Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ*
Στις μέρες μας είναι αναμφισβήτητη αλήθεια το γεγονός ότι η ψυχολογική στήριξη είναι απαραίτητη για να αλλάξει το άτομο τις
διατροφικές του συνήθειες.
Η αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς, η θετική σκέψη, ο έλεγχος των ερεθισμάτων κι η ψυχολογική παρέμβαση αποτελούν πλέον το ´κλειδί´ ώστε να χάσει το άτομο τα περιττά κιλά και να διατηρήσει τη φόρμα του. Τα ευρήματα νέων μελετών, άλλωστε επιβεβαιώνουν ότι η ψυχολογική υποστήριξη είναι απαραίτητη σε κάθε σοβαρή προσπάθεια αδυνατίσματος.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Καφάτο, η συνεργασία του διαιτολόγου με τον ψυχολόγο κρίνεται απαραίτητη προκειμένου να αντιμετωπιστεί ολιστικά το πρόβλημα της παχυσαρκίας.
Αυτή η διεπιστημονική λοιπόν, αντιμετώπιση του προβλήματος έχει τους παρακάτω στόχους. Πρώτον, να ενεργοποιήσει το παχύσαρκο άτομο για να αντιμετωπίσει με επιτυχία το πρόβλημά του. Κατά τον καθηγητή, το άτομο αυτό αποζητά το κλίμα εκείνο, το οποίο θα ευνοήσει τις προσπάθειες του καθώς επιδιώκει τη συντροφικότητα.
Δεύτερον, επιδιώκεται η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών. Αλλωστε, όσοι προσπαθούν να χάσουν βάρος αντιμετωπίζουν δυσκολίες, κυρίως στο να αλλάξουν τις διατροφικές συνήθειές τους. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν γνωρίζουν πώς να αποκτήσουν τον έλεγχο των περιβαλλοντικών καταστάσεων που τους ωθούν να διατηρούν τις συνήθειες της διατροφής τους. Ωστόσο, έχουν αναπτυχθεί διάφορες τεχνικές, με στόχο να βοηθήσουν όσους κάνουν δίαιτα να αποκτήσουν τον έλεγχο αυτό. Μερικές από τις τεχνικές αυτές είναι η συμβουλευτική από ειδικό σχετικά με τη διατροφή και τη σωματική άσκηση, η τήρηση ημερολογίου σχετικά με τις τροφές, τις οποίες το άτομο καταναλώνει κατά τη διάρκεια της ημέρας, την ώρα, τις συνθήκες, την παρουσία ατόμων κ.ά..
Επίσης, άλλη τεχνική είναι ο έλεγχος των ερεθισμάτων, για παράδειγμα το να ψωνίζει το άτομο μόνο τα τρόφιμα, τα οποία είναι γραμμένα στον κατάλογό του. Ακόμη, προτείνεται η φύλαξη των τροφών εκτός οπτικού πεδίου, όπως σε ψηλά ντουλάπια ή στο μέσα μέρος του ψυγείου. Τέλος, μία άλλη αποτελεσματική τεχνική είναι αυτή της αλλαγής συνηθειών κατά την ώρα του φαγητού, για παράδειγμα το μάσημα της τροφής περισσότερη ώρα πριν από την κατάποση κι η εναπόθεση των μαχαιροπίρουνων στο τραπέζι ύστερα από κάθε μπουκιά.
Ενας τρίτος στόχος αφορά την αναδιοργάνωση της σκέψης. Δηλαδή, το άτομο που κάνει δίαιτα μαθαίνει από τον ψυχολόγο να αντικρούει τις απαισιόδοξες σκέψεις σχετικά με αυτήν. Για παράδειγμα, κάποιος που σκέπτεται ότι: ´όλοι στην οικογένειά μου έχουν πρόβλημα με το βάρος τους, άρα είναι στα γονίδιά μου´, μαθαίνει να αντικρούει αυτή τη σκέψη με μια θετική όπως: ´το γεγονός αυτό κάνει πιο δύσκολη την προσπάθειά μου, αλλά όχι αδύνατη´.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Αmerican Journal of Clinical Νutrition, στην οποία διαπιστώθηκε ότι ύστερα από 10 εβδομάδες ψυχολογικής παρέμβασης, υπέρβαροι και παχύσαρκοι έφηβοι βελτίωσαν τη σωματική τους εικόνα αλλάζοντας διατροφική συμπεριφορά, κυρίως ως προς την υπερβολική κατανάλωση αναψυκτικών και την αποσύνδεση του φαγητού από τη διασκέδαση και την εύρεση με φίλους. Το τελευταίο αφορά το σύνηθες φαινόμενο της εξόδου των εφήβων με φίλους σε ταχυφαγεία.
Επίσης, αν εξαιρέσουμε παράγοντες οργανικούς που μπορεί να παρεμποδίζουν την απώλεια βάρους, όπως τις θυρεοειδικές δυσλειτουργίες και το σάκχαρο, ο ρόλος της αυτοεκτίμησης είναι κεντρικός καθώς ένας άνθρωπος που αγαπά τον εαυτό του, είναι πιθανότερο να κάνει πράξεις που θα διατηρούν τη θετική σχέση μαζί του και αντίστροφα. Ετσι, αν πιστεύει στην ικανότητά του να επιτύχει έναν στόχο και να τον διατηρήσει, ότι οι συνέπειες μιας τέτοιας αλλαγής θα είναι θετικές για τον ίδιο και ότι του αξίζει να είναι πιο αδύνατος, είναι πιθανότερο να επιτύχει την απώλεια κιλών.
Η παρουσία ψυχολόγου είναι σήμερα για έναν ακόμα λόγο προϋπόθεση για μια ολοκληρωμένη θεραπεία του πάχους.
Ο λόγος αυτός είναι η συχνή σύνδεση του πάχους με την κατάθλιψη. Είναι λοιπόν, αναγκαία πρώτα η θεραπεία της κατάθλιψης, η οποία ακυρώνει την προσπάθεια του ατόμου να κινητοποιηθεί και να δεσμευτεί σε μία απόφαση και έπειτα να πειστεί το άτομο πως είναι καλό για την υγεία του να χάσει κάποια κιλά.
Τέλος, είναι αξιοσημείωτη η αναφορά στο ρόλο των γονέων, αφού οι στάσεις και οι πεποιθήσεις γύρω από το φαγητό οικοδομούνται στα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου. Η παθολογική λήψη τροφής που οδηγεί σε παχυσαρκία, είναι συχνά προϊόν λανθασμένης μάθησης από τους ίδιους τους γονείς. Το θέαμα, άλλωστε με ένα μικρό παιδί να τρώει αρκετά συχνά σε ταχυφαγεία με τους γονείς του και αυτό να αποτελεί μια φυσιολογική οικογενειακή τελετουργία δυστυχώς δεν είναι καθόλου σπάνιο.
Ενα τέτοιο παιδί λοιπόν, ως παχύσαρκος ενήλικος πλέον, πρέπει να μάθει να σκέπτεται διαφορετικά για το φαγητό και τον τρόπο με τον οποίο το καταναλώνει. Η διαδικασία αυτή ουσιαστικά γίνεται πρώτη φορά γι? αυτόν και μπορεί να πάρει μήνες, ακόμη και χρόνια σε ορισμένες περιπτώσεις.
*συμβουλευτικός ψυχολόγος
Βιβλιογραφία
Οgden, J., & Nathanson, T. (2008). Nutritional habits of American adolescents. Αmerican Journal of Clinical Νutrition, 35.
Καφάτος, Α. (2002). Παχυσαρκία: Πρόληψη και Αντιμετώπιση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
