικές συνέπειες, που επιφέρει στο άτομο και στην οικογένειά του η ασθένεια αυτή με ποσοστό 39,2% και ακολουθεί τέλος, η πεποίθηση πως ο καρκίνος του μαστού επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο που ο κοινωνικός περίγυρος του ασθενή τον αντιλαμβάνεται με ποσοστό 16,3%.
Γενικότερα, οι απόψεις των ατόμων γύρω από την ασθένεια αυτή προέρχονται από μία πληθώρα πηγών, όπως για παράδειγμα προσωπικές εμπειρίες, πληροφορίες, που αποκτήθηκαν από την επαφή με τον κοινωνικό περίγυρο καθώς -επίσης- κι από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Τέτοιες απόψεις, λοιπόν, σε μεγάλο βαθμό είναι ιδιοσυγκρασιακές και διαφέρουν κατά πολύ από την ιατρική θέαση της ασθένειας.
Στις μέρες μας, η ολοένα και αυξανόμενη ενημέρωση και τα προγράμματα πρόληψης σχετικά με τον καρκίνο του μαστού, έχουν επιτυχώς αυξήσει την ανίχνευση της ασθένειας μέσω της προώθησης της μαστογραφίας, της κλινικής εξέτασης του μαστού και της αυτοεξέτασης.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία η προληπτική συμπεριφορά στον καρκίνο του μαστού μπορεί να μειώσει τη θνησιμότητα έως και 35% με την προϋπόθεση να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Άλλωστε, ‘το προλαμβάνειν καλύτερο του θεραπεύειν’ μας λέει ένα αρχαίο κλασικό ρητό, του οποίου η αξία είναι αδιαμφισβήτητη!
Βιβλιογραφία:
– Spanea, E. et al. (2005). Assesing illness representation of breast cancer. Journal of Psychosomatic Reaserch, 58.
– Wang, C. et al. (2010). Beliefs of about the causes of breast cancer among women in the general population.
Cancer Causes Control, 21.
*συμβουλευτικός ψυχολόγος
