Τα τελευταία χρόνια η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει διαδοχικές κρίσεις. Το 2020 ήταν η κρίση της εμφάνισης του κορωνοϊού. Το 2021 ήταν η χρονιά της εμφάνισης της ενεργειακής κρίσης.
Η ενεργειακή κρίση οφείλεται τόσο στην απορρύθμιση της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαιτίας της πανδημίας, όσο και στον ελλιπή σχεδιασμό της μετάβασης στην πράσινη οικονομία που όλοι μας θέλαμε να γίνει το συντομότερο δυνατό, πλην όμως χωρίς κατάλληλο σχεδιασμό δημιουργήθηκε σημαντική αύξηση των τιμών της ενέργειας. Η εσπευσμένη εγκατάλειψη των ρυπογόνων πηγών ενέργειας όπως ο άνθρακας, ώθησε στα ύψη τη ζήτηση του φυσικού αερίου για να καλυφθεί η μειωμένη παραγωγή άνθρακα. Επίσης, ώθηση στην άνοδο των τιμών έδωσε η απομάκρυνση από την ορθή οικονομική σκέψη για την λήψη αποφάσεων στα θέματα ενέργειας και η κυριαρχία των γεωπολιτικών επιδιώξεων ως κύρια κριτήρια για την λύση προβλημάτων ενέργειας.
Καθώς οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου αυξάνονται εν μέσω της ρωσικής κλιμάκωσης στην Ουκρανία, οι καταναλωτές σε όλο τον κόσμο πρόκειται να δουν τις άμεσες επιπτώσεις της κρίσης στην αντλία καυσίμων ή στον επόμενο λογαριασμό ηλεκτρικής ενέργειας.
Το 2022 είναι η χρονιά της εμφάνισης της επισιτιστικής κρίσης. Σε όλο το 2021 ο δείκτης τιμών δημητριακών του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) έφτασε σε επίπεδο ρεκόρ εννέα ετών. Αυξήθηκε κατά μέσο όρο 27,2% σε σύγκριση με το 2020 με το καλαμπόκι να σημειώνει άνοδο 44,1% το σιτάρι 31,3%.
Οι μέχρι τώρα αυξήσεις των τιμών των σιτηρών ενσωματώνουν τον κίνδυνο από την αβεβαιότητα εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Οι τιμές των σιτηρών δεν έχουν ακόμα ενσωματώσει την αύξηση που θα προέλθει από τις ελλείψεις των σιτηρών. Όταν σε κάποιες παραγγελίες δεν θα υπάρχει η απαιτούμενη ποσότητα για να παραδοθεί τότε θα δούμε νέο κύμα αύξησης των τιμών των σιτηρών το οποίο θα εμφανιστεί το τέλος καλοκαιριού προς το φθινόπωρο. Η έλλειψη σιτηρών θα δημιουργηθεί, διότι οι εμπόλεμες χώρες πρόκειται να κρατήσουν τις όποιες ποσότητες παράγουν για λογαριασμό τους. Επιπλέον λόγω του πολέμου η παραγωγή θα μειωθεί σημαντικά σε σχέση με τα περσινά επίπεδα. Αυτό θα δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερη έλλειψη σιτηρών. Πρέπει να προστεθεί και η ήδη αναστολή των εξαγωγών σιτηρών όπως και η απαγόρευση του απόπλου αγγλικού πλοίου φορτωμένο με σιτηρά στην Αζοφική θάλασσα κ.λπ. Επίσης καθοριστικής σημασίας θα είναι η δυνατότητα αύξησης των εξαγωγών από τις άλλες εξαγωγικές χώρες σιτηρών.
Στο σχήμα φαίνονται οι κυριότερες εξαγωγικές χώρες σιταριού. Εκτός από το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και πολλά πολύτιμα μέταλλα, η Ρωσία είναι επίσης σημαντικός παραγωγός σιταριού. Σύμφωνα με τον FAO, η Ρωσία παρήγαγε 86 εκατομμύρια τόνους σιτηρών το 2020, από τα οποία εξήγαγε τα 37,3 εκ. τόνους. Πρώτη στην παραγωγή είναι Κίνα και στη συνέχεια η Ινδία, ωστόσο, δεν ήταν σημαντικοί εξαγωγείς σιταριού.
Η Κίνα και η Ινδία έχουν καταναλώσει στο παρελθόν τη μερίδα του λέοντος της παραγωγής τους στην εγχώρια αγορά, καθιστώντας τη Ρωσία τον μεγαλύτερο εξαγωγέα σιταριού με σημαντικό περιθώριο. Τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία ήταν μεταξύ των 5 κορυφαίων εξαγωγέων σιταριού το 2020, τροφοδοτώντας φόβους ότι η κρίση θα μπορούσε να επιδεινώσει την προσφορά τροφίμων στην αλυσίδα εφοδιασμού των τροφίμων. Οι αυξανόμενες τιμές χονδρικής του σιταριού λόγω της κρίσης έχουν ήδη αφήσει το σημάδι τους στον Παγκόσμιο Δείκτη Τιμών Τροφίμων, ο οποίος έφτασε σε νέο υψηλό ρεκόρ 140.7 μονάδες τον Φεβρουάριο του 2022. Ζάχαρη, ηλιέλαιο, ρύζι, ελαιόλαδο, γαλακτοκομικά, κρέας κ.λπ. πρόκειται, επίσης, να αυξηθούν σημαντικά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να δει άμεσα τη δυνατότητα να επιδοτήσει τους αγρότες να φυτέψουν σιτηρά τις επόμενες εβδομάδες, ώστε να αντιμετωπιστεί η επισιτιστική κρίση.
