Η μουσική στη Μικρά Ασία

Από όλα είχε ο μπαχτσές…. Το σμυρναίικο τραγούδι ήταν λαϊκό, ενώ το ρεμπέτικο ήταν περιθωριακό. Είχαν κοινές ρίζες αλλά εξέφραζαν διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Από όλα όμως είχε ο μπαχτσές εκείνη την εποχή στα λιμάνια της Πόλης και της Σμύρνης. Χρήματα υπήρχαν και φυσικά διάθεση για διασκέδαση .

Η Σμυρνιά στα τραγούδια

Ή γυναίκα είχε την τιμητική της θέση στους στίχους των σμυρναίικων τραγουδιών. Η σωματική της ομορφιά, μαύρα μάτια, μαύρα μαλλιά, ανοιχτόχρωμο δέρμα και καμπύλες, παραπέμπουν στη δημοτική και ανατολίτικη παράδοση. Επίσης ανθρώπινα ελαττώματα , όπως φιλαργυρία , απληστία κ.λπ. σατιρίζονται και ενίοτε καταγγέλλονται…

Ο χορός

Μερικοί από τους δημοτικούς χορούς και ρυθμούς που χορεύονταν στην Πόλη και στη Σμύρνη, ήταν σλαβικής καταγωγής. Άλλοι ήταν δημοτικοί χοροί και ρυθμοί της Μικράς Ασίας της Θράκης και των νησιών του Αιγαίου, όπως ο καρσιλαμάς, ο συρτός, ο μπάλος, το τσιφτετέλι, ο ζεϊμπέκικος και ο χασάπικος.

Στους ρυθμούς της λατέρνας

Η λατέρνα μεσουράνησε σε μία εποχή που δεν υπήρχαν ραδιόφωνα ή γραμμόφωνα ή άλλο μέσο για να ακούσει κανείς μουσική, παρά μόνο σε κέντρα, γάμους και πανηγύρια. Η πρώτη λατέρνα στην Ελλάδα δημιουργήθηκε γύρω στα 1880 με τη συνεργασία του Έλληνα Ιωσήφ Αρμάου και του Ιταλού Jugepe Turconi.
Αυτοί έφτιαξαν στη Κωνσταντινούπολη την πρώτη λατέρνα χωρίς τη σιδερένια βάση που είχαν τα πιάνο, γιατί υπήρχαν παρόμοια με τη λατέρνα όργανα στο παρελθόν με σιδερένια βάση όπως η ρομβία. Ή εξέλιξη ήταν ραγδαία. Τα αστικά κέντρα της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης και αργότερα της Αθήνας και του Πειραιά γέμισαν με λατέρνες. Ή λειτουργία της λατέρνας βασίζεται στα δύο μέρη της. Στο πάνω όπου παράγεται ο ήχος με τις χορδές και στο κάτω όπου ο κύλινδρος θέτει σε κίνηση τα πλήκτρα. Ο κύλινδρος έχει επάνω του καρφωμένα καρφιά και γυρνώντας την μανιβέλα γυρνάει ο κύλινδρος μέσω ενός γραναζιού και ενός στροφάλου. Γυρνώντας ο κύλινδρος ακουμπάνε τα καρφιά του πάνω στις ατσάλινες άκρες, που βρίσκονται στην άκρη των πλήκτρων, τα ανασηκώνουν και όταν τα αφήνουν αυτά με την βοήθεια ελατήριων προσκρούουν στις χορδές. Ή απόσταση μεταξύ δύο πλήκτρων είναι 13 χιλιοστά και έτσι χωράνε μέχρι 9 τραγούδια σε κάθε κύλινδρο. Στη λατέρνα απαραίτητη είναι και η συνοδεία ντεφιού. Όλος ο κόσμος στην Πόλη και στη Σμύρνη άκουγε λατέρνα. Τις αγαπούσαν πολύ. Δεν γινόταν γάμος δίχως λατέρνα να παίζει μέχρι το πρωί. Και οι λατέρνες εκείνη την εποχή έπαιζαν σμυρναίικα ελληνικά τραγούδια…

Το Μαντολίνο

Το μαντολίνο είναι όργανο ευρωπαϊκής προέλευσης. Μαζί με την κιθάρα ανήκουν στην οικογένεια του λαούτου και αποτελούν τα βασικά όργανα της μαντολινάτας. Χρησιμοποιήθηκε περιστασιακά και στη δημοτική μουσική στον ελλαδικό χώρο και στη Μικρά Ασία, ως μελωδικό όργανο από τα τέλη του 19ου αιώνα. Στις αρχές του 20ου αιώνα το μαντολίνο γνώρισε μεγάλη άνθηση λόγω των μαντολινάτων. Οι μαντολινάτες αποτελούνται από μαντολίνα, μαντόλες κιθάρες και έχουν επιδείξει μελωδίες απαράμιλλης ακουστικής .

Το Βιολί

Το βιολί αποτελεί το κύριο μουσικό όργανο μίας συμφωνικής ορχήστρας, αλλά ως λαιμό μουσικό όργανο ανθεί στη χώρα μας από τον 17ο αιώνα και είναι ένα από τα βασικά μελωδικά όργανα τόσο στη στεριανή όσο και στη νησιωτική Ελλάδα.
Για την καταγωγή του υπάρχουν δύο απόψεις. Μία από αυτές θεωρεί ότι το βιολί το έφεραν στην Ευρώπη οι Άραβες ενώ μία άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι κατάγεται από σλοβακικά μουσικά όργανα του τύπου της Κρητικής και της Ποντιακής λύρας.
Το βιολί έχει 4 χορδές που ο εκτελεστής της χαϊδεύει με το δοξάρι, ένα ξύλινο ραβδάκι που στις άκρες του τεντώνονται τρίχες από ουρά αλόγου ή από συνθετικές ίνες.

Ζουρνάς – Άσκαυλος – Κουτάλια

Ο Ζουρνάς ονομάζεται και καραμούζα ή πίπιζα. Έχει δυνατό και διαπεραστικό ήχο. Είναι όργανο τύπου όμποε, με διπλό δηλαδή γλωσσίδι, στο οποίο οφείλει τον οξύ ήχο του.

Ο Άσκαυλος (ασκί και αυλός) ήρθε στην Ελλάδα από την Ασία τον 1ο αιώνα και τον συναντάμε ως τσαμπούνα στα νησιά και γκάιντα στη Μακεδονία και Θράκη.

Τα Κουτάλια φτιάχνονται συνήθως με σκληρό ξύλο ώστε να παράγουν καθαρό και διαπεραστικό ήχο. Με τα κουτάλια συνοδεύουν ρυθμικά τους αντικριστούς χορούς οι Έλληνες της Μικράς Ασίας.

1922 – 2022

Πέρασαν 100 χρόνια από την Μικρασιατικλή καταστροφή και την γενοκτονία των Ελλήνων της καθ’ ημάς Ανατολής από το Τουρκικό κράτος – 100 χρόνια μετά, οι μνήμες παραμένουν ζωντανές στο εικονοστάσι της καρδιάς μας, ρίχνοντας λάδι στο άσβεστο καντήλι της μνήμης με αφιερώματα για την Μικρά Ασία, αποτίωντας ελάχιστο φόρο τιμής στους προγόνους μας, που έβαψαν κόκκινα με το αθώο αίμα τους τα αγιασμένα χώματα, της Ιωνικής γης…
Η συμμετοχή σας, πολύτιμη!
Οτι θα προσφέρεται και μπορεί να εμπλουτίσει την υπάρχουσα συλλογή μας για την αρτιότερη υλοποίηση των αφιερωμάτων, θα καταγραφεί και θα επιστραφεί.
Επίσης η συμμετοχή των παιδιών, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, για την μεταλαμπάδευσηη της αγάπης, για την μικρασιατική ιδέα.
Ελπίζουμε σε σας… προσδοκούμε σε σας… Ας γίνουμε όλοι κρίκοι μιας ανθρωπινης αλυσσίδας, που θα συμβάλλει στην διατήρηση και ανάδειξη των αλησμόνητων πατρίδων της καρδιάς μας.

Τηλ. επικοινωνίας:
6972 227065 Στέλλα Γκοζάνη – Χαριτάκη
6937 707942 Μανώλης Αναγνωστόπουλος
28210 45628 Ηλέκτρα Τσίκα – Μαράκη

Νοστιμιές από τα παλιά

Μελιτζανόπιτα

Υλικά

7 φύλλα για πίτα, 1½ κιλό μελιτζάνες φλάσκες (χωρίς σπόρους), 600 γραμμ. κρεμμύδια χοντροκομμένα, 200 γραμμ. τυρί σε κρέμα, 250 γραμμ. γραβιέρα γλυκιά τριμμένη, 250 γραμμ. φέτα, 4-5 αυγά, 2 κουταλιές μαϊντανό ψιλοκομμένο, 1 κουταλάκι ζάχαρη, ½ φλιτζανάκι ελαιόλαδο, λίγο αλάτι, πιπέρι, ελαιόλαδο για το άλειμμα των φύλλων

Εκτέλεση

Πλένουμε τις μελιτζάνες, κόβουμε το κοτσάνι τους και τις ρίχνουμε σε άφθονο νερό με μια κουταλιά αλάτι να βράσουν μέχρι να μαλακώσουν. Κατόπιν τις στραγγίζουμε, τις αφήνουμε να κρυώσουν και τις στύβουμε με τα χέρια μας να φύγουν τα πολλά υγρά. Στη συνέχεια τις ξεφλουδίζουμε και τις κόβουμε σε κυβάκια. Στο μεταξύ σε μια κατσαρόλα ρίχνουμε 1½-2 φλιτζάνια νερό με ½ κουταλάκι αλάτι και 1 κουταλάκι ζάχαρη και βράζουμε τα κρεμμύδια μέχρι να μαλακώσουν και να πιούν τα υγρά της, προσέχοντας να μην καούν. Κατόπιν ρίχνουμε το ελαιόλαδο και τις ψιλοκομμένες μελιτζάνες και ανακατεύουμε με ξύλινη κουτάλα για 2-3 λεπτά. Βγάζουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και προσθέτουμε το τυρί κρέμα, τ’ αυγά, τη γραβιέρα, τη φέτα τριμμένη με τα χέρια μας, λίγο αλάτι, πιπέρι, το μαϊντανό και τ’ ανακατεύουμε να ενσωματωθούν καλά όλα τα υλικά. Κατόπιν αλείφουμε με λίγο ελαιόλαδο ένα ταψί και στρώνουμε το πρώτο φύλλο. Το λαδώνουμε καλά και στρώνουμε από πάνω το δεύτερο φύλλο. Ρίχνουμε τη μισή ποσότητα γέμισης, τη στρώνουμε ομοιόμορφα και τη σκεπάζουμε με δύο φύλλα λαδωμένα. Αδειάζουμε την υπόλοιπη γέμιση και τοποθετούμε τα υπόλοιπα φύλλα λαδωμένα. Χαράζουμε την πίτα σε κομμάτια, τη ραντίζουμε ελαφρά με νερό και τη ψήνουμε για 30Δ στους 180° σε προθερμασμένο φούρνο και στη συνέχεια δυναμώνουμε τη φωτιά στους 200° και ψήνουμε για ακόμη 30-40 λεπτά μέχρι να ροδίσει το φύλλο.

Συναγρίδα με μπάμιες

Υλικά

1 κιλό συναγρίδα, 1 κιλό μπάμιες, 3 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένες 1 μεγάλο κρεμμύδι ψιλοκομμένο, 1 πιπεριά κέρατο ή 3-4 πράσινες πιπερίτσες, 1 φλιτζάνι ελαιόλαδο, 500 γραμμ. ντομάτες ψιλοκομμένες, αλάτι, πιπέρι 1 κουταλιά ξίδι, 1 κουταλιά μαϊντανό ψιλοκομμένο

Εκτέλεση

Καθαρίζουμε, πλένουμε και στραγγίζουμε τις μπάμιες μέχρι να φύγουν εντελώς τα υγρά τους. Σε μια κατσαρόλα ρίχνουμε τις μπάμιες και το ελαιόλαδο και τις σοτάρουμε. Προσθέτουμε το κρεμμύδι, τις πιπεριές και τα σκόρδα και τα σοτάρουμε μέχρι να μαραθούν. Σβήνουμε το φαγητό με το ξίδι. Αφήνουμε το ξίδι να εξατμιστεί, προσθέτουμε μισό φλιτζάνι νερό και αλάτι, σκεπάζουμε το φαγητό και αφήνουμε να σιγοβράσουν οι μπάμιες. Στο μεταξύ καθαρίζουμε το ψάρι, το πλένουμε και το κόβουμε κομμάτια. Αδειάζουμε τις μπάμιες σε ένα ταψί, τοποθετούμε από πάνω τις φέτες του ψαριού και το ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200 °C για 20-30 λεπτά. Σερβίρουμε το φαγητό με φρεσκοτριμμένο πιπέρι και ψιλοκομμένο μαϊντανό.

Παστρουμαδοπιτάκια Καππαδοκίας

Υλικά (Για 48 τεμάχια):

1 πακέτο φύλλο κρούστας
15 φέτες παστουρμά φιλέτο κομμένες στα 3
12 φέτες γραβιέρα κομμένες στα 4
25 φέτες ντομάτας ξεσποριασμένη • 1 ποτήρι λάδι
Ένα ποτηράκι ούζο συντροφεύει τον μεζέ μας και τα γλέντια μας…

Εκτέλεση

Ανοίγουμε το φύλλο και το κόβουμε σε 4 λωρίδες σε μάκρος. Παίρνουμε ένα φύλλο της μίας λωρίδας, το αλείφουμε με λάδι και τοποθετούμε ένα κομματάκι παστουρμά, ένα γραβιέρα, μία φέτα ντομάτας και το τυλίγουμε τριγωνικά.
Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία αυτή μέχρι να τελειώσουν όλα τα φύλλα. Τοποθετούμε τα πιτάκια σε μεγάλο ταψί φούρνου το ένα πλάι στο άλλο χωρίς να τα αλείψουμε με τίποτα. Τα ψήνουμε σε δυνατό προθερμασμένο φούρνο για 10 λεπτά περίπου μέχρι να ροδίσουν.

Καραβίδες με σκορδαλιά από καρύδια

Υλικά

1½ κιλό καραβίδες, αλεύρι, αλάτι, λάδι για το τηγάνισμα

Yλικά για τη σκορδαλιά

1½ κιλό καρύδια κοπανισμένα, 500 γραμμ. ψωμί, μόνο τη ψίχα (μουσκεμένο) 1 κεφάλι σκόρδο, 500 γραμμ. ελαιόλαδο, ξύδι (ανάλογα με το πόσο ξινή τη θέλουμε), αλάτι

Εκτέλεση

Eκτέλεση Πλένουμε τις καραβίδες και τις ρίχνουμε σε μία κατσαρόλα με βραστό νερό και αλάτι, να βράσουν για 10 λεπτά. Μόλις βράσουν τις αφαιρούμε από την κατσαρόλα και τις στραγγίζουμε. Όταν κρυώσουν τις καθαρίζουμε, τις αλευρώνουμε και τις τηγανίζουμε σε ελαιόλαδο. Ετοιμάζουμε τη σκορδαλιά, χτυπώντας όλα τα υλικά στο μπλέντερ. Κατόπιν σε μία κατσαρόλα ρίχνουμε τις τηγανισμένες καραβίδες και τη σκορδαλιά μαζί με το μισό λάδι (από αυτό που τις τηγανίσαμε) να πάρουν μία βράση. Στη συνέχεια τις σερβίρουμε σε πιατέλα και τις περιχύνουμε με το υπόλοιπο λάδι.