Επιμέλεια: Μιχάλης Χατζηδάκης*
lastjudgment1540@hotmail.com
282
Μιχαήλ-Άγγελος (Michelangelo Buonarotti), ´Η Μάχη της Κασίνα´ (έργο κατεστραμμένο, γνωστό μονάχα από χαρακτικά, προοριζόταν για τη Sala del
Consilio του δημαρχείου της Φλωρεντίας)
Στην περίπτωση της ´Μάχης της Κασίνα´ έχουμε να κάνουμε με μια μεγάλη παραγγελία, όπου ο νεαρός Μιχαήλ-Αγγελος δοκιμάζεται πλέον ως ζωγράφος μεγάλων διαστάσεων. Το έργο είχε υπάρξει κατά τις γραπτές πηγές της εποχής ´Σχολείο των απανταχού καλλιτεχνών´ και έγινε μάλιστα αντικείμενο βανδαλισμού, όταν ζωγράφοι της εποχής το κατακερμάτισαν για να το μελετήσουν. Ο Μιχαήλ-Άγγελος ολοκλήρωσε το προσχέδιο, το λεγόμενο cartone αλλά δεν πρόλαβε ή δεν του επιτράπηκε να μεταφέρει την εμπνευσμένη, όσο και ρηξικέλευθη καλλιτεχνική του σύλληψη στο φρέσκο σοβά. Το έργο προοριζόταν για να κοσμήσει έναν τοίχο στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου του δημαρχείου (sala del consiglio στο palazzo Vecchio) της γενέτειράς του πόλης της Φλωρεντίας και πραγματευόταν την απόδοση ενός γεγονότος της πρόσφατης ιστορίας, της νικηφόρας σύγκρουσης των Φλωρεντινών εναντίον των άσπονδων εχθρών και γειτόνων τους Πιζανών. Η δημοκρατία της Φλωρεντίας ανέμενε από τον καλλιτέχνη να αναπαραστήσει την κορύφωση της δράσης, ήτοι τη στιγμή της νίκης, όμως αυτός δε θα διστάσει να ζωγραφίσει τους λουόμενους Φλωρεντινούς στον Αρνο ενώ ντύνονταν βιαστικά στο άκουσμα της είδησης του ερχομού των εχθρών.
Το βασικό αίτημα του Μιχαήλ-Αγγέλου είναι να δώσει την έξαρση, την προθυμία και την ετοιμότητα για μάχη μέσα από τη σωματική κίνηση και την υπερένταση, όπως αυτή εκφράζεται στους μύες των ανδρών που βγαίνουν από το νερό και ντύνονται βιαστικά. Ο καλλιτέχνης δίνει τη σκηνή με ποικιλία και δένει το σύνολο με φιγούρες πατριωτικές που αγγίζουν ενίοτε τα όρια του κωμικού. Πρόκειται για ένα αυστηρό, στεγνό έργο. Ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με έναν ´καθημερινό ανδροπρεπή ηρωϊσμο´, όπου ο αθλητισμός δύσκολα ξεχωρίζει από τον πόλεμο και ό,τι είναι ζωτικό είναι τα σώματα των ανδρών που ντύνονται βιαστικά. Η στάση των στρατιωτών προδίδει την ετοιμότητά και την εγρήγορσή τους, γεγονός που δεν αρκεί ωστόσο για τη συγκεκριμένη θεματολογία, έτσι ώστε δεν μπορεί παρά να αναρωτιέται κανείς πώς θα ήταν δυνατόν οι ρωμαλέες και αντισυμβατικά ηρωϊκές μορφές του Μιχαήλ-Αγγέλου να σταθούν ισάξια απέναντι στη ´Μάχη του Ανκιάρι´, σε ένα δηλαδή αμιγώς πολεμικό έργο που είχε παραγγελθεί στο έτερο ιερό τέρας της Φλωρεντινής ζωγραφικής σχολής, στο Λεονάρντο ντα Βίντσι, για να στολίσει την ίδια αίθουσα στο palazzo Vecchio.
