Στα κρύα και σκοτεινά βάθη των ωκεανών ζουν αλλόκοτοι γίγαντες.
Οι συνθήκες που επικρατούν εδώ έχουν συντελέσει σε μια εκρηκτική αύξηση του μεγέθους των ζώων ? ένα φαινόμενο που οι επιστήμονες ονομάζουν αβυσσαίο γιγαντισμό.
Ο ωκεάνιος βυθός είναι ένας κόσμος που κατοικείται από μερικά από τα πιο ιδιόμορφα όντα της φύσης. Τεράστια μάτια, μεγάλοι κυνόδοντες, φωτεινά όργανα και αλλόκοτες αποφύσεις είναι πράγματα συνηθισμένα στα σκοτεινά και κρύα νερά. Υπάρχει πάντως ένα ειδικό χαρακτηριστικό που έχει εξαπλωθεί ιδιαίτερα εδώ: Τα όντα του ωκεάνιου βυθού είναι γίγαντες σε σχέση με τα συγγενικά τους που ζουν σε άλλα περιβάλλοντα. Όταν μιλάμε βέβαια για γίγαντες, δεν εννοούμε με βάση το ανθρώπινο μέτρο σύγκρισης, αλλά σε σχέση με τα συγγενικά τους είδη τα οποία κατοικούν στα ρηχά νερά. Για παράδειγμα, το τυπικό μέγεθος για τις θαλάσσιες αράχνες των ρηχών νερών είναι μερικά εκατοστά. Στα νερά όμως του ωκεάνιου βυθού, το μήκος τους ξεπερνάει συχνά τα 50 εκατοστά. Στη ζωογεωγραφία, τον επιστημονικό κλάδο που ασχολείται με την εξάπλωση των ζώων και το πώς αυτή επηρεάζει την εμφάνιση και τη συμπεριφορά τους, γίνεται λόγος για αβυσσαίο γιγαντισμό, δηλαδή, για την τάση τα ζώα να έχουν μεγαλύτερο μέγεθος όσο βαθύτερα ζουν στους θαλάσσιους βυθούς.
Μεγάλος και αργός
Το να είσαι μεγάλος σε μέγεθος έχει τα καλά του ? τα μεγαλύτερα ζώα έχουν, κατά κανόνα, πολύ λιγότερους εχθρούς από τα μικρά, ενώ μπορούν επίσης να ρυθμίζουν ευκολότερα τη θερμοκρασία του σώματός τους. Ένα μεγάλο σώμα χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να ζεσταθεί, αλλά επίσης και για να κρυώσει. Το μέγεθος όμως έχει και τα μειονεκτήματά του: ένα μεγαλόσωμο ζώο χρειάζεται πολλή ενέργεια ?επομένως και τροφή? για να συντηρηθεί.
Το περιβάλλον του ωκεάνιου βυθού διαφέρει από το περιβάλλον των ρηχών νερών σε πολλά σημεία. Είναι πιο σκοτεινό και πιο κρύο, αλλά ταυτόχρονα ιδιαίτερα σταθερό ? η θερμοκρασία δεν παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση και τα νερά δεν αναταράσσονται από κύματα και ρεύματα. Στα ήρεμα νερά, οι γιγαντιαίες θαλάσσιες αράχνες και τα οφιουροειδή μπορούν με μεγαλύτερη ευκολία να κουμαντάρουν τα μακριά τους πόδια, ενώ τα τεράστια ψάρια, όπως το σπαθόψαρο, μπορούν να «γλιστρούν» ανεμπόδιστα. Το οικοσύστημα του ωκεάνιου βυθού είναι επίσης πολύ πιο απλό. Δεν υπάρχουν καθόλου ή σχεδόν καθόλου υδρόβια φυτά, ενώ και το πλήθος των ζωικών ειδών είναι μικρότερο. Τα αποθέματα τροφής είναι αρκετά περιορισμένα, ταυτόχρονα όμως και ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα ζώα γι? αυτά τα αποθέματα είναι μικρότερος απ? ό,τι κοντά στην επιφάνεια.
Οι γίγαντες ζουν πολύ
Το 2006, ο Αμερικανός ζωολόγος Craig McLain πραγματοποίησε μια εκτενή έρευνα για το μέγεθος των θαλάσσιων σαλιγκαριών, σε σχέση με την κατανομή τους, και ισχυρίζεται ότι έχει εντοπίσει κάποιους αποφασιστικούς παράγοντες. Είδη που είναι μεγάλα σε μέγεθος μικραίνουν, εφόσον υπάρχει λιγότερη διαθέσιμη τροφή. Μικρά είδη όμως μεγαλώνουν και εξελίσσονται σε γίγαντες, καθώς δε χρειάζεται πια να κρύβονται από τα αρπακτικά, κι έτσι έχουν περισσότερες δυνατότητες και χρόνο να μετακινούνται και να αποθηκεύουν ενέργεια. Το κρύο νερό συντελεί στην πιο αργή ανάπτυξή τους, από την άλλη όμως ζουν πολύ περισσότερο, γι? αυτό και έχουν χρόνο για να μεγαλώσουν πολύ. Πολλά ζώα του βυθού ξεπερνούν τα 100 χρόνια ζωής, ενώ ορισμένα μπορούν να φτάσουν και τα 200. Φαίνεται λοιπόν ότι τα ζώα του βυθού έχουν λύσει τουλάχιστον το πρόβλημα της μακροζωίας.
