Τα έργα της εικαστικού Ειρήνης Κανά σε κερδίζουν με την πρώτη ματιά με τα λαμπερά χρώματά τους. Ταυτόχρονα οι πινελιές της έχουν ένα έντονο “χειροποίητο” στοιχείο, που με έναν τρόπο προσδίδει στα έργα μια αμεσότητα και τα κάνει να μοιάζουν οικεία. Ομως αυτό που χαρακτηρίζει ίσως περισσότερο το καλλιτεχνικό σύμπαν της Χανιώτισσας εικαστικού είναι η ανυποχώρητη αισιοδοξία που εκπέμπουν οι ζωγραφιές της.
Έτσι, σε πείσμα των καιρών, “οπλισμένη” με πινελιές αισιοδοξίας και ζωηρά χρώματα, η Ειρήνη Κανά επιστρέφει αυτές τις ημέρες από την Αθήνα όπου κατοικεί μόνιμα στον γενέθλιο τόπο της τα Χανιά, με μια καινούρια έκθεση με τίτλο “Εαρινή Ισημερία”. Μια έκθεση που φιλοξενείται στην αίθουσα Τέχνης Β. Μυλονογιάννη και η οποία εγκαινιάζεται σήμερα (11 το πρωί και 6 το απόγευμα). Μια έκθεση όπου κυριαρχεί η ανοιξιάτικη διάθεση και η οποία αποτέλεσε την αφορμή για να μιλήσουμε ξανά μαζί της για την Κρήτη, που την έχει “σημαδέψει” καλλιτεχνικά, τον πρωταγωνιστικό ρόλο των χρωμάτων στα έργα της, τις πηγές της αισιοδοξίας της, αλλά και την ομορφιά στην Τέχνη.
Επιστρέφεις μετά από το 2015 για μια καινούρια έκθεση στα Χανιά. Η κρητική σου καταγωγή πόσο έχει επηρεάσει τη ζωγραφική σου και σε τι;
Επιστροφή στην πατρίδα. Στην Κρήτη. Στην ιδιαίτερη πατρίδα που την κουβαλάω μες στην ψυχή μου πάντα. Είναι φανερό ότι στα περισσότερα τοπία μου, κυριαρχεί η θάλασσα. Η θάλασσα που γεννιέται αδιάκοπα, η θάλασσα που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος των ονείρων. Η Κρήτη για μένα, σημαίνει κυρίως λιμάνια, ακρογιάλια και πέλαγος. Και λαμπερά δειλινά. Τα έργα μου, είναι γεμάτα από αυτές τις μνήμες που κι αν κάποτε απομακρύνονται και κομματιάζονται, είναι τα ίδια κομμάτια που θα συνθέσουν τις καινούργιες εικόνες, είναι γεμάτα από στιγμές που πέρασαν, μα εγκυμονούν τις καλύτερες ημέρες του μέλλοντος.
Έργα σου φιλοξενούνται σε μεγάλα μουσεία, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς αλλά και συλλογές. Τι είναι καταξίωση για έναν δημιουργό; Πώς θα την όριζες εσύ;
Είναι ουσιαστική ανταμοιβή να βλέπω τα έργα μου να συνεχίζουν την πορεία τους σε σημαντικούς χώρους τέχνης. Ίσως και μια μικρή αποζημίωση για τις θυσίες, τους κόπους και τις ανικανοποίητες προσδοκίες που συνοδεύουν την καλλιτεχνική δημιουργία και γενικότερα την ζωή ενός καλλιτέχνη. Καταξίωση δεν είναι πιστεύω μόνο η παραδοχή της αξίας και η αναγνώριση, ίσως πολύ πιο σημαντική είναι η ιδέα ότι έχεις εκπληρώσει κάποιους από τους στόχους σου, όσο ταπεινοί κι αν είναι. Καταξίωση επίσης μπορεί να σημαίνει και όταν οι άνθρωποι που σε περιβάλλουν περιμένουν πάντα κάτι περισσότερο από σένα. Κι είναι πολύ σημαντικό το να ξέρεις ότι τα έργα σου δεν τα βλέπεις μόνο εσύ.
Σε έχουν αποκαλέσει “ζωγράφο του χρώματος” λόγω του πρωταγωνιστικού ρόλου που έχει το χρώμα στα έργα σου. Είναι θα λέγαμε μια δημιουργική εμμονή αυτή η έμφαση που δείχνεις στο χρώμα;
Το χρώμα είναι συναίσθημα. Δεν είναι περισσότερο η λιγότερο από αυτό που αισθάνομαι. Δεν πρόκειται νομίζω για δημιουργική εμμονή αλλά για δημιουργική ανάγκη έκφρασης. Το χρώμα πέρα απ αυτό, είναι ένα ατελείωτο σύμπαν κι όπως κάθε σύμπαν, έχει άπειρες δυνατότητες εξερεύνησης. Είναι λυπηρό λοιπόν όταν σκέφτομαι ότι δεν θα εξερευνήσω ούτε ένα ελάχιστο μέρος του. Μπορεί βέβαια, όταν ξέρεις ότι δεν θα το κατακτήσεις ποτέ απόλυτα, και σ’ αυτό το στοιχείο του ανεκπλήρωτου και του ανολοκλήρωτου, να οφείλεται και η μαγική επίδραση που ασκεί πάνω τους καλλιτέχνες. Και κάτι ακόμα, ο δάσκαλός μου και αγαπημένος ζωγράφος Παναγιώτης Τέτσης, ήταν ένας από τους φανατικούς εμπνευστές της ελευθερίας του χρώματος. Τα υπέροχα χρωματικά έργα του, έχουν κάνει πολλούς από τους σύγχρονους ζωγράφους να μπορούν να εκτιμήσουν το μεγαλείο που πηγάζει από το ελληνικό χρώμα.
Τι σου έχει προσδώσει καλλιτεχνικά η εμπειρία; Τι αλλάζει δηλαδή με τα χρόνια στον τρόπο που ζωγραφίζεις;
Μέσα από την όποια εμπειρία διαθέτω στον χώρο της ζωγραφικής νομίζω ότι έχω μάθει να «βλέπω» καλύτερα. Την εικόνα, αλλ’ όχι μόνο. Την εσωτερικότητα των πραγμάτων. Την ουσία του αντικειμένου. Κατ’ αυτό τον τρόπο μπορώ να πω, ότι δεν μου αρκεί να περιορίζομαι στην επιφάνεια αλλά προσπαθώ να διεισδύσω σ αυτό που αποκαλούμε ψυχή. Η εμπειρία είναι αυτή που με ωθεί να προσπαθώ πολλές φορές να εισχωρήσω σε κάτι φαινομενικά εντελώς «ασήμαντο». Η εμπειρία θα έλεγα επίσης ότι μου έχει περιπλέξει και λίγο την ζωή. Πάντα στην πορεία ανακαλύπτω, εκτός από πολύ ενδιαφέροντα εκφραστικά μέσα και κάποιες ελλείψεις και αδυναμίες. Εκεί υπάρχει μία ατέρμονη πάλη με την ιδέα που έχεις για την ιδανική εικόνα, για την διαδικασία που οδηγεί στην απόλυτη δημιουργία … (Ονορέ ντε Μπαλζάκ, το άγνωστο αριστούργημα).
Στα έργα σου – εγώ τουλάχιστον – ανιχνεύω πινελιές αισιοδοξίας. Σαν να προσπαθείς να δείξεις με τον τρόπο σου ότι η ζωή είναι ωραία και αξίζει ακόμα και στις πιο απλές και ταπεινές της στιγμές. Από πού αντλείς χαρά και αισιοδοξία ως άνθρωπος σε καιρούς που η μία κρίση διαδέχεται την άλλη;
Νομίζω απάντησες εσύ για μένα. Στις πιο απλές και ταπεινές στιγμές βρίσκω το νόημα της ζωής. Βέβαια η θλίψη είναι πια συνυφασμένη με τις ζωές όλων μας, για τους γνωστούς λόγους. Όμως , προσπαθώ να χρησιμοποιώ την αγάπη που διαθέτω για την ζωή σαν αντίβαρο, για να διατηρώ την ισορροπία που χρειάζομαι και να μπορώ να ζήσω προσφέροντας στο περιβάλλον μου. Στα έργα μου προκύπτει αυτό το αίσθημα της αισιοδοξίας και για έναν ακόμα λόγο. Όταν βρίσκομαι μπροστά στο καβαλέτο αισθάνομαι ότι έχω την δυνατότητα να ζήσω την ζωή στο έπακρο. Πολύ απλά, τότε αισθάνομαι την χαρά.
Ο Ντοστογιέφσκι είχε γράψει ότι «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο». Η Τέχνη μπορεί να βοηθήσει σε αυτή την κατεύθυνση; Εχει νομίζεις μια τέτοια αποστολή;
Η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει λυτρωτικά τόσο για τους δημιουργούς, όσο και για τους φιλότεχνους αποδέκτες της. Οι φιλότεχνοι, εκτιμώ ότι συμβάλλουν στην ύπαρξη ενός καλλιτεχνικού έργου, ότι προσφέρουν μέσα από αυτήν την διαδικασία επικοινωνίας. Όμως, η «ομορφιά» δεν αποτελεί πάντα απαραίτητο συστατικό της τέχνης ή δεν υπάρχει μόνο η τέχνη που εξυμνεί την ομορφιά. Υπάρχουν έργα ζοφερά η δραματικά ακραία που έχουν σαν στόχο να ταρακουνήσουν και να προσβάλλουν την ηρεμία και την απλή καθημερινότητα. Υπάρχουν πάλι κάποια έργα της «όμορφης» τέχνης, αριστουργήματα αισθητικής και ποίησης που σε καθηλώνουν. Είναι εντελώς υποκειμενική η άποψη για το τι θα μπορούσε να προσφέρει η σύγχρονη τέχνη. Είναι όμως βέβαιο, ότι προσφέρει πολλά…
Η έκθεση
Η έκθεση ζωγραφικής “Εαρινή Ισημερία” της Ειρήνης Κανά εγκαινιάζεται σήμερα, Σάββατο, 11 το πρωί με 2 το μεσημέρι και 6 το απόγευμα με 10 το βράδυ στην αίθουσα Τέχνης Β. Μυλωνογιάννη (Χ. Τρικούπη 14). Στα εγκαίνια θα τηρηθούν όλα τα προβλεπόμενα υγειονομικά πρωτόκολλα για τον περιορισμό της διασποράς του Covid-19.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως το Σάββατο 31 Μαρτίου. Ώρες λειτουργίας 11 το πρωί με 1 το μεσημέρι και 6 το απόγευμα με 9 το βράδυ.
