Ρημάζει η συνεταιριστική περιουσία

Ανεκμετάλλευτη και αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της εκκαθάρισης και του ξεπουλήματος με πολύ μεγάλες συνέπειες σε βάρος των παραγωγών, βρίσκεται σχεδόν το σύνολο της συνεταιριστικής περιουσίας. Είτε υποθηκευμένη σε τράπεζες είτε για λόγους πολιτικής των ηγεσιών των Ενώσεων και της γενικότερης απαξίωσης της συνεταιριστικής ιδέας, η περιουσία των Ενώσεων κινδυνεύει να τεθεί είτε υπό καθεστώς εκκαθάρισης είτε να παραμείνει ανενεργή. 
Τα ´Χ.Ν.´ πραγματοποίησαν ένα οδοιπορικό στις εγκαταστάσεις δύο εκ των μεγαλυτέρων Συνεταιριστικών Ενώσεων, των Αποκορώνου – Σφακίων και Κυδωνίας – Κισάμου και σήμερα ξεκινούν την παρουσίασή τους από την πρώτη εξ αυτών, την ´ΕΑΣ Αποκορώνου – Σφακίων´.
Μια ΕΑΣ, που μέχρι πριν από δύο χρόνια πουλούσε τυποποιημένο ελαιόλαδο σε Κορέα και Ιαπωνία, διέθετε 5 ελαιουργεία, τυποποιητήριο, πρατήρια. Μάλιστα πριν από μια 7ετία είχε προταθεί και ως Ενωση – όχημα, που θα απορροφούσε τις άλλες προβληματικές Ενώσεις του Νομού, ως η μόνη υγιής! Από τότε, όμως, άλλαξαν πολλά και τα τελευταία χρόνια η ΕΑΣ αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Ενα από αυτά η διαμάχη μεταξύ των εργαζομένων και της διοίκησης που έχει φτάσει στα δικαστήρια. «Είναι κρίμα όλες αυτές οι εγκαταστάσεις που διαθέτει η ΕΑΣ να μην λειτουργούν. Αυτό γίνεται με ευθύνη της διοίκησης. Πολλά μηχανήματα είναι καινούργια, είναι ακόμα χρηστικά μπορούν να επαναλειτουργήσουν», δηλώνει στα ´Χ.Ν.´ ο εκπρόσωπος των εργαζομένων της ΕΑΣ Αποκορώνου – Σφακίων κ. Κωνσταντίνος Κοκολάκης. Για να γίνει αυτό, όπως αναφέρει ο κ. Στέργιος Αλεξιάδης εργαζόμενος επίσης στην Ένωση «πρέπει να υπάρξει κάποια κίνηση, να δει ο κόσμος ότι κάτι αλλάζει, να κινητοποιηθούν οι αγρότες καθώς η λειτουργία της Ενωσης είναι προς το συμφέρον τους».

ΟΙ ΟΦΕΙΛΕΣ
Οπως και πολλές άλλες Ενώσεις η ΕΑΣ Αποκορώνου – Σφακίων έχει μεγάλες οφειλές προς το κράτος, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες, προμηθευτές, εργαζόμενους, παραγωγούς. «Τα χρέη της ΕΑΣ Αποκορώνου – Σφακίων είναι πολλά, το ακριβές ύψος δεν μπορώ να το υπολογίσω. Στην Εφορία ξέρω ότι είναι πάνω από 500.000 ευρώ και στο ΙΚΑ έχει γίνει κάποιος διακανονισμός. Χρωστάνε περίπου 200.000 ευρώ και τώρα ένα εξάμηνο προσπαθούν να εμφανίσουν ότι έχουμε αποχωρήσει οικειοθελώς οι υπάλληλοι, κάτι που βέβαια δεν συμβαίνει. Στις τράπεζες, μαζί με τους τόκους, υπολογίζουμε ότι οι οφειλές είναι περίπου 10 εκατ. ευρώ, στην τράπεζα Πειραιώς -κυρίως- και στην Αγροτική δευτερευόντως», τονίζει ο κ. Κοκολάκης.

ΕΛΠΙΔΑ;
Το νομοσχέδιο για τους Συνεταιρισμούς προβλέπει για τις σημερινές ΕΑΣ είτε την υποβάθμισή τους σε Πρωτοβάθμιους Συνεταιρισμούς είτε τη δημιουργία Αγροτικών Εταιρεικών Συμπράξεων που θα λειτουργούν ως Ανώνυμες Εταιρείες. Για την περιουσία τους σημειώνει ότι το νέο σχήμα που θα διαδεχθεί της ΕΑΣ για μια 10ετία θα μπορεί να τη διαχειρίζεται. Ωστόσο, ο νόμος έχει πολλά προβλήματα και ήδη πολλοί αγρότες διαφωνούν με την ουσιαστική ´μετάλλαξη´ των Συνεταιρισμών σε Α.Ε., χωρίς βέβαια να υπερασπίζονται τον μέχρι σήμερα τρόπο λειτουργίας των ΕΑΣ. «Ελπίζουμε και εμείς στην ενεργοποίηση των Συνεταιρισμών γιατί με το να μην υπάρχει σήμερα Συνεταιρισμός -με ευθύνη πάντα της διοίκησης – που να μπορεί να παρεμβαίνει και να έχει τον ρόλο του ρυθμιστή, οι παραγωγοί είναι στο έλεος των εμπόρων», σημειώνουν οι εργαζόμενοι.

ΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ;
Σημαντικές παραγωγικές εγκαταστάσεις διαθέτει η ΕΑΣ Αποκορώνου – Σφακίων. Ωστόσο ένα μεγάλο μέρος τους δεν λειτουργεί. Ειδικότερα:
? ΠΡΑΤΗΡΙΑ: Σε σύνολο τριών καταστημάτων που διέθετε η Ενωση σε όλον σχεδόν τον Αποκόρωνα και συγκεκριμένα σε Βάμο, Βρύσες, Καλύβες, τα δύο πρώτα έχουν κλείσει και λειτουργεί μόνο το τελευταίο και αυτό με πάρα πολλά προβλήματα.
? ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΗΡΙΟ: Η ΕΑΣ διαθέτει ένα τυποποιητήριο στον Στύλο, το οποίο επίσης υπολειτουργεί. Από αυτό διακινούνταν και αποθηκεύονταν μέχρι πρόσφατα πολύ μεγάλες ποσότητες ελαιολάδου.
? ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΑ: Η ΕΑΣ διαθέτει 4 ελαιουργεία στον Αποκόρωνα και 1 στα Σφακιά. Εξ αυτών, φέτος λειτούργησε μόνο αυτό των Σφακίων γιατί είχε παραχωρηθεί σε κάποιον αντιπρόσωπο. Από τα 4 ελαιουργεία στον Αποκόρωνα (Αγ. Πάντες, Βάμος, Δράμια, Καλύβες) δεν άνοιξε κανένα με αποτέλεσμα να μην μπορεί να λειτουργήσει και το τυποποιητήριο.
? ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ: Στις Καλύβες και εν συνεχεία και στον Βάμο είχαν κατασκευαστεί πρόσφατα σιλό δημητριακών, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως κέντρα αποθήκευσης ζωοτροφών. Περίπου 700 τόνους μπορούσε να φιλοξενήσει το σιλό των Καλυβών. Εκεί προβλεπόταν να γίνεται μια επεξεργασία και στη συνέχεια να τροφοδοτηθούν τα πρατήρια σε Βάμο, Βρύσες αλλά και στα Σφακιά. Αυτές οι εγκαταστάσεις λειτούργησαν για πολύ μικρό χρονικό διάστημα.
? ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ: Δεν λειτουργεί εδώ και χρόνια.
? ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ: Η ΕΑΣ υλοποιούσε ένα πολύ μεγάλο αριθμό Κοινοτικών Προγραμμάτων, από τα οποία αντλούνταν σημαντικά ποσά. Πλέον -όμως- και γι? αυτά είναι εξαιρετικά αμφίβολο το μέλλον τους.
«Αυτή τη στιγμή με τη μη ενεργοποίηση της Ενωσης και των παραγωγικών της δραστηριοτήτων χάνονται πελάτες», τονίζει ο κ. Στεργιάδης, ενώ ο κ. Κοκολάκης συμπληρώνει ότι «η ΕΑΣ, όπως λειτουργεί σήμερα με τους ανθρώπους που τη διοικούν και τη λογική τους, δεν υπάρχει περίπτωση να μπορέσει να σταθεί στα πόδια της. Όμως υπάρχουν δυνατότητες και πιστεύω ότι υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να ξαναστήσουν την Ενωση προς όφελος των παραγωγών και της περιοχής. Ίσως είναι η ευκαιρία να γίνει κάτι τέτοιο. Για την ώρα, όμως, δεν βλέπουμε κάποια κίνηση».

Οι ευθύνες των εργαζομένων
Οι εργαζόμενοι δεν έχουν ευθύνες για την κατάσταση της ΕΑΣ; Είναι το ερώτημά μας στους συνομιλητές μας, υπογραμμίζοντας ότι υπάρχουν αγρότες που τους επιρρίπτουν ευθύνες για διάφορα ζητήματα. «Οι αγρότες ξέρουν καλά ποιοι έχουν ευθύνες. Μπορούν οποιαδήποτε στιγμή να κοιτάξουν τα χαρτιά, τα τιμολόγια, να βάλουν λογιστές, να δουν πώς έφυγαν τα λάδια από τα ελαιουργεία και το τυποποιητήριο. Δεν έχει φύγει μια σταγόνα από εδώ χωρίς τιμολόγιο. Τώρα για το τι έγινε από εκεί και πέρα, από αυτούς που υπέγραφαν και διαχειρίζονταν την περιουσία, τις διοικήσεις, δεν μπορούμε να έχουμε ευθύνη εμείς», λέει ο κ. Κοκολάκης.
Οι Ενώσεις και στα Χανιά ´χρησιμοποιήθηκαν´ από βουλευτές προκειμένου να δημιουργήσουν εκλογική πελατεία διορίζοντας κατά βούληση και με τα γνωστά ρουσφετολογικά κριτήρια. Δεν έγινε κάτι ανάλογο και στην ΕΑΣ Αποκορώνου Σφακίων; «Σ? εμάς ο κόσμος που μπήκε για να δουλέψει, είχε να κάνει με Κοινοτικά Προγράμματα κυρίως και όχι με ρουσφετολογικούς διορισμούς όπως π.χ. στην ΕΑΣ Χανίων που μέσα σε ένα βράδυ τη δεκεατία του ?80 μπήκαν 120 άτομα», αναφέρει ο κ. Κοκολάκης.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΟΔΑΚΗΣ, καθ. Πολυτεχνείου Κρήτης
Για τη σημερινή κατάσταση και τις προοπτικές των Συνεταιρισμών
«Η αποτυχία των Αγροτικών Συνεταιρισμών θα πρέπει ιστορικά να τοποθετηθεί μέσα στα ευρύτερα πλαίσια μιας διαχρονικής υποβάθμισης και συρρίκνωσης του αγροτικού τομέα της χώρας, που σε ένα σημαντικό βαθμό μπορεί να αποδοθεί στην ένταξη και συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση», αναφέρει στα ´Χ.Ν.´ ο καθηγητής του Γενικού Τμήματος του Πολυτεχνείου Κρήτης και εξειδικευμένος στην Αγροτική Οικονομία κ. Γιώργος Λιοδάκης. Σύμφωνα με τον κ. Λιοδάκη «οι ειδικότεροι λόγοι για την αποτυχία αυτή σχετίζονται με το γεγονός ότι οι Συνεταιριστικές Οργανώσεις επωμίστηκαν αρκετές κοινωνικές λειτουργίες για λογαριασμό του κράτους, χωρίς το τελευταίο να καλύπτει επαρκώς το σχετικό κόστος και κυρίως με τη στενή ποδηγέτηση των Συνεταιρισμών από το κράτος και τις κομματικές οργανώσεις. Το αποτέλεσμα αυτής της αστικής ποδηγέτησης ήταν η δραστική υπονόμευση του συνεργατικού χαρακτήρα των Οργανώσεων, η κυριαρχία ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων και η μετάλλαξή τους σε καπιταλιστικές μονάδες με σοβαρούς εγγενείς περιορισμούς. Μέσα σ? αυτά τα πλαίσια, αρκετοί πολιτικοί παράγοντες και ορισμένοι μελετητές (π.χ. του Μ.Α.Ι.Χ.) μάταια επικαλούνται, εδώ και πολλά χρόνια, την ανάγκη συνένωσης των Συνεταιριστικών Ενώσεων για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητά τους. Αλλά το μέγεθος των Οργανώσεων δεν είναι το πιο ουσιαστικό τους πρόβλημα και ο ανταγωνισμός αποτελεί μέρος του προβλήματος και όχι τη λύση του. Οι συνέπειες αυτής της αποτυχίας είναι πολλαπλές. Πέρα από την απώλεια θέσεων εργασίας σε όλο το φάσμα των συνεταιριστικών δραστηριοτήτων και την εκτεταμένη απαλλοτρίωση των περιουσιακών στοιχείων των υπερχρεωμένων Ενώσεων, η υποβάθμιση και συρρίκνωση της συνεταιριστικής δραστηριότητας έχει σοβαρότατες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες για τους αγρότες και την ανάπτυξη της υπαίθρου. Οι αγρότες δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα διάθεσης των προϊόντων τους, μέσω των Συνεταιρισμών σε ικανοποιητικές τιμές, ώστε να μπορούν να διασφαλίζουν ένα επαρκές εισόδημα και μια βιώσιμη ανάπτυξη της παραγωγικής τους δραστηριότητας. Ούτε βέβαια μπορούν να προμηθεύονται τα αναγκαία αγροτικά εφόδια σε σχετικά χαμηλές τιμές. Οι δυνατότητες επίσης μεταποίησης ή τυποποίησης και αποτελεσματικής εμπορίας του προϊόντος περιορίζονται δραστικά, ενώ δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την κυριαρχία των μεγαλεμπόρων, που αγοράζουν πλέον το προϊόν των αγροτών για ένα κομμάτι ψωμί και των ιδιωτικών συμφερόντων στον αγροτικό χώρο. Με την κυριαρχία αυτή του κεφαλαίου και των πολυεθνικών, ξεκληρίζεται ένα μεγάλο μέρος των αγροτικών οικογενειών και υποβαθμίζεται η ύπαιθρος τόσο κοινωνικά όσο και οικολογικά. Μέσα στα σημερινά κοινωνικοοικονομικά πλαίσια και με τους ισχύοντες νόμους, δεν μπορεί κανείς ρεαλιστικά να προσδοκά μια ουσιαστική επαναδραστηριοποίηση και ακμαία ανάπτυξη των Συνεταιρισμών. Απαιτείται προφανώς μια ριζική ανατροπή και αλλαγή αυτού του πλαισίου. Στο μεταξύ, το καλύτερο που έχουν να κάνουν οι αγρότες είναι να επιδιώξουν την απεξάρτησή τους από το κράτος και τους κομματικούς μηχανισμούς, για να προσπαθήσουν -με τρόπους άμεσης συνεργασίας, αλληλοβοήθειας και δημοκρατίας- να οργανώσουν νέες μορφές κοινής, συνεργατικής (συνεταιριστικής) δράσης. Η προσπάθεια αυτή προϋποθέτει την ελαχιστοποίηση των σχέσεων (και της εξάρτησης) από τα εμπορικά κυκλώματα (την αγορά) και τον πειραματισμό με τη διαμόρφωση νέων μορφών οργάνωσης που να διασφαλίζουν πραγματικά ανθρώπινες σχέσεις, συνθήκες μιας ποιοτικά ικανοποιητικής ζωής και μιαν αρμονική σχέση μέσα στη Φύση. Σε μια τέτοια προσπάθεια μπορούμε όλοι να συμβάλουμε».

Τα ´X.N.´ προσπάθησαν επανειλημμένως να επικοινωνήσουν με τον πρόεδρο της ΕΑΣ,  προκειμένου να καταγράψουν και τις δικές του απόψεις και θέσεις, χωρίς -όμως- αποτέλεσμα.