από τον Γιάννη Μαρκαντωνάκη
Της ύπαρξης το νόημα ανθρώπινη ´beat´ αξία και η εύπλαστη φόρμα στη Μποβιάτσου οικεία τόσο ποιητική φωτό ζωγραφική
…που ονειρεύτηκε και δημιούργησε ενσαρκωμένα χάσματα στον χώρο και στον χρόνο μέσα από εικόνες συγκρινόμενες, και παγίδεψε τον αρχάγγελο της ψυχής ανάμεσα σε δύο οπτικά είδωλα και συνένωσε τα βασικά ρήματα και έβαλε το ουσιαστικό και την παύλα της συνείδησης μαζί αναπηδώντας με την αίσθηση του Pater Omnipotens Aeterna Deus (8) για να δημιουργήσει ξανά το μέτρο και τη σύνταξη της φτωχής ανθρώπινης πρόζας και να σταθεί μπροστά σου άφωνος και ευφυής και τρεμάμενος από ντροπή, απορημένος μα εξομολογώντας την ψυχή για συμπόρευση με τον ρυθμό της σκέψης μες στο γυμνό του και ατελείωτο κεφάλι…
Αλεν Γκίνσμπεργκ από το ´Ουρλιαχτό´ (1)
Σε μια εποχή που η διάκριση προσώπου και προσωπείου τείνει στην εξάλειψή της κατά τον Κώστα Αξελό μια σημαντική έκθεση της Λαμπρινής Μποβιάτσου που τελείωσε πριν από μερικές μέρες στην Αθήνα ανέδειξε την άλλη Ελληνικότητα, της ομορφιάς, προτάσσοντας απέναντι στις προσχηματικές δημιουργικές ευκολίες την καθημερινή ως ιδέα εμμονή και πράξη αυτογνωστική, διαχρονική, φωτοζωγραφική (6). Ταυτόχρονα τόσο οικεία και τόσο διαφορετική στη σύγχρονη τέχνη.
Οταν αποφάσισα να γράψω για τη θαυμάσια ζωγραφική της Λαμπρινής, αμέσως μετά που είδα τα καινούργια της έργα αναζήτησα από το ´ουρλιαχτό´, αυτό το πυκνό απόσπασμα, συγκυριακά μερικές μέρες πριν τον είδα στην ΕΤ1(2) τον ποιητή. Οι εικόνες που μου δημιουργεί το αριστουργηματικό ποίημα ξεδίπλωσαν τα χωροχρονικά μου χάσματα ως προς την ίδια την τέχνη και επανένταξαν στην όποια εικονική μου γνώση τα αντιφατικά στοιχεία της καθημερινότητάς μας που τόσο πεζή δεν τολμά σε κρίσεις ποιοτικές ρισκάροντας στην απομόνωση του ανθρωποφαγικού περιβάλλοντός μας και όπως λέει και ο Κ. Αξελός(3) ´θα μπορούσαμε ίσως, αντί να χανόμαστε σε ακατάπαυστες καταγραφές, να δείξουμε λίγη περισσότερη επινοητικότητα καθώς το ανθρώπινο ον δεν μπορεί να ζήσει χωρίς εικονικότητα κι ενώ όλες οι μορφές και όλες οι νόρμες τινάζονται στον αέρα στη διάρκεια μιας ατέλεστης καταστροφής´.
Στο φιλοσοφικό ερώτημα του Ηράκλειτου και του Παρμενίδη ´Τι του Ον´, Ποιο είναι το ον, η διαχρονική απάντηση φιλοσόφων και στοχαστών στην πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού περισσότερο μπερδεύει παρά ταχτοποιεί απαντήσεις. Επανέρχομαι στον Αξελό ´Πραγματικότητες´, ´ιδεατότητες και εικονικότητες´, ´αφήνοντάς μας στην αβεβαιότητα εμάς που έχουμε τον ψυχαναγκασμό της βεβαιότητας´ συνδυάζω με τις απόψεις ενός σπουδαίου σύγχρονου εικαστικού καλλιτέχνη, του Γουίλιαμ Κέντριτζ, που δηλώνει: ´Μ’ ενδιαφέρει να δημιουργήσω έναν ασφαλή χώρο για αμφιβολία… ότι όλες οι απόπειρες για σαφήνεια και βεβαιότητα είναι εσφαλμένες´(10). Αυτή τη λογική προεκτείνει η Λαμπρινή μέσα από την αναλυτική συγχρονικότητα της.
ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΕΙ ΤΗΝ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ως έμπρακτη ταυτότητα ενός καλλιτεχνικού ύφους που αντέχει στον χρόνο. Η στάση της καθημερινά με μεράκι, πάθος και εμμονή για την κατάκτηση της χρήσιμης γι’ αυτήν και τους δέκτες τεχνικής στην αναζήτηση υλοποίησης του έργου σύμμαχός της προς αυτή την κατεύθυνση, η πόζα της μπροστά στην ανακληθείσα προσωπική επιλογή της αντανάκλασης του ειδώλου ´για να δημιουργήσει ξανά το μέτρο και τη σύνταξη της φτωχής ανθρώπινης (καθημερινής, οικείας) π-ρ-όζας…´ και εδώ είναι το μεγαλείο αυτός ο καθημερινός πεζός λόγος της ´πρόζας´ αναδεικνύοντας τόσο έντεχνα τα ανθρώπινα, μέσω της πειστικά τεκμηριωμένης μορφοπλαστικής διάστασης, τακτοποιείται υφολογικά ως: άριστο δείγμα φωτορεαλισμού και αναγάγεται ταυτόχρονα σε ποιητική διάσταση! γιατί όμως; Μα απλούστατα είναι τόσο πειστικά αναγνωρίσιμη δημιουργική διαδικασία. Σε ποιον; Σ’ αυτόν που είναι ευαίσθητος θεατής και βλέπει πέραν του προφανούς, όπως τον περιγράφει -ξαναδιατυπώνω- ο Γκίνσμπεργκ ´άφωνος και ευφυής…´.
ΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ
Υποβάλλει στη θέα του μια προφανή επίκληση υπέρλογης κατάστασης η αναμφισβήτητη διαπίστωση πως το υπέροχο έργο της Λαμπρινής σε μεταφέρει διά μέσου του στιγμιαίου διχασμού από την υπόθεση ως την απόδειξη. Παραθέτει την a priori επίγνωση της ζωγραφισμένης επίπεδης επιφάνειας και από την άλλη τη διαπιστωμένη ξαφνικά ανακλαστική αίσθηση της τρισδιάστατης παραμορφωμένης αντανακλώμενης μορφής εις αναγκαία ως προς τη χρηστικότητα αντικείμενα καθρεφτίζοντα. Αυτά που η γυναίκα Μποβιάτσου χρησιμοποιεί κατά κόρον ως μαγική γυάλινη ή μεταλλική σφαίρα άνευ στολισμάτων διατυπώνοντας αναλυμένα ζωγραφικά έργα χωρίς τη διαμεσολάβηση τρικ συνθέτοντας προβολικά μια υπέροχη φωτοζωγραφική παρά τη σύγχρονη Φεδώρα.
ΤΑ ΧΩΡΟΧΡΟΝΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΣΤΗ ΛΑΜΠΡΙΝΗ
´Η φόρμα πρέπει να υπαγορεύεται από την πνοή και τον παλμό… τη συνοχή της σκέψης. Εκεί αρχίζει ο Ελιοτ κι εκεί εγκαταλείπουν οι οπαδοί του´. Αλεν Γκίνσμπεργκ (2)
Η φόρμα στη Μποβιάτσου ως μικροανάλυση της μορφής διατυπώνεται σταδιακά, αλλά μέσω της χρωματισμένης φωτοσκίασης διεκδικεί τη μονιμότητα της διαχρονικής αξίας.
´Ντύνοντας τη μορφή με λαγαρή ακινησία,
Μεταμορφώνοντας τη σκιά (4) σε εφήμερη ομορφιά
Με σιγανή περιστροφή υπονοώντας μονιμότητα…´.
´…Ανάμεσα στην ιδέα και την πραγματικότητα,
ανάμεσα στην κίνηση και την πράξη πέφτει η σκιά…´.
Τ. Σ. ΕΛΙΟΤ (5)
Και είναι εν τέλει αυτή η διαπίστωση της σταθερής φωτοαναζήτησης σε πραγματικό και συμβολικό επίπεδο που να με κάνει να προτάσσω τον τίτλο φωτοζωγραφική για τη Μποβιάτσου αντί για το περιορισμένο φωτορεαλισμός (βλέπε SUPERREALISM) (6) άλλωστε και σε υπαρξιακό φιλοσοφικό υπόβαθρο κινείται υποδόρια η Μποβιάτσου ανασύροντας αντιπεριγραφικά τον μύθο του Νάρκισσου επιμένοντας χωρίς αντίκρισμα (θα ταν ισως το τέλος της θεματολογικής ενότητας) στον έρωτα της νύμφης Ηχούς παραδομένη στη μυρωδιά της μυθολογίας μας. Η μεταλλαγή στη ζωγραφική της είναι σταθερά διακριτικά διαφοροποιούμενη, σαν την ιδέα που ο Αϊνστάιν υποστηρίζει και προτάσσει στις αρχές του 20ού αιώνα, ταυτόχρονα με τη σιγανή ή διαρκώς μεταλλασσόμενη περιστρεφόμενη απόδοση της φόρμας που αναδεικνύουν οι κυβιστές, οι ντανταϊστές, οι φουτουριστές… μέσα στα πλαίσια μιας πρωτοπορίας στην τέχνη που παρασείρει ζωογόνα φωτοσταλτικά και άλλες πρωτοπορίες της επιστήμης.
Η Λαμπρινή γράφει τη δική της τρόπο τινά φωτοβιογραφία την ενταγμένη στην αλά Γραμματικάκη ´η αυτοβιογραφία του Φωτός´ (7) συμβάλλοντας ώστε ´οι χειραψίες του φωτός με τη ζωή και την τέχνη´ να είναι συνεπής ως σταθερή πορεία εξέλιξης. Με τη ζωγραφική της υπενθυμίζει άλλωστε πως στο μυστήριο της ζω-ο-γραφικής χρειάζονται εκατομμύρια καλά έργα για να πωληθεί σε αστρονομική τιμή ένα επιβεβαιώνει τον θαυμασμό ακόμα και των δημιουργών στο μυστήριο του συμπαντικού φωτός(9) αλά Σεζάν.
Ανθρωπογεωγραφία ενδέκατη
Λαμπρινή Μποβιάτσου. Γεννήθηκε το 1975 στην Αθήνα. Διδάκτηκε το 1993 τις βασικές, προκαταρτικές σπουδές στο σχέδιο στο ´χώρο´(12). Απεφοίτησε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης.
Ζει και εργάζεται στα Χανιά. Παράλληλα με τις υποχρεώσεις της μάνας των δύο παιδιών και της εγκυμοσύνης της ζωγραφίζει συστηματικά και παρακολουθεί μ’ ενδιαφέρον ποιοτικές πολιτιστικές εκδηλώσεις όσο μπορεί, καλοσυνάτη κοινωνική ταυτόχρονα χαμηλών τόνων επικοινωνιακή ουσιαστικά.
Εχει πραγματοποιήσει 5 ατομικές εκθέσεις από το 1997 έως σήμερα στην Ιταλία ´Vicobo dei Pittori Grottamare´ στον χώρο σύγχρονης τέχνης Statement και στο Mille Fiori Art Space Αθήνα καθώς και δύο στη Thanassis Frissizas Gallery επίσης στην Αθήνα και έχει συμμετάσχει σε 25 ομαδικές εκθέσεις ενδεικτικά: Παγκρήτια έκθεση ´Οίκαδε´ στο Ρέθυμνο, ´Τέχνη και τόπος´ Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων και στη 4η εικαστική συνάντηση ´Πεδίο Δράσης Κόδρα´ Θεσσαλονίκη.
Θανάσης Μουτσόπουλος. Από το 2008 διδάσκει ιστορία της τέχνης στο τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου Κρήτης στα Χανιά, με καλές σπουδές και πολύ μεγάλη δραστηριότητα ως θεωρητικός και επιμελητής εκθέσεων. Πολυπράγμων, αρθρογράφος και συγγραφέας βιβλίων όπως ´Ανθρωπομορφισμός´, ´Αφαίρεση και σχηματοποίηση στη μαζική κουλτούρα´, εκ. ´Futura´, ´Ομοιότητα περίπου´, εκδ. ´Πατάκη´, ´Oράματα: Η τέχνη ως διαμεσολαβητής´, εκ. ´Πλέθρον´ και άλλα. Μεταξύ των εκθέσεων που επιμελήθηκε ´Ομοιότητα Περίπου´ στο μουσείο Μπενάκη επίτροπος της Ελλάδας το 2002 για τη Biennale Αρχιτεκτονικής της Βενετίας. Ο Θανάσης ευγενικός καταδεκτικός και έντονα κινητικός στους καλλιτεχνικούς χώρους έχει προλογίσει πολλές εκθέσεις όπως και αυτή στη γκαλερί Θανάση Φρισίρα με τίτλο έκθεσης όπως και αυτή στη γκαλερί Θανάση Φρισίρα με τίτλο ´Τα πολλαπλά προσωπεία της ζωγραφικής της Λαμπρινής Μποβιάτσου´ όπου εστιάζει στο φωτορεαλιστικό ιδίωμα της ζωγράφου.
Σημειωσεις
(1) Αλεν Γκίνσμπεργκ ´Ουρλιαχτό´ εισαγωγή, μετάφραση, σημειώσεις Γιάννης Λειβαδάς εκδ. ´Ηριδανός´.
(2) ´Στα μονοπάτια της σκέψης´, επιμ. Κων. Τσουκαλάς.
(3) Κώστας Αξελός ´Αυτό που επέρχεται´ αποσπάσματα μιας προσέγγισης μετάφραση Κατερίνα Δασκαλάκη, ´εκδ. της Εστίας´.
(4) Roberto Casati ´Η ανακάλυψη της σκιάς´ (Από τον Πλάτωνα ως τον Γαλιλαίο η Ιστορία ενός αινίγματος που γοήτευσε τα μεγάλα πνεύματα της ανθρωπότητας. Μεταφρ. Νίκος Κούρκουλος εκδ. ´του εικοστού πρώτου´.
(5) Αναφέρονται οι στίχοι του Έλιοτ στο ´οι φιλοσοφίες του underground´ μεταφρ. Νίκος Κωνσταντάς εκδ. Οδυσσέας.
(6) Ο Φωτογραφικός ρεαλισμός (ή φωτορεαλισμός) είναι εναλλακτική ονομασία του Υπερρεαλισμού Superrealism, ύφος ιδιαίτερα δημοφιλές στην Αγγλία και στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’60 μερικοί ζωγράφοι γλύπτες που το υπηρέτησαν ο Τζακ Κλος, ο Ντε Αντρέα, ο Χάνσον.
(7) ´Η αυτοβιογραφία του Φωτός´ πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης 2005 480 σελ.
(8) ´Παντοδύναμε Πατέρα Αιώνιε Θεέ´ φράση που ενσωμάτωσε στο ´Ουρλιαχτό´ ο Γκίνσμπεργκ, που έγραψε ο Πωλ Σεζάν σε γράμμα του προς τον Εμίλ Μπερνάρντ.
(9) Πριν από λίγες μέρες το έργο του Π. Σεζάν ´Χαρτοπαίχτες´ μια από τις 5 εκδοχές του θέματος πωλήθηκε από τους κληρονόμους του Γ. Εμπειρίκου στη βασιλική οικογένεια του Κατάρ 250 εκατομμύρια δολάρια και έγινε το ακριβότερο έργο του κόσμου. Εως τις 26 Φεβρουαρίου το Musse du Luxembourg παρουσιάζει την έκθεση ´Cezanne et Paris´ 80 πίνακες του Σεζάν (1839 – 1906) γίνονται επίκεντρο παγκοσμίως.
(10) Ο Κέντριτς παρουσιάζεται σήμερα στην ´εποχή των εικόνων´ της ΕΤ1.
(11) Από το ´Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου´ του Γκυστάβ Φλωμπέρ, μετάφραση Κώστας Βάρναλης, εκδ. ´Ηριδανός ´…μα τα πράγματα δε σου έρχονται αλλιώς, παρά με το διάμεσο του πνεύματός σου. Αυτό σαν καλός καθρέφτης μεταμορφώνει τα αντικείμενα και σου λείπει κάθε μέσο για να εξακριβώσεις την αλήθεια´.
(12) Η Λαμπρινή διδάκτηκε σχέδιο το 1993 στον ´Χώρο´ γι’ αυτό μου αφιερώνει στον κατάλογο ´Στον καλό μου φίλο και δάσκαλο´. Μια ενδιαφέρουσα συνέντευξή της πριν από μερικές μέρες ελπίζω να δημοσιεύσω αργότερα.
