´Η αληθινή Τέχνη ποτέ δεν ήταν περισσότερο αναγκαία απ΄ ό,τι σε καιρούς δύσκολους, σαν αυτούς που σήμερα ζούμε. Αλλωστε η Τέχνη είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη ανασφάλεια και αβεβαιότητα. Αυτή ακριβώς η ανασφάλεια είναι που διαχρονικά άνοιγε νέους δρόμους στην ανθρωπότητα…´.
Η Ανθή Βασιλοπούλου μοιράζει την αγάπη της για το θέατρο ανάμεσα στην υποκριτική και τη σκηνοθεσία. Παράλληλα, έχοντας στις αποσκευές της μεταπτυχιακές σπουδές για το θέατρο, στην Εκπαίδευση συχνά καταπιάνεται με παραστάσεις για παιδιά. Παραστάσεις, όπως αυτή η τελευταία του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Κρήτης (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ.) ´Δον Κριστόμπαλ – Δόνα Ροζίτα´, την οποία σκηνοθέτησε η Ανθή Βασιλοπούλου, μεταφέροντας επί σκηνής τον πάντα επίκαιρο λόγο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Με αφορμή το συγκεκριμένο έργο, που κλείνει τον κύκλο των παραστάσεών του στο Βενιζέλειο Ωδείο Χανίων σήμερα, Σάββατο (8μ.μ.) και αύριο, Κυριακή (11π.μ.), οι ´διαδρομές´ μίλησαν μαζί της για την αναγκαιότητα της Τέχνης, τις παράλληλες αγωνίες ηθοποιών, σκηνοθετών αλλά και τον αποπροσανατολιστικό ρόλο της ιδιωτικής τηλεόρασης σε σχέση με την υποκριτική Τέχνη…
Εχετε κάνει τη θεατρική διασκευή και τη σκηνοθεσία για την τελευταία παράσταση του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. ´Δον Κριστόμπαλ – Δόνα Ροζίτα´. Τι είναι αυτό που σας συγκίνησε στο συγκεκριμένο έργο του Λόρκα ώστε να το ανεβάσετε στη σκηνή;
Σαν γυναίκα, όταν για πρώτη φορά είδα και μελέτησα τα έργα του Λόρκα, με συγκλόνισε ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται τη γυναικεία ευαισθησία που φτάνει από την απόλυτη δραματική ένταση μέχρι τον σπαραγμό. Και το θέμα αυτό το διαπραγματεύεται με τέτοια ποιητική δεξιοτεχνία που δρα και λειτουργεί καταλυτικά στην καρδιά μιας γυναίκας. Η ´Μπερνάντα Αλμπα´, ο ´Ματωμένος Γάμος´, η ´Γέρμα´ είναι πάντα γοητευτική πρόκληση για ένα σκηνοθέτη και μάλιστα γυναίκα.
Αυτός ο μεγάλος συγγραφέας που γράφει αυτά τα δραματικά κείμενα, στα όρια της αρχαίας τραγωδίας, είναι ο ίδιος που διασκευάζει Ανδαλουσιανά παραμύθια για το θέατρο και γράφει με πολύ χιούμορ φάρσες όπως είναι ο ´Δον Κριστόμπαλ – Δόνα Ροζίτα´. Οταν λοιπόν αποφασίστηκε από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. να ετοιμαστεί μια παράσταση για παιδιά, συζητήσαμε με τον κ. Αεράκη και του πρότεινα το συγκεκριμένο έργο. Η πρότασή μου αυτή -που με ενθουσιασμό έκανε δεκτή ο κ. Αεράκης- προέκυψε, εκτός από την αγάπη μου για τον Λόρκα και για δυο ακόμη πολύ σημαντικούς, κατά τη γνώμη μου, λόγους: ο πρώτος ήταν γιατί στο έργο αντιμετωπίζονται θέματα πολύ επίκαιρα στις μέρες μας, όπως είναι η απληστία, το κυνήγι των υλικών αγαθών και του πλούτου, η εξαγορά και το ξεπούλημα αρχών και αξιών έναντι οποιουδήποτε κόστους και άλλα παρόμοια…
Ο δεύτερος και σημαντικότερος λόγος που διάλεξα και πρότεινα το ´Δον Κριστόμπαλ – Δόνα Ροζίτα´ είναι γιατί το συγκεκριμένο έργο έχει τις ρίζες του στην Κομμέντια ντελ Αρτε. Κάθε άνθρωπος του θεάτρου ηθοποιός, σκηνοθέτης, σκηνογράφος, μουσικός, όλοι οφείλουμε να ερευνούμε την Κομμέντια ντελ Αρτε σαν μια ζωντανή δύναμη και πηγή έμπνευσης που θα μας οδηγήσει σε καινούργιες θεατρικές φόρμες προσφέροντας έτσι στην ανανέωση του σύγχρονου θεάτρου.
Δουλεύετε συχνά σε αυτό που ονομάζουμε παιδικό θέατρο.
Τι ιδιαιτερότητες έχει όταν μια δουλειά απευθύνεται (και) σε παιδιά; Τι παγίδες πρέπει να αποφύγει και σε ποια στοιχεία να δώσει μεγαλύτερη έμφαση;
Εργάζομαι τώρα σ’ αυτό που λέμε θέατρο για παιδιά γιατί το αγαπώ ιδιαίτερα και γιατί αυτό μου ζητήθηκε να κάνω τα τελευταία χρόνια. Θα πρέπει να σημειώσω εδώ, πως έχω κάνει μεταπτυχιακές σπουδές για το ρόλο του θεάτρου στην Εκπαίδευση και έχω οργανώσει, σε πολλά μέρη σ’ όλη την Ελλάδα, σεμινάρια και εργαστήρια για εκπαιδευτικούς της Α΄/βάθμιας και της Β΄/βάθμιας Εκπαίδευσης. Παράλληλα ´χρησιμοποίησα´ πολλές φορές το λαϊκό παραμύθι για τη δημιουργία θεατρικών δρώμενων τόσο για λογαριασμό της Κρατικής Τηλεόρασης, όσο και σε Σχολεία, Δήμους, Συλλόγους κ.λπ.. Θα ’λεγα λοιπόν ότι οι δραστηριότητές μου αυτές, μοιραία οδήγησαν στο να μου ζητηθεί να σκηνοθετήσω έργα για παιδιά.
Εδώ θα πρέπει να τονιστεί πως μια δουλειά που απευθύνεται σε παιδιά, πρέπει να έχει μια και μόνη ιδιαιτερότητα σε σχέση με ανάλογες εργασίες για ενηλίκους: Οτι δηλαδή η οποιαδήποτε εργασία για παιδιά οφείλει να καθιστά ιδιαίτερα υπεύθυνο και προσεκτικό το δημιουργό της. Αυτό, όχι γιατί τα παιδιά έχουν ξεχωριστή παρατηρητικότητα και γιατί είναι οι πιο απαιτητικοί και έγκυροι θεατές-κριτές ενός έργου, αλλά γιατί, όλοι εμείς που αμέσως ή εμμέσως απευθυνόμαστε στα παιδιά, θα πρέπει να φροντίζουμε για την καλλιέργεια της αισθητικής των παιδιών και μάλιστα εκείνης της αισθητικής που συχνά ταυτίζεται με την ηθική! Ετσι λοιπόν, η χωρίς λόγο ´παρέλαση´ κουστουμιών, η αδιαφορία για τη σωστή εκφορά του λόγου, ο από καθ’ έδρας διδακτισμός, ο φτηνός λαϊκισμός και άλλα παρόμοια, αποτελούν στοιχεία που αβασάνιστα και με εύκολο τρόπο χρησιμοποιούνται από πολλούς μικρούς και μεγάλους, επίσημους και καθημερινούς του θεάματος, που όμως είναι πέρα και μακριά από τους στόχους του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. και τους δικούς μου.
Εν κατακλείδι, το θέατρο για παιδιά απαιτεί ειδική γνώση και είναι συνυφασμένο με τη δημιουργία μαγικής ατμόσφαιρας, έντονης δράσης, φαντασίας και αρμονικού συνδυασμού λόγου, κίνησης και μουσικής.
Μοιράζετε την αγάπη, σας για το θέατρο ανάμεσα στην υποκριτική και τη σκηνοθεσία. Πόσο διαφορετικά ζει κανείς ένα έργο από τη θέση του σκηνοθέτη σε σχέση με τον ηθοποιό;
Τι αγωνίες συνοδεύουν την κάθε κατάσταση;
Πάντα πίστευα ότι ο οποιοσδήποτε καλλιτέχνης οφείλει να είναι, στο μέτρο του προσωπικού δυνατού, κάτοχος μιας όσο γίνεται πλατύτερης αισθητικής παιδείας. Ο ζωγράφος, ο μουσικός, ο ηθοποιός, ο σκηνοθέτης, ο αρχιτέκτονας, όλοι οφείλουν να σπουδάζουν και να επεκτείνονται και στα πεδία των άλλων Τεχνών. Φανταστείτε π.χ. ένα κινηματογραφιστή που στερείται μουσικότητας… Ολες οι Τέχνες, κατά τη γνώμη μου συγκλίνουν και ο βασικός κορμός όλων των Τεχνών είναι ενιαίος. Με βάση αυτή μου την πίστη, όταν άρχισα να ασκώ την Τέχνη του ηθοποιού, συνελάμβανα πολλές φορές τον εαυτό μου να ασχολείται περισσότερο με τον κινηματογράφο, τη μουσική, τα εικαστικά, την ψυχολογία, τη φιλοσοφία, τη μεταφυσική και λιγότερο με αυτή καθεαυτή την Τέχνη της υποκριτικής. Για να ’ρθω στο ερώτημά σας, πρέπει να πω, πως σκηνοθέτης και ηθοποιός κινούνται σε δρόμους παράλληλους. Είναι πολλές οι ξεχωριστές αγωνίες και το ίδιο πολλές οι αγωνίες που συμβιώνουν. Ο ηθοποιός αγωνιά να δώσει πιστά, ζωή σε ένα είδωλο που του έχουν παρουσιάσει ο συγγραφέας και ο σκηνοθέτης. Ο σκηνοθέτης αγωνιά να παρουσιάσει μια πλήρη εικόνα που την περιέγραψε ο συγγραφέας, την μετέπλασε ο ίδιος και τη συνθέτουν οι ηθοποιοί – ερμηνευτές. Ο σκηνοθέτης μελετά, ερμηνεύει, φαντάζεται, συνθέτει και εν τέλει στήνει, τελειωμένο το πάζλ, το οποίο ποτέ δεν ξέρει αν αυτό που παρουσιάστηκε είναι αυτό που φαντάστηκε και που, τόσον καιρό τώρα, σχεδίαζε.
Ολη αυτή η αβεβαιότητα, η αγωνία, η έρευνα, η συνεργασία με τόσους συναγωνιούντες… με συναρπάζει και γι’ αυτό ασχολούμαι με τη σκηνοθεσία.
Υποστηρίζουν κάποιοι ότι η Τέχνη φαντάζει ´πολυτέλεια´ στους καιρούς που ζούμε όταν η επιβίωση αναδεικνύεται σε καθημερινό ζητούμενο. Τι καθορίζει τη σχέση της Τέχνης με την κοινωνία σε περιόδους μεγάλης ανασφάλειας όπως η σημερινή;
Η αληθινή Τέχνη, ποτέ δεν ήταν περισσότερο αναγκαία απ’ ό,τι σε καιρούς δύσκολους, σαν αυτούς που σήμερα ζούμε. Αλλωστε η Τέχνη είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη ανασφάλεια και αβεβαιότητα. Αυτή ακριβώς η ανασφάλεια είναι που διαχρονικά άνοιγε νέους δρόμους στην ανθρωπότητα.
Ο καλλιτέχνης που είναι ταγμένος στην Τέχνη που υπηρετεί, το κάνει αναζητώντας το νόημα της αληθινής ζωής. Και η αληθινή ζωή δεν ανιχνεύεται θωπεύοντας το υπερεγώ μας, ούτε γυαλίζοντας το νέο μας 4×4. Οι Ελληνες κλασικοί, αλλά και οι μετέπειτα κλασικοί της Ελληνικής και της Παγκόσμιας λογοτεχνίας σχολίασαν τους καιρούς τους και τα κοινωνικά φαινόμενα που τους σημάδεψαν και με την τρόπο του ο καθένας έδωσαν διεξόδους και απαντήσεις στους ανθρώπους του καιρού τους και συνεχίζουν να δίνουν απαντήσεις και σε μας σήμερα.
Η Τέχνη λοιπόν, με το ´Τ´ κεφαλαίο, μπορεί να μας συντροφεύει και στις σημερινές δύσκολες μέρες.
Για την ´τέχνη´ που μας πασάρουν ιδιωτικές τηλεοράσεις, καλλιτέχνες της αρπαχτής, μαγαζιά του δήθεν και του τίποτε, γι’ αυτή την τέχνη ας μιλήσουν άλλοι πιο αρμόδιοι από μένα.
Αυτό που μας χρειάζεται τώρα είναι μια αλλαγή στόχου, μια ψυχική μετακίνηση από το προσωπικό στο συλλογικό. Και η Τέχνη είναι ένα μέσον γι’ αυτό το στόχο.
Με την έναρξη της ιδιωτικής τηλεόρασης δύο δεκαετίες πριν πάρα πολλοί νέοι άνθρωποι στράφηκαν στην υποκριτική. Τι είναι αυτό που κρύβει η τηλεοπτική ´λάμψη´ σε σχέση με το επάγγελμα του ηθοποιού;
Με την ιδιωτική τηλεόραση δεν είχα ποτέ, καμιάς μορφής σχέση. Πολλές φορές μάλιστα είμαι διστακτική στη συνεργασία μου με συναδέλφους που νοιώθω ότι ο κύριος προσανατολισμός τους είναι προς αυτό που εσείς αποκαλέσατε ´λάμψη´. Φυσικά ένας ηθοποιός ή σκηνοθέτης είναι κι αυτός επαγγελματίας που αγωνίζεται να ζήσει από την Τέχνη του.
Κανένας ψόγος γι’ αυτό. Οταν όμως βλέπουμε νέους ανθρώπους, που διαλέγουν αυτό το επάγγελμα κι έχουν μοναδικό στόχο την προσωπική τους προβολή και το κέρδος χρημάτων, εις βάρος της Τέχνης που υπηρετούν, τότε χωρίς καμιά αναστολή, χαρακτηρίζω τους ανθρώπους αυτούς ´μικρούς´ επαγγελματίες που δυσφημίζουν την υποκριτική Τέχνη και δρουν εναντίον των σωστών επαγγελματιών. Το ζήτημα αυτό εξελίσσεται σε πραγματικό σκάνδαλο όταν κάποιοι εκμεταλλεύονται μια εμφανή προσωπική τους ικανότητα, ένα προσωπικό χάρισμα και το μετατρέπουν σε φτηνό, λαϊκό εμπόρευμα με τη συνεργασία επιτήδειων παραγωγών και μάνατζερ και με τη σύμπραξη ασφαλώς πολλών ιδιωτικών καναλιών, ελληνικών και ξένων.
Γιατί ένας άνθρωπος του θεάτρου να ´γυρίσει την πλάτη´ στην Αθήνα και να προσπαθήσει να δουλέψει σε μια επαρχιακή
πόλη όταν οι ευκαιρίες σε αυτήν είναι περιορισμένες;
Αν ένας καλλιτέχνης ορίσει ως προσωπικό του στόχο την επίδειξη και την τηλεοπτική πασαρέλα, τότε ασφαλώς δεν είναι ό,τι σοφότερο να επιλέξει ως χώρο της εργασίας του την επαρχία. Αν όμως τον ενδιαφέρει να εργαστεί αθόρυβα και δημιουργικά, χρησιμοποιώντας τις σύγχρονες δυνατότητες επικοινωνίας και πληροφόρησης, τότε μια επαρχιακή πόλη είναι ο καταλληλότερος τόπος γι’ αυτόν.
Ενας δημιουργικός καλλιτέχνης, απερίσπαστος από τα άγχη, τους ρυθμούς, τον εξοντωτικό ανταγωνισμό και τους κάθε είδους καταναλωτισμούς της Πρωτεύουσας, μπορεί να συγκεντρωθεί περισσότερο στη δουλειά του, να είναι πιο αποτελεσματικός και να εξασφαλίσει ταυτόχρονα, για τον εαυτό του και τους γύρω του, μια καλύτερη, μια πιο ανθρώπινη ποιότητα ζωής. Αλλωστε τα Χανιά δεν είναι μια οποιαδήποτε επαρχιακή πόλη, ούτε το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. ένα οποιοδήποτε επαρχιακό θέατρο!
