O άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να ζει τη ζωή που ζούσε πριν από περίπου 10.000 χρόνια, τότε που ήταν κυνηγός και το μόνο που έκανε ήταν να αναζητά συνεχώς την τροφή του. Από τη στιγμή που άρχισε να καλλιεργεί τη γη και να δημιουργεί κοινωνίες,
το κορμί και το μυαλό του δεν ανταποκρίνονται πάντα στις αλλαγές που ο ίδιος προκαλεί στο περιβάλλον του. Η τεχνολογία, σε κάθε χρονική περίοδο, συμβάλλει στο να αναβαθμίζεται η «πεπαλαιωμένη» ανθρώπινη έκδοση.
Η εξέλιξη άρχισε να λοξοδρομεί όταν εγκαταλείψαμε τη συλλογή τροφών και το κυνήγι και γίναμε γεωργοί.
Η «κατασκευή» μας είναι ουσιαστικά απηρχαιωμένη, σε σχέση με τις σημερινές απαιτήσεις. Σώμα και ψυχή ακολουθούν κουτσαίνοντας το σύγχρονο τρόπο ζωής. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της πορείας μας ως είδος συλλέγαμε ρίζες, άγρια φρούτα και καρπούς, κυνηγούσαμε διάφορα ζώα, ψαρεύαμε, μερικές φορές μάλιστα κλέβαμε και τα αποφάγια άλλων σαρκοφάγων. Σήμερα, πηγαίνουμε οπλισμένοι με πορτοφόλι στα σούπερ μάρκετ και τις αλυσίδες γρήγορου φαγητού. Παλιά είχαμε άφθονο καθαρό αέρα και η σωματική δραστηριότητα ήταν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας. Σήμερα οι περισσότεροι από εμάς περνούν τη μέρα τους μπροστά στον υπολογιστή. Το σώμα μας, που είχε διαμορφωθεί στις σαβάνες της Αφρικής, ρημάζει, σαν τις μηχανές που μένουν αχρησιμοποίητες.
Γίναμε ευάλωτοι στις ασθένειες
Η καθιστική ζωή έχει εξελιχθεί σε μεγάλο πρόβλημα για την υγεία μας. Το γεγονός ότι, παρά την περιορισμένη σωματική μας δραστηριότητα, τρώμε πολύ, έχει σοβαρές επιπτώσεις στο σώμα μας. Ο οργανισμός μας αντιδρά με τον τρόπο που γνωρίζει: συσσωρεύει λίπος. Οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες δεν ήταν σίγουροι ότι θα είχαν κάθε φορά επιτυχία στο κυνήγι. Μπορούσαν να πεθάνουν από την πείνα, ή να υποσιτίζονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η ιδιότητα του σώματός μας να συγκεντρώνει λίπος κάτω από το δέρμα και γύρω από την κοιλιά υπήρξε μια θετική προσαρμογή. Ο οργανισμός μας, πολύ απλά, αποθηκεύει το τυχόν πλεόνασμα, για μελλοντική χρήση. Ο μηχανισμός αυτός, όμως, σήμερα απειλεί την υγεία μας και εμείς δεν κάνουμε τίποτε γι´ αυτό, εκτός από το να εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στην επιστήμη, σπαταλώντας χρόνο και χρήματα για να ανακαλύψουμε φάρμακα που μειώνουν το βάρος.
Η διατροφή μας έχει αλλάξει. Η καλλιέργεια της γης μάς εξασφάλισε αρκετή τροφή, αλλά η ποιότητα δεν είναι η ίδια. Δε συγκρίνεται με το άπαχο κρέας και το ψάρι, τις πλούσιες σε φυτικές ίνες ρίζες και τους ξηρούς καρπούς με «καλά» λιπαρά οξέα, δηλαδή, με τις τροφές που κατανάλωναν οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες πρόγονοί μας. Το κρέας έγινε μάλλον πιο σπάνιο στη διατροφή, αλλά πιο παχύ. Έρευνες δείχνουν ότι, ενώ παλιότερα το 80% της ενέργειας προερχόταν από φρούτα και βλαστούς, όταν οι άνθρωποι άρχισαν να καλλιεργούν τη γη, το ποσοστό μειώθηκε στο 20%. Αντίθετα, αυξήθηκε πολύ το άμυλο από σιτηρά, ρύζι και καλαμπόκι. Οι απλοί υδατάνθρακες και η μονόπλευρη διατροφή επέδρασαν στην υγεία των γεωργών. Τα δόντια τους άρχισαν να χαλάνε και να πέφτουν, φαινόμενο σπάνιο στους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες. Η διατροφή των γεωργών δεν περιείχε πολλούς ανεπεξέργαστους υδατάνθρακες και δεν ήταν τόσο πλούσια σε φυτικές ίνες, που βοηθούν τον οργανισμό να αποβάλλει τοξίνες από τα έντερα και προφυλάσσουν από τον καρκίνο. Το καθαρό άμυλο και η ζάχαρη εισχωρούν γρήγορα στο αίμα, με αποτέλεσμα το σάκχαρο του αίματος να αποσταθεροποιείται και οι ανάγκες σε ινσουλίνη να αυξάνονται σημαντικά.
Σε μόνιμη κατάσταση συναγερμού
Επί εκατομμύρια χρόνια, ζούσαμε σε μικρές ομάδες, με στενή γενετική συγγένεια. Σήμερα είμαστε 6,7 δισεκατομμύρια και πρέπει να μάθουμε να ζούμε σε κοινωνίες με πολιτισμικά χαρακτηριστικά που συχνά δε διαρκούν παρά μόνο κάποιες δεκαετίες και με κανόνες του παιχνιδιού που δεν ξέρουμε πάντα πώς λειτουργούν. Γι´ αυτό, καταφεύγουμε εύκολα σε παλιές προκαταλήψεις και απορρίπτουμε ό,τι δε γνωρίζουμε.
Παλιά η ζωή ακολουθούσε ήρεμους ρυθμούς, ήξερε κανείς τι τον περίμενε τους επόμενους μήνες. Σήμερα μας πιέζουν η δουλειά και οι στόχοι μας, κατακλυζόμαστε από πληροφορίες, ενώ είμαστε δεσμευμένοι σε μορφές επικοινωνίας τις οποίες δεν μπορούμε να αγνοήσουμε. Η ηλεκτρονική επανάσταση αύξησε ακόμη περισσότερο τις πιέσεις. Αυτή η διαρκής πίεση εκφράζεται με την αρρώστια του στρες, που σήμερα τείνει να γίνει για μεγάλο μέρος του πληθυσμού χρόνια κατάσταση.
Απλούστατα, δεν είμαστε πλασμένοι για να ζούμε ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλα άτομα· πόσο μάλλον τελείως άγνωστα άτομα να απαιτούν από εμάς παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα. Ακόμη και τα μέλη της οικογένειάς μας έχουν από εμάς αφηρημένες οικονομικές απαιτήσεις, αντί για ρίζες ή κρέας, που μπορεί κανείς να μαζέψει ή να κυνηγήσει στο δάσος.
Το στρες και άλλες παρεμφερείς καταστάσεις μας δημιουργούν σήμερα πολλά προβλήματα, είναι όμως κατά τα άλλα φυσιολογικές αντιδράσεις. Γι´ αυτό ακριβώς, έχουμε λόγους να αισιοδοξούμε: Η εξέλιξη μπορεί να δώσει μόνη της τη λύση. Η διαδικασία αυτή έχει μάλιστα αρχίσει. Πολλά γονίδια ανασχηματίζονται, ενώ νέες, καλύτερα προσαρμοσμένες μεταλλάξεις αρχίζουν να διαδίδονται.
