Καλοί μου φίλοι, καλό Σαββατοκύριακο!
Ένας Παιδότοπος για τον Mάρτη, τον μήνα που διανύουμε, τον “Μάρτη τον τρελό και τον αντάρτη”. Τον Μάρτη των ποιητών μα και τον Μάρτη των παροιμιών. Τον Μάρτη που κάποια παιδιά επιμένουν να τον υποδέχονται φορώντας στους καρπούς των χεριών τους “μαρτάκια” και που δεν θυμώνει καθόλου, όταν τον λέμε “κλαψιάρη”, “γδάρτη” και “πεντάγνωμο”. Να ’ναι καλά η γνωστή στους αναγνώστες της στήλης από πέρυσι που ήταν στο 2ο Δημ. Σχ. Χανίων καλή δασκάλα Τάσα Παπαναστασίου για τις εργασίες που μου έστειλε απ’ το Δημ. Σχ. Παζινού Ακρωτηρίου, όπου υπηρετεί τη Δασκαλοσύνη εφέτος… Είπε κάποιος ότι αποπαίδισε ο Κλάδος των Δασκάλων; ρητορικό το ερώτημά μου…
Σας χαιρετώ με αγάπη όλους!
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
δάσκαλος
Άλλος ένας Μάρτης μπήκε στη ζωή μας, άλλη μια άνοιξη προσμένουμε!
Αποφασίσαμε λοιπόν με δύο τμήματα του Δημοτικού Σχολείου Παζινού, το Δ2 και το Ε1, να μελετήσουμε αυτόν τον μήνα, να μάθουμε τα χούγια του, να δούμε τα καλά του και τα στραβά του, τις χάρες και τα ελαττώματά του. Πηγή έμπνευσης για τα παιδιά υπήρξαν οι πολλές παροιμίες για τον μήνα Μάρτη, καθώς και διάφορες λαϊκές ιστορίες και ποιήματα για τον μήνα αυτό. Όσα διαβάσαμε και μάθαμε αποτυπώθηκαν στις ζωγραφιές των παιδιών οι οποίες με τη ζωντάνια και την ποικιλία τους, περιγράφουν τον κυκλοθυμικό αυτόν μήνα με τον καλύτερο τρόπο.
Αναστασία Παπαναστασίου, δασκάλα
Παροιμίες για τον Μάρτη
Άλλα λογαριάζει ο Μάρτης κι άλλα η Σαρακοστή.
Αν δώσει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα χαρά σ’εκείνο τον ζευγά που΄χει πολλά σπαρμένα.
Αν δώσει ο Μάρτης και κακιώσει, μες τα χιόνια θα μας χώσει.
Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
Λείπει ο Μάρτης από την Σαρακοστή;
Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
Μάρτης είναι, νάζια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.
Κάλλιο Μάρτη στις γωνιές, παρά Μάρτη στις αυλές.
Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε.
Ο που χει κόρη ακριβή (όποιος έχει), του Μάρτη ο ήλιος μην τη δει.
Όλοι οι μήνες τρώνε κρέας κι ο Μάρτης τρώει κόκαλα.
Τα λόγια σου μου μοιάζουνε σαν του Μαρτιού τα χιόνια.
Τον Μάρτη ξύλα φύλαε, μην κάψεις τα παλούκια.
Τα χρέη του Φλεβάρη, ο Μάρτης τα πληρώνει.
“Το ερημονήσι” του Οδυσσέα Ελύτη
Γεια σου Απρίλη
γεια σου Μάρτη
και πικρή Σαρακοστή
βάζω πλώρη και κατάρτι
και γυρεύω ένα νησί
που δε βρίσκεται στο χάρτη.
Το κρατάνε στον αέρα
τέσσερα χρυσά πουλιά
δε γνωρίζω εκεί πέρα
ούτε κλέφτη ούτε φονιά
ούτε μάνα ούτε πατέρα.
Τα λουλούδια μεγαλώνουν
κάθε νύχτα τρεις οργιές
τις ακρογιαλιές ισκιώνουν
και τα δέντρα στις πλαγιές
σαν καβούρια σκαρφαλώνουν.
Μες στης ερημιάς τ’αγέρι
όλ’αγιάζουνε μεμιάς
πιάνεις του Θεού το χέρι
και τα κύματα ακουμπάς
σαν αγριοπεριστέρι.
Γεια σας έχτρες γεια σας μίση
και γινάτι καθενός
άμα βρεις το ερημονήσι
όλα τα’άλλα είναι καπνός
μια φορά να το’χεις ζήσει.
Προσωνύμια για τον Μάρτη
Τον Μάρτη τον είπανε Γδάρτη και Παλουκοκαύτη γιατί κάποιες φορές κάνει τόσο κρύο που άνθρωποι έκαιγαν και τα παλούκια. Άλλες φορές τον έλεγαν Δίγνωμο ή και Πεντάγνωμο εξαιτίας των συχνών καιρικών του αλλαγών. Επίσης τον είπανε Κλαψιάρη γιατί ρίχνει πολλές βροχές. Τον αποκάλεσαν όμως και Φυτευτή γιατί θεωρείται ιδανικός μήνας για σπορά, καθώς και Ανοιξιάτη και Ευαγγελιώτη αφού είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης και περιλαμβάνει τη γιορτή του Ευαγγελισμού.
“Ο Μάρτης και η μάνα του”
της Ρίτας-Μπούμη Παπά
Τον γνωρίζετε τον Μάρτη,
τον τρελό και τον αντάρτη;
Ξημερώνει και βραδιάζει
κι εκατό γνώμες αλλάζει.
Βάζει η μάνα του μπουγάδα,
σχοινί δένει στη λιακάδα,
τα σεντόνια της ν’απλώσει,
μια χαρά να τα στεγνώσει.
Να που ο Μάρτης μετανιώνει
και τα σύννεφα μαζώνει
και να μάσει η μάνα τρέχει
τα σεντόνια, γιατί βρέχει!
Να ο ήλιος σε λιγάκι,
φύσηξε το βοριαδάκι,
κι φτωχή γυναίκα μόνη
τα σεντόνια ξαναπλώνει.
Μια βροντή κι ο ήλιος χάθη
μες στις συννεφιάς τα βάθη,
ρίχνει και χαλάζι τώρα,
πο πο πο, τι άγρια μπόρα!
Ως το βράδυ φορές δέκα
άπλωσε η φτωχή γυναίκα
την μπουγάδα, κι όρκο δίνει
Μάρτη μήνα να μην ξαναπλύνει.
Μαντινάδες
Όπως το Μάρτη τα βουνά ασπρίζουν απ’τα χιόνια,
έτσι να ασπρίσουν τα μαλλιά της νύφης απ’τα χρόνια.
Να μην είναι η αγάπη μας σαν του Μαρτιού το χιόνι,
απού το ρίχνει το πρωί και αποβραδίς το λιώνει.
Έθιμο
Σύμφωνα με το έθιμο συνηθίζουμε να φοράμε στους καρπούς των παιδιών από την 1η Μαρτίου ως τις 31α Μαρτίου ένα βραχιολάκι από μια στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή το λεγόμενο Μαρτάκι ή Μαρτιά. Σύμφωνα με την παράδοση σκοπός του είναι να προστατεύσει τα παιδιά από τον ανοιξιάτικο ήλιο που θεωρούνταν βλαβερός. Στο τέλος του μήνα τα παιδιά αφήνουν το βραχιολάκι πάνω σε μια τριανταφυλλιά για να το βρουν και να το πάρουν τα πρώτα χελιδόνια ώστε να το χρησιμοποιήσουν στο χτίσιμο της φωλιάς τους. Το έθιμο θεωρείται ότι έχει ρίζες στα αρχαία χρόνια και έχει εξαπλωθεί σε αρκετούς λαούς των Βαλκανίων.
