´Η πραγματική τέχνη της μνήμης είναι η τέχνη της προσοχής´ έγραφε ο Αγγλος συγγραφέας Samuel Johnson ενώ ο βραβευμένος συγγραφέας Gabriel Garcia Marquez έλεγε πως: ´Αυτό που έχει σημασία στη ζωή δεν είναι τι σου συμβαίνει, αλλά τι θυμάσαι και πώς το θυμάσαι´.
Για την οπτικοποίηση της Μνήμης, οι ´διαδρομές´ συνομίλησαν με μέλη της Λέσχης Φωτογραφίας και Κινηματογράφου Χανίων (ΛΕΦΚΙ) που συμμετείχαν με το συγκεκριμένο θέμα, στο πανελλήνιο project PANOPTIKON 13×13, ένα αποκεντρωτικό, εκπαιδευτικό πρόγραμμα που στοχεύει στην προώθηση της σύγχρονης φωτογραφίας στα αστικά κέντρα της ελληνικής επαρχίας και την υποστήριξη των τοπικών φωτογραφικών φορέων.
Πρόκειται για μία ιδέα και παραγωγή της ομάδας ART/IF/ACT, με την υποστήριξη της ΟΠΑΠ Α.Ε, στην οποία συμμετείχε η ΛΕΦΚΙ, ως μία από τις ομάδες που επιλέχθηκαν για το σεμινάριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε στα Χανιά από 19 – 23 Οκτωμβρίου 2011. Η παρουσίαση της φωτογραφικής τους δουλειάς (ανάρτηση banner) θα γίνει αύριο Κυριακή 5 Φεβρουαρίου στο Παλιό Τελωνείο.
Τα μέλη που πήραν μέρος και μιλούν στις ´διαδρομές´ για τη Μνήμη παρουσιάζοντας πώς την αποτύπωσαν, είναι: Στέλλα Αγγελάκη, Σπύρος Ανδρουλάκης, Σπύρος Ζερβουδάκης, Ορέστης Κακλαμάνης, Γιάννης Κλουβιδάκης, Σάββας Κόης, Βασίλης Κοτρώτσος, Χάρης Μαυρογένης, Δημήτρης Μπαρούνης, Σοφία Μπέκα, Ελευθερία Σειστάκη, Χρυσούλα Φραγκιουδάκη, Γεωργία Ψαράκη, Χαρά Κουτράκη, Αριστέα Ξανθουδάκη.
Στέλλα Αγγελάκη: ´Το μέλλον ανήκει σε κείνον ο οποίος έχει την πιο μακριά μνήμη´
Για να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του, λέει ο Νίτσε, πρέπει πρώτα να τον αναζητήσει. Πρέπει λοιπόν να επιστρέψει στις ρίζες του, ´στο απώτερο παρελθόν´. Διότι το μέλλον ανήκει σε κείνον ο οποίος έχει την πιο μακριά μνήμη. Και τότε καταλαβαίνεις ότι η ατομική μνήμη δεν είναι προσωπική, γιατί οι μνήμες δεν είναι μονάχα δικές μας, τις έχουμε μάθει, τις έχουμε δανειστεί, τις έχουμε κληρονομήσει από την οικογένειά μας, από τον πολιτισμό μας… Οπως κληρονομούμε μνήμες, έτσι και το δικό μας παρελθόν αποτυπώνεται στο βλέμμα των παιδιών μας και η δική μας αγωνία γίνεται απορία και θλίψη στη ματιά τους…
Γιάννης Κλουβιδάκης: ´Oλα όσα θυμόμαστε πως ζήσαμε´
Η πορεία μας στη ζωή (μια σειρά από εμπειρίες όμορφες, διδακτικές, επώδυνες) διαμορφώνει σταδιακά μια ανθρώπινη οντότητα με χαρακτήρα μοναδικό. Αυτά που όμως μας ορίζουν τελικά δεν είναι όσα ζήσαμε αλλά όσα θυμόμαστε πως ζήσαμε. Είναι τα γεγονότα και τα συναισθήματα που ´γράφτηκαν´ στη μνήμη μας και ανακαλούνται κάθε φορά που νέα εμπόδια, νέες προκλήσεις, νέοι στόχοι εμφανίζονται μπροστά μας. Τη μνήμη ως φωτογραφικό θέμα προσπάθησα να την αντιμετωπίσω με την οπτικοποίηση φόβων, πόθων αλλά και προσώπων που το πέρασμα του χρόνου τα μεταμόρφωσε σε άυλες αλλά ταυτόχρονα οικείες παρουσίες. Βιώματα που κατοικούν πια στο υποσυνείδητο αλλά διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα μου.
Σπύρος Ζερβουδάκης: ´Ψηφίδες στο πορτραίτο του χρόνου´
Το σύνολο των ψηφίδων στο πορτραίτο του χρόνου. Η μνήμη αποτελεί αδιάσπαστο μέρος της πορείας μας. Η τέχνη είναι το σκεύος που θα το ταξιδέψει στον άνθρωπο.
Χάρης Μαυρογένης: ´Αναδρομές στη σκέψη μας´
Μνήμη είναι και το παρόν, αφού με αμέτρητες εικόνες μάς ανατρέχει πίσω και κάνουμε αναδρομές στη σκέψη μας. Προσπάθησα να την αποτυπώσω με σαφή αναφορά στο παρελθόν με χρήση όμως στοιχείων του παρόντος.
Ως μία δίοδο στο χρόνο που συνδέει δύο πραγματικούς κόσμους.
Σοφία Μπέκα
Η οπτικοποίηση της Μνήμης
Ορέστης Κακλαμάνης: ´Αβεβαιότητα, αγωνία, διλήμματα του παρόντος´
Σπύρος Ανδρουλάκης: ´Βίωμα,συναίσθημα,σκέψη´
Το θέμα με δυσκόλεψε αφάνταστα. Η μνήμη αναφέρεται στο παρελθόν. Δεν απασχολεί ιδιαίτερα έναν εικοσάχρονο φοιτητή. Η ατομική μνήμη είναι πολύ πρόσφατη, ανεπεξέργαστη, ακαταστάλακτη, θολή. Η συλλογική, ακατέργαστο δάνειο από οικογένεια και σχολείο. Είναι πολύ νωρίς για αναπόληση της παιδικής και εφηβικής εμπειρίας. Αντιμετώπισα τη φωτογράφιση σαν μια ευκαιρία, με πρόσχημα τη μνήμη, να επιχειρείσω να αποτυπώσω αβεβαιότητα, αγωνία, σύγχυση, διλήμματα του παρόντος, με τρόπο που να ταιριάζει με την ανολοκλήρωτη, ομιχλώδη εικόνα του φωτογράφου για τη μνήμη.
Για εμένα η μνήμη σηματοδοτεί το βίωμα, το συναίσθημα, τη σκέψη…
Η αποτύπωσή της αναδύει μέσα από την έκφρασή της, δηλαδή αυθόρμητα.
Βασίλης Κοτρώτσος: ´Η εγχάραξη της εμπειρίας μας στο συνειδητό και ασυνείδητό μας´
´Του τωρινού δεν υπάρχει μνήμη μέσα στην τωρινή στιγμή, αλλά υπάρχει για το παρόν αίσθηση, για το μέλλον ελπίδα και για το παρελθόν μνήμη´ (Αριστοτέλης).
Η μνήμη συνοδεύεται με την αντίληψη του χρόνου και μας βοηθά να βιώσουμε το παρόν, προετοιμάζοντάς μας για το μέλλον. Μνήμη είναι η εγχάραξη του αισθητικού αποτυπώματος των προσώπων, αντικειμένων, γεγονότων που συμβαίνουν γύρω μας, της εμπειρίας μας γενικότερα, στο συνειδητό και ασυνείδητό μας. Λήθη επέρχεται όταν αυτό το αποτύπωμα φθείρεται, καταστρέφεται. Εχοντας λάβει ερεθίσματα από τον κοινωνικό και φιλικό περίγυρο για την ασθένεια της εποχής (Alzheimer ), αποτύπωσα τη μνήμη μέσα από την απώλειά της. Ηταν προσωπικό στοίχημα και δοκιμασία να αποδώσω την απώλεια της μνήμης φωτογραφίζοντας τον εαυτό μου, γνωρίζοντας ότι πυρήνας στη ζωής μας είναι η μνήμη -αναμνήσεις- μας.
Αριστέα Ξανθουδάκη: ´Συλλογή εμπειριών´
Οι μνήμες δίνουν νόημα στο παρόν μας και βοηθούν να σχεδιάσουμε το μέλλον μας. Είναι ίσως η πιο σημαντική νοητική λειτουργία στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι όσοι έχουν καλό μνημονικό έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι αισιόδοξοι και σίγουροι για τον εαυτό τους σε αντίθεση με τους δύσθυμους που τείνουν να μελαγχολούν.
Δεν ξέρω αν έχω καλή μνήμη, θεωρώ όμως τον εαυτό μου πολύ τυχερό καθώς μεγάλωσα συλλέγοντας όμορφες εμπειρίες που όταν επανέρχονται στο νου μου με κάνουν να χαμογελώ. Γι’ αυτό και στις φωτογραφίες που έβγαλα κατά τη διάρκεια του PANOPTIKON 13×13 επέλεξα να αποτυπώσω την αντίθεση των καλών και κακών αναμνήσεων· και ελπίζω πάντα να υπερισχύουν οι καλές…
Γεωργία Ψαράκη: ´Εμπειρίες και συναισθήματα´
Mνήμη είναι η ικανότητα αποθήκευσης ευχάριστων και δυσάρεστων εμπειριών… Oλες οι εμπειρίες προκαλούν συναισθήματα… Αυτά είναι που βλέπουμε όλοι και ίσως έχουν και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Δημήτρης Μπαρούνης: ´Μοναδικός θεατής στο θέατρο του χρόνου´
Πολύ δυνατά συναισθήματα δημιουργούνται μέσα μας βαθιά, στην ατελείωτη παράσταση στο θέατρο του χρόνου που συμμετέχουμε άλλοτε ως κομπάρσοι και άλλοτε ως πρωταγωνιστές. Μοναδικός θεατής η μνήμη.
Χαρά Κουτράκη: ´Στιγμές της ζωής μας´
Η μνήμη είναι μια νοητική ικανότητα με την οποία αποθηκεύουμε, αναγνωρίζουμε, ανακαλούμε αλλά και αναπλάθουμε πληροφορίες ή εμπειρίες.
Η φωτογραφία μπορεί και αυτή να λειτουργήσει ως μνήμη. Μέσα από φωτογραφίες δε ξεχνάμε γεγονότα αλλά έχουμε και αναμνήσεις από στιγμές της ζωής μας. Υπάρχει στενή σχέση φωτογραφίας και μνήμης.
Ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του διαφορετικά από τον διπλανό του. Στο σεμινάριο που οργάνωσε η ART/IF/ACT στα Χανιά μπόρεσα να αποτυπώσω την αστεία πλευρά του θέματος, αναπτύσσοντας ένα project όπου η μνήμη αποτυπώθηκε ως ένα κοινό flash memory.
Σάββας Κόης: ´Συνδετικός κρίκος μνήμης και λήθης, η φωτογραφία´
´Η φωτογραφία αποτελεί το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στη μνήμη και στη λήθη´ είχα διαβάσει κάπου, και αυτό αποτέλεσε το σκεπτικό της φωτογραφίας μου, δηλαδή το πορτραίτο ενός οικείου μου προσώπου το οποίο συμβολίζει τη μνήμη, φωτογραφημένο μέσα σε ένα σκοτεινό περιβάλλον όπου αυτό συμβολίζει την λήθη.
Χρυσούλα Φραγκιουδάκη:
´Αϋλο, αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μας, στο οποίο κρατάμε στιγμές´
Η μνήμη μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα, γι’ αυτό και είναι ένα δύσκολο φωτογραφικό θέμα. Οι αναμνήσεις που έχουμε από την παιδική μας ηλικία, η απώλεια ενός δικού μας ανθρώπου, οι χαρές και οι λύπες μας. Η μνήμη είναι ένα άυλo αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μας, στο οποίο κρατάμε στιγμές.
Εγώ προσπάθησα να αποτυπώσω τη μοναξιά, την ανάμνηση και την απώλεια.
Ελευθερία Σειστάκη: ´Ο πυρήνας της προσωπικής μας ιστορίας´
Η μνήμη είναι ο πυρήνας της προσωπικής μας ιστορίας. Χωρις μνήμη δεν υπαρχει παρόν ούτε και μελλον.
Η οπτικοποίηση της μνήμης προσωπικά εμένα με ελευθερώνει…
PANOPTIKON 13×13
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα -που εξελίχθηκε σε 13 αστικά κέντρα της ελληνικής περιφέρειας, μεταξύ αυτών και τα Χανιά- υλοποιήθηκε μέσω 13 πενθήμερων επιμορφωτικών σεμιναρίων θεωρητικού και δημιουργικού χαρακτήρα που προσφέρθηκαν δωρεάν και βασίστηκαν σε 13 θεματικές έννοιες. Η δομή κάθε σεμιναρίου αποτελούνταν από τη σύλληψη, ανάπτυξη και οργάνωση μιας θεματικής ενότητας ως την υλοποίηση, παραγωγή και επικοινωνία της με το κοινό. Η βάση υποδοχής του προγράμματος αποτελούταν από 13 φωτογραφικές ομάδες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, οι οποίες συμμετείχαν με 13 φωτογράφους έκαστη και 13 εκπροσώπους τής κάθε τοπικής κοινωνίας.
Το δημιουργικό-φωτογραφικό μέρος του προγράμματος αναπτύχθηκε πάνω σε τρεις άξονες: την ανάρτησή του σε επιλεγμένους δημόσιους χώρους των 13 πόλεων, την παρουσίαση του στην παρούσα ιστοσελίδα και την έκδοσή του σε συλλεκτικό φωτογραφικό λεύκωμα, καλύπτοντας τους βασικούς διαύλους επικοινωνίας ενός φωτογραφικού project.
Στόχοι του ΡΑΝΟΡΤΙΚΟΝ13×13 ήταν η προώθηση της σύγχρονης φωτογραφίας στα αστικά κέντρα της ελληνικής επαρχίας, η υποστήριξη των τοπικών φωτογραφικών φορέων, η σύνδεση του έργου των φωτογραφικών ομάδων με τις ιδιαιτερότητες των τοπικών κοινωνιών τους, καθώς και η δημιουργία και οργάνωση μίας διαδικτυακής πλατφόρμας συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ των συγκεκριμένων φωτογραφικών ομάδων.
