Αγαπητοί αναγνώστες καλημέρα σας!
Με τη Χάρη της Παναγίας, απόψε στις εκκλησίες μας θα ψάλλουμε τη Δεύτερη στάση (+Ι-Μ) των “Χαιρετισμών” της και μεθαύριο (20/3) η Β’ Κυριακή των Νηστειών, Γρηγορίου του Παλαμά, και για την Κρήτη: Νεομάρτυρος Μύρωνος του εξ Ηρακλείου. Μαρτύρησε στη γενέτειρά του, το 1793. Στο συναξάρι Του, διαβάζουμε: «Ήταν πολύ ευπαρουσίαστος και εξαιρετικά ωραίος στην όψη· αλλά και η ζωή του ήταν σεμνή· σε όλα έδειχνε σωφροσύνη. Ζούσε με φόβο Θεού και πολιτευόταν με θεϊκή αγάπη, ενώ ακόμα ήταν νέος στην ηλικία και είχε το επάγγελμα του ράφτη.
Τον ζήλεψαν όμως οι απόγονοι της Άγαρ, οι Τούρκοι, και τον κατηγόρησαν ότι δήθεν πείραξε νεαρό Οθωμανό. Τον πίεζαν λοιπόν να απαρνηθεί τη χριστιανική του Πίστη. Και επειδή ο γενναίος του Χριστού αθλητής δεν ενέδιδε, αφού τον υπέβαλαν σε βασανιστήρια και μαστιγώσεις, χωρίς να υποκύψει ούτε στις υποσχέσεις τους, τον απαγχόνισαν, ενώ εκείνος διακήρυττε με παρρησία το μέγα και σωτήριον όνομα του Σωτήρος. Την ίδια στιγμή φως κατέβηκε από τον ουρανό πάνω στο σκήνωμά του, επιβεβαιώνοντας τη δόξα και τη λαμπρότητα που τον περίμενε στον Παράδεισο».
Και ψάλλουμε, σε ήχο πλάγιο Α’, το απολυτίκιο Του, ζητώντας του προσευχόμενοι «να μας ελεήσει» στις δυσκολίες μας:
«Ηρακλείου το άνθος, το ευωδέστατον, ως ευσεβείας σε μύρον ύμνοις γεραίρομεν, νεομάρτυς του Χριστού Μύρων μακάριε· συ γαρ νεότητος ακμήν, υπερείδες ανδρικώς, και ήθλησας στερροψύχως. Και νυν απαύστως δυσώπει, ελεηθήναι τας ψυχάς ημών».
(Ποίηση απολυτίκιου Γερασίμου του Μοναχού).
Και τώρα η ματιά μας στην Ιστορία μας.
Δεν ξεχνούμε ότι στις: 14-3-1921: Ο Ελληνικός Στρατός κυριεύει το Αφιόν Καραχισάρ, σπουδαίο συγκοινωνιακό κόμβο προς την Άγκυρα!
15-3-1941: Εξασθενούν οι ιταλικές επιθέσεις στο αλβανικό μέτωπο μπροστά στον ακατάβλητο ενθουσιασμό των Ελλήνων!
16-3-1956: Τετράωρη στάση εργασίας, σ’ όλη την Ελλάδα, ως διαμαρτυρία για τη σύλληψη του Εθνάρχη Κύπρου Μακαρίου και των Εθναρχικών Συμβούλων του, από τους Άγγλους.
17-3-1959: Ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ Γρίβας Διγενής, έρχεται στην Αθήνα από την Κύπρο. Θερμότατες οι εκδηλώσεις, κατά την άφιξή του!
18-3-1936: Θάνατος του Ελευθερίου Κ. Βενιζέλου, στο Παρίσι, από συμφόρηση. Του απονεμήθηκαν, κατά την αποχώρησή του για την Ελλάδα, εξαιρετικές τιμές, στο σκήνωμά του!
19-3-1941: Αποκρούονται στην Τρεμπεσίνα οι Ιταλοί, με βαρύτατες απώλειες. Από έναν λόχο τους, να σημειωθεί ότι σώθηκε μόνο ένας αξ/κός και τέσσερις άνδρες του, οι οποίοι συνελήφθησαν αιχμάλωτοι!
20-3-1833: Βαυαρικός στρατός, υπό τον Χριστόφορο Νέζερ, παραλαμβάνει από τους Τούρκους, την Ακρόπολη!
Η συνέχεια την επόμενη βδομάδα.
*** * ***
«Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καταλληλότερος μελετητής, ερμηνευτής και αναλυτής τους από τον πολύ αγαπητό και σεβαστό μας π. Μιχαήλ Βλαβογιλάκη, θεολόγο δεινό, εκπαιδευτικό ικανό, διακεκριμένο ιστορικό και άξιο των Μυστηρίων του Κυρίου Λειτουργό, ο οποίος έχει ασχοληθεί κυρίως με τη δράση του Κλήρου στην Κρήτη την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Τον ευχαριστούμε που δέχτηκε την πρόσκληση – πρόταση – παράκλησή μας να ασχοληθεί και με τις επιγραφές που υπάρχουν στα διάφορα κτίσματα και εξαρτήματα της Μονής μας και ιδιαίτερα τον συγχαίρουμε για την πρωτότυπη και μνημειώδη παρουσίασή τους!
Ο π. Μιχαήλ δεν περιορίστηκε σε μία απλή, φιλολογική και ιστορική καταγραφή και μελέτη των επιγραφών της Μονής, αλλά προχώρησε σε μία βαθύτατη ανάλυσή τους, παρουσιάζοντας τις αλήθειες και τις αξίες, που αυτές υποδηλώνουν, κατηχώντας τους αναγνώστες σε δογματικά και κοινωνικά θέματα, με αναφορές σε κλασικά, βιβλικά, πατερικά και θεολογικά κείμενα.
Έτσι, δεν έχουμε στα χέρια μας μια απλή ιστορικο – φιλολογική μελέτη, αλλά μία θεολογικο – κοινωνική πραγματεία, με την οποία, εξ’ αφορμής των παρουσιαζόμενων επιγραφών, μυούμαστε στη θαυμαστή σοφία που αποπνέουν και τα βαρυσήμαντα μηνύματα που εκπέμπουν. Ο αναγνώστης κατηχείται σε πλείστα όσα πνευματικά, θεολογικά και κοινωνικά θέματα, υπό το πρίσμα της Ορθόδοξης διδασκαλίας και το φως της πατερικής παράδοσης.
Με τη βεβαιότητα ότι το ανά χείρας πόνημα του π. Μιχαήλ Βλαβογιλάκη θα αποτελέσει πολύτιμο συνέκδημο των αναγνωστών του στη κατά Χριστόν βιοτή τους, ευχόμεθα το όνομά του και τα ονόματα όλων μας να καταγραφούν όχι σε επιτοίχια επιγραφή αλλά “εν βίβλω ζωής”!» (σελ. 9).
(Ο Ηγούμενος, της Ι.Μ. Αγ. Τριάδας των Τζαγκαρόλων: Ο Δορυλαίου Δαμασκηνός)
Στη συνέχεια (σελ. 11 – 14) ο Πίνακας Περιεχομένων του τόμου, αναλυτικά.
Οι τίτλοι των κεφαλαίων:
1. Η κτητορική επιγραφή (σελ. 19-26)
2. Εκκλησία – Ναός (σελ. 27-66).
3. Το έλαιον και το έλεος (σελ. 67-84)
4. Οίνος (σελ. 85-96)
5. Διατροφή και Νηστεία (σελ. 97-122)
6. Ανομία και Αμαρτία (σελ. 123-140
7. Δίκαιο και δικαιοσύνη (σελ. 141-196)
8. Ο θάνατος (σελ. 197-232)
9. Τα μνημόσυνα (σελ. 233-258)
10. Ην και Φως. Ο τριαδικός Θεός (σελ. 259-278)
11. Νους και διάνοια (σελ. 279-302)
12. Ο Σταυρός του Χριστού (σελ. 303-332)
13. Πρόσωπο Θεού (σελ. 333-345)
και έπεται το Φωτογραφικό υλικό του τόμου (σελ. 346-358).
Στη συνέχεια διαβάζουμε τις απαραίτητες: «Οφειλόμενες διευκρινίσεις» του μελετητή του έργου πατρός Μιχ. Α. Βλαβογιλάκη, όπου μεταξύ των άλλων τονίζει και ότι:
Σ’ αυτή την εργασία δεν γράφω τίποτα δικό μου, αλλά εκθέτω ελάχιστα από όσα έχουν εκφράσει οι άγιοι και σοφοί πατέρες. Αν ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, δηλώνει την αδυναμία του μυαλού και της γλώσσας του και διστάζει να επιχειρήσει κάτι που είναι πάνω από τις δυνάμεις του, δηλαδή, το να διεισδύσει στα θεία και άδυτα, αποκαλώντας τον εαυτό του αυθάδη και τολμητία, αφού ο λογισμός του κλυδωνίζεται και δεν θεωρεί καθαρμένο το νου και τη διάνοιά του, ούτε έχει λόγια να εκφράσει τα ακατάληπτα νοήματα που υπερβαίνουν τη λογική, πόσο μάλλον εγώ θα ήταν ύβρη να τολμήσω κάτι τέτοιο. Όπως δηλώνει ο άγιος: «Το μεν στενόν της διανοίας, και το άπορον της γλώσσης της εμαυτού επισταμένος, ώκνουν… τοις υπέρ δύναμιν εγχειρείν, και των αδύτων κατατολμάν, ώσπερ τις αυθάδης και τολμητίας, τον επηρτημένον τοις τα τοιαύτα τολμώσιν υφορώμενος κίνδυνον… φέρων δε των λογισμών εν εμαυτώ τον πολυτάραχον κλύδωνα, και μήτε νουν, μήτε διάνοιαν κεκαθαρμένος ως έσοπτρον Θεού και των θείων χρηματίσαι εμφάσεων, μήτε λόγον έχων έπαρκέσαι τοις νοηθείσι δυνάμενον, τα θεία και άρρητα φθέγξομαι, τα πάσης λογικής κτίσεως υπερβαίνοντα την κατάληψιν;»
Αλλά, «τω εν υμίν ιεραρχούντι Χριστώ πειθόμενος υποκύπτω τω επιτάγματι», υπάκουσα και υπέκυψα, στο αίτημα και την επιμονή του Θεοφιλέστατου Επισκόπου Δορυλαίου κ. Δαμασκηνού, του ιεραρχούντος μου, όπως ο ταπεινός Ιωάννης Δαμασκηνός στον επίσκοπο Μαϊουμά Κοσμά. Ο Θεοφιλέστατος, μου είχε ζητήσει επανειλημμένως να γράψω μια εργασία για τις επιγραφές της Ιεράς Μονής της Αγίας Τριάδος, με τις οποίες, ομολογώ ότι δείλιαζα να ασχοληθώ.
Η βαθύτερη μελέτη τους, με οδήγησε στο συμπέρασμα ότι δεν είναι καθόλου τυχαίες, συνηθισμένες ή μικρής σημασίας. Αποκαλύπτουν βαθιά γνώση των κτητόρων της Θεολογίας και της Αγίας Γραφής, καθώς και σημαντική γνώση της θύραθεν σοφίας. Σε δυο απ’ αυτές δεν κατόρθωσα να επισημάνω την προέλευσή τους στην αρχαία ελληνική ή στην εκκλησιαστική γραμματεία. Οι περισσότερες έχουν προσαρμοστεί στους χώρους για να δίνουν ένα μήνυμα, πρώτα στους μοναχούς και ύστερα στους επισκέπτες της Μονής.
Η προσπάθεια ερμηνείας και η διαπραγμάτευση, έγινε με τη σειρά που ακολούθησε ο συνώνυμος του Θεοφιλέστατου, ιερός Δαμασκηνός, όπως γράφει στο Προοίμιο των έργων του θα ψάλλουμε «Πηγή Γνώσεως», που απευθύνεται στον άγιο Κοσμά το Μελωδό επίσκοπο Μαϊουμά, και «Φιλοσοφικά Κεφάλαια». Γράφει ο θεόπνευστος πατέρας: «Και πρώτον των παρ’ Έλλησι σοφών τα κάλλιστα παραθήσομαι, ειδώς, ως ει τι μεν αγαθόν, άνωθεν παρά Θεού τοις ανθρώποις δεδώρηται. Είτα… τοις των θεοπνεύστων προφητών, και θεοδιδάκτων αλιέων, και θεοφόρων ποιμένων τε και διδασκάλων λόγοις κεκαλλωπισμένην και περικεκοσμημένην αλήθειαν, συν Θεώ, και τη αυτού εκθήσομαι χάριτι».
Θεώρησα λοιπόν σωστό να προβάλω πρώτα την κάθε επιγραφή, προσδιορίζοντας τη θέση της στη μονή και ύστερα να εξηγήσω τη σημασία των στοιχείων που την απαρτίζουν ή να αναφέρω τα περιστατικά κάτω από τα οποία συντέθηκε. Στη συνέχεια ακολούθησα τη σειρά:
εξωχριστιανικές απόψεις, μαρτυρίες από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη και τέλος, θέσεις των Πατέρων και των εκκλησιαστικών συγγραφέων. Έτσι, κατέληξα σε μια ιδιαίτερη διαπραγμάτευση, στην οποία επέμεινα στην παράθεση πολλών αγιογραφικών και πατερικών χωρίων, προτάσσοντας την επεξήγησή τους, ερμηνεία ή μετάφραση. Δεν ήθελα απλά να αποδώσω το νόημα των επιγραφών, αλλά να παρουσιάσω αλήθειες και αξίες, για μια σφαιρική ενημέρωση του αναγνώστη, ακόμη και κατήχηση, σε σημαντικές έννοιες και θέματα, στα οποία δεν είναι εύκολο να έχει κανείς μια ολοκληρωμένη εικόνα.
Προσπάθησα να καταδείξω την πίστη της Εκκλησίας στα σχετικά θέματα. Φρονώ, ταπεινά, ότι είναι θαυμαστή η σοφία που αποπνέουν, σημαντικά τα ερεθίσματά τους και βαρυσήμαντα τα μηνύματά τους. Γι’ αυτό, «Εγώ δε, εμόν μεν, ως έφην, ουδέν· τα δε τοις εκκρίτοις των διδασκάλων πεπονημένα εις εν συλλεξάμενος όση δύναμις, συντετμημένον τον λόγον ποιήσομαι».
Φτάνοντας, συν Θεώ, στο τέλος της μελέτης του έργου -είμαστε στη σελ. 333. Τίτλος του τελευταίου αυτού κεφαλαίου, αρ. 13: «Πρόσωπο Θεού» (σελ. 333-343), όπου σχολιάζει ο μελετητής την επιγραφή: «Επίφανον το Πρόσωπόν Σου και σωθησόμεθα», «δείξε μας το πρόσωπό Σου (Κύριε) και θα σωθούμε», είναι φράση που υπάρχει αυτούσια, τρεις φορές στον 79ο ψαλμό, κατά που μας εξηγεί ο σχολιαστής του έργου αιδεσιμολογιοτ. π. Μιχάλης, και μας αναλύει τα του ιστορικού αυτής της αναφοράς στο πρόσωπο του Θεού, στην Παλαιά Διαθήκη, στη φανέρωσή Του στην Καινή Διαθήκη και τέλος στην Πατερική θεολογία, καταλήγοντας περιεκτικά με τη φράση: «Η ταπείνωση είναι δώρο Θεού και όχι ανθρώπινο κατόρθωμα. Κανενός είδους γνώση επιστημονική, φιλοσοφική ή θεολογική δεν οδηγεί τον άνθρωπο στη σωτηρία. Ακόμη και η ακαδημαϊκή θεολογία, αν δεν συνοδεύεται από ζωντανή πίστη, αποβαίνει μια απλή διανοητική ενασχόληση. Γιατί η γνώση του Θεού προέρχεται από την αποκάλυψή του. Γι’ αυτό, την έννοια και το βάθος της σωτηρίας δε μπορεί να τη συλλάβει ο άνθρωπος με τη διάνοιά του, όπως ακατανόητη για την ανθρώπινη λογική είναι η Ανάσταση του Χριστού εκ νεκρών. Η σωτηρία παρέχεται μέσα στην Εκκλησία με τη μυστηριακή ζωή, τη συνύπαρξη και συνένωση με τους συνανθρώπους – αδελφούς και τον ίδιο τον Χριστό». (σελ. 343).
Το θαυμάσιο και τόσον περιεκτικό αυτό έργο, κλείνει, αφήνοντας τον αναγνώστη του κατενθουσιασμένο, με όσα έμαθε, μελέτησε· και αποφάσισε: Προσκύνημα στην Αγ. Τριάδα των Τζαγκαρόλων, προμήθεια του πολύτιμου αυτού έργου για το σπίτι του και έκφραση θερμοτάτων ευχών για την έκδοση του συγγράμματος αυτού προς την Ι.Μ. Αγ. Τριάδος, και βέβαια για τον Άγιο Ηγούμενο της ιστορικής αυτής Μονής, τον Θεοφιλέστατο Δορυλαίου Δαμασκηνό και τον ακούραστο αιδεσιμολογιότατο Πατέρα Μιχαήλ Α. Βλαβογιλάκη. Εποίησαν άπαντες, έργο παρά Θεού ευλογημένο.
Υγεία, Έτη πολλά και Καλή συνέχεια της Σαρακοστής!
