Γράφει η ΧριστΙνα ΜακρατζΑκη*
Ο χειμώνας μπήκε,
το κρύο είναι ιδιαίτερα αισθητό και μια γνώριμη, ελκυστική,
ξεχωριστή μυρωδιά
κυκλοφορεί στους δρόμους της πόλης. Είναι η μυρωδιά
του κάστανου.
Ενας καρπός ιδιαίτερα
αγαπητός και γευστικός. Στους έντονους ρυθμούς
της σημερινής ζωής,
η μυρωδιά του κάστανου στην άκρη της πλατείας, θα σε κάνει
να σταματήσεις λίγο και
να ξαποστάσεις, να ξεφύγεις λίγο από τον όλο παραλογισμό
της ημέρας.
Το ψημένο κάστανο στο τζάκι, το βράδυ, την ώρα της ξεκούρασης, συνοδευμένο με ένα ζεστό ρόφημα σε ηρεμεί και σε χαλαρώνει μετά το στρες της
όλης μέρας. Είναι ένας υπέροχος γλυκός καρπός και συνάμα πάρα πολύ θρεπτικός.
Η καστανιά, βάση ευρημάτων πρέπει να υπήρχε από την εποχή του χαλκού. Φαίνεται ότι ο καρπός της αποτελούσε την τροφή των φτωχών του μεσαίωνα. Οι καστανιές είναι ψηλά δέντρα, πάνω από 35 μέτρα και συνήθως δεν ευδοκιμούν σε υψόμετρα κάτω των 250 μέτρων. Ανθίζουν κατά την άνοιξη και ωριμάζουν αρχές Σεπτέμβρη με τέλη Νοέμβρη ανάλογα με την ποικιλία. Εξ ού και οι διάφορες Γιορτές Κάστανου σε διάφορα χωριά της Ελλάδας, από Κρήτη μέχρι Ήπειρο.
Τα άτομα που προσέχουν τη διατροφή τους πολλές φορές φοβούνται να τον καταναλώσουν λόγω των πολλών θερμίδων. Είναι όμως μία πολύ υγιεινή διατροφή, όπου δεν υπάρχει λόγος να τη στερούμαστε, ιδιαίτερα την περίοδο που παράγεται. Τα 100γρ. ωμού κάστανου δίνουν 190 θερμίδες, ενώ το ψητό γύρω στις 245. Αντίθετα, 100γρ. ξηρών καρπών μπορούν να ξεπεράσουν τις 600 θερμίδες. Συγκριτικά πάλι με τους ξηρούς καρπούς, περιέχουν αρκετά χαμηλή ποσότητα λίπους, με επικράτηση των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και δεν περιέχουν καθόλου χοληστερίνη. Οπότε είναι ένα τρόφιμο που μπορούν να προτιμήσουν άτομα με αυξημένη χοληστερίνη. Προσοχή όμως, όταν τρώμε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να αυξήσουμε το βάρος μας και να οδηγηθούμε σε αντίθετα αποτελέσματα.
Οσον αφορά την ποσότητα των υδατανθράκων, έχουν διπλάσια ποσότητα αμύλου από αυτήν της πατάτας και μπορούν άνετα να υποκαταστήσουν αμυλούχα τρόφιμα όπως το ρύζι, την πατάτα, το ψωμί. Οι υδατάνθρακές τους είναι κυρίως σύνθετοι, οπότε σε συνδυασμό με την καλή περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες και τον χαμηλό γλυκαιμικό τους δείκτη, μπορούν να συσταθούν με μέτρο σε άτομα που έχουν πρόβλημα με το σάκχαρό τους.
Περιέχουν επίσης πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, που σημαίνει ότι περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα, άρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα θρεπτικότατο σνακ στα άτομα όλων των ηλικιακών ομάδων και κυρίως σε αυτά με αυξημένες ανάγκες όπως τα παιδιά και οι αθλητές. Πέρα από σνακ μπορούν να αποτελέσουν μέρος ακόμα και του κυρίως γεύματος, αντικαθιστώντας αμυλούχα τρόφιμα όπως οι πατάτες αλλά και πρωτεΐνης. Ποιος έχει φάει κάστανα στιφάδο;;;;; Πεντανόστιμα!
Σε βιταμίνες παρατηρούνται σημαντικές ποσότητες σε Β1 και Φυλλικό Οξύ, αλλά και μικρότερες ποσότητες Β2, νιασίνης και Β6, Ε, Κ και C. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β παίζουν σημαντικό ρόλο σε μεταβολικές αντιδράσεις του οργανισμού αλλά και στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Η βιταμίνη Ε όπως και η βιταμίνη C δρουν ως αντιοξειδωτικά, ενώ η βιταμίνη Κ παίζει ρόλο στην πήξη του αίματος. Το φυλλικό οξύ συμβάλλει σημαντικά στην αιμοποίηση, την ανάπτυξη και την παραγωγή νέων κυττάρων.
Πέρα από τις βιταμίνες, τα κάστανα περιέχουν μικρές αλλά μη απορριπτέες ποσότητες σε ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο, νάτριο, ψευδάργυρο, χαλκό, σελήνιο, νάτριο. Τα πιο επικρατή είναι το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο φώσφορος και το κάλιο. Το ασβέστιο όπως και ο φώσφορος συμβάλλουν στην καλή υγεία των οστών. Ο φώσφορος επίσης παίζει σημαντικό ρόλο και στην όραση. Το μαγνήσιο και το κάλιο βοηθούν στην νευρομυϊκή λειτουργία ενώ το κάλιο είναι απαραίτητο στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
Τα φρέσκα κάστανα πρέπει να έχουν λείο φλοιό και να είναι βαριά.
Για να μην χαλάσουν μπορείτε να τα αποθηκεύστε στο ψυγείο ή την κατάψυξη μέσα σε πλαστική σακούλα.
Τα κάστανα μπορούν να καταναλωθούν σε διάφορες μορφές ως ένα απλό σνακ, στο κυρίως γεύμα αλλά και σε μορφή γλυκού. Ως σνακ μπορούν να συνδυαστούν με ένα φρούτο στο δεκατιανό ή στο απογευματινό. Ανετα αντικαθιστούν αμυλούχα τρόφιμα όπως το ψωμί ή πατάτα. Περίπου 100γρ. κάστανου ωμού μπορούν να υποκαταστήσουν 2 φέτες ψωμί 35γρ. η μία ή 1-2 πατάτες βραστές 160γρ. Υπάρχουν συνταγές όπου τα κάστανα παρουσιάζονται βραστά, κοκκινιστά αλλά και σε μορφή πουρέ, γέμισης ή σούπας. Ως επιδόρπιο μπορούν να γίνουν γλυκό του κουταλιού, κομπόστα αλλά και τούρτα.
Απολαύστε αυτόν τον υπέροχο καρπό. Είναι ευλογία να παράγεται στον τόπο μας. Οταν τρέχετε στις δουλειές σας μην διστάσετε να σταματήστε σε έναν καστανά και να τονωθείτε με λίγα κάστανα. Προσοχή όμως στην ποσότητα. Η υπερβολή πάντα οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα!
*MSc Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Μέλος Επιστημονικής Ομάδας ´Διατροφή´
