Η Ανάσταση του Κυρίου έκρυβε ένα βαθύ νόημα για τη μαρτυρική Μικρά Ασία και ιδιαίτερα για τον Πόντο. Στη ψυχή του υπόδουλου Γένους συμβόλιζε την ελπίδα της λύτρωσης και της ανάστασης του Γένους. Παράλληλα συμβόλιζε και τη ψυχική ανάσταση του ανθρώπου. Η προσέγγισή της και μόνο ήταν αρκετή να ξεσηκώσει μια ωραία θρησκευτική επανάσταση μέσα στη ψυχή τους.
Κανένας Μικρασιάτης δεν μπορεί να ξεχάσει την ιερή συγκίνηση της στιγμής της Ανάστασης. Ήταν η στιγμή που είχε συνδυάσει με τα πιο βαθιά εθνικά ιδανικά του και το όνειρο για ελευθερία. Η Ανάσταση στην Ανατολή γινόταν τα βαθιά χαράματα, «Όρθρου βαθέως», σύμφωνα με το Ευαγγέλιο…
Η Μεγάλη Εβδομάδα ήταν αφιερωμένη στην προετοιμασία. Όλα στην ώρα τους, με ακρίβεια και θρησκευτική ευλάβεια…
Τσουρέκι
Είναι εξελιγμένος τύπος του Πασχαλινού ψωμιού, της Λαμπροκουλούρας ή του Λαμπρόψωμου. Κάθε γιορτή έχει το ψωμί της, τον ξεχωριστό Άρτο της ( Χριστοψωμο, Βασιλόπιτα, Φωτόψωμο), που φέρνει δύναμη στο σπίτι, ιδιαίτερα όταν τα ευλογεί ο παπάς. Τα στολίδια που κεντούν επάνω τους οι νοικοκυρές, είναι συχνά συμβολικά για το καλό της χρονιάς. Γεωργικά είδη στο Χριστόψωμο, ναυτικά στο Φωτόψωμο για τα ταξίδια, αβγά και πουλιά στις Λαμπροκουλούρες.
Πασχαλινά αυγά
Η χρήση του αυγού τις ημέρες αυτές στον χριστιανικό κόσμο είναι σχεδόν παγκόσμιο. Πολλές είναι οι ερμηνείες για το κόκκινο χρώμα. Υποστηρίζεται ότι το αυγό, αφού είναι πηγή ζωής, συμβολίζει και στα χριστιανικά χρόνια ότι και παλαιότερα, δηλαδή την ανανέωση της ζωής και την αφετηρία. Για το χρώμα του λέγεται ότι θυμίζει είτε προχριστιανικούς θανάτους θεών είτε το αίμα του εβραϊκού προβάτου ή το αίμα του Χριστού. Υπάρχει και η λαϊκή παράδοση που λέει ότι ” όταν είπαν πως αναστήθηκε ο Χριστός, κανείς δεν το πίστευε. Μία γυναίκα που κρατούσε στο καλάθι της αυγά φώναξε : ” Μπορεί από άσπρα να γίνουν κόκκινα; ” Και αυτά έγιναν κόκκινα “. Για το έθιμο βέβαια των κόκκινων αυγών υπάρχει και η ορθολογιστική ερμηνεία. Τη Σαρακοστή που νήστευαν όλοι τα αυγά, αυτά περίσσευαν. Ήταν μάλιστα και η εποχή που οι κότες τα γεννούν με αφθονία . Τι θα έκαναν τόσα αυγά οι νοικοκυρές; Τα φύλαγαν για το Πάσχα και όταν έβρισκαν ευκαιρία, άρχιζαν να τα κάνουν δώρα στα παιδιά, αφού ήταν το πιο πρόχειρο και άφθονο φαγώσιμο που μπορούσαν να τα φιλέψουν. Τα έβαφαν λοιπόν κόκκινα, που είναι χρώμα χαρούμενο και ξορκιστικό, και τα στόλιζαν με ζωγραφιές λουλουδιών για να γίνουν πιο ευχάριστα…
Βάψιμο αυγών
Παλαιότερα για το βάψιμο των αυγών χρησιμοποιούσαν φύλα κρεμμυδιών, αρμπαρόριζας , μαντζουράνας κ.λπ. Έπαιρναν το τούλι από τις μπομπονιέρες, το έκοβαν, το τύλιγαν και το έδεναν γύρω από το αυγό. Κατόπιν κάλυπταν το αυγό ή ένα μέρος του με κρεμμυδόφυλλα , το τύλιγαν με ύφασμα και το έδεναν με κλωστή. Στη συνέχεια έβραζαν τα αυγά με νερό και ξύδι. Όταν μετά το βράσιμο αφαιρούσαν την κλωστή και τα κρεμμυδόφυλλα, στα αυγά είχαν σχηματιστεί διάφορες αποχρώσεις και σχέδια. Μετά τα άλειφαν με λάδι και τα γυάλιζαν. Μερικές φορές πρόσθεταν στο νερό και στο ξίδι κόκκινη μπογιά. Με τον τρόπο αυτό έβαφαν τα αυγά κόκκινα, εκτός από τα σημεία που ήταν καλυμμένα με τα κρεμμυδόφυλλα όπου εκεί σχηματίζονταν διάφορες αποχρώσεις και αποτυπώνονταν τα χρώματα και τα σχήματα των φυτών…
Παραδοσιακό ψωμί για τις γιορτές της Χριστιανοσύνης
Η μυρωδιά του καμένου ξύλου, το χαρακτηριστικό ξινό άρωμα από το προζύμι αλλά και η αδημονία μέχρι να βγει το πρώτο καυτό και μυρωδάτο καρβέλι συνέθεταν μια αξεπέραστη εμπειρία για τις αισθήσεις.
Το προζύμι στην ελληνική παράδοση αποτελούσε τη βάση του ψωμιού και συνδέθηκε με δοξασίες και προλήψεις. Σύμφωνα με το έθιμο, έπρεπε να παρασκευάζεται στη διάρκεια κάποιας μεγάλης γιορτής, για παράδειγμα την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς, τη Μ. Τετάρτη κ.λπ.
Πολλές νοικοκυρές συνήθιζαν να φτιάχνουν το προζύμι με αλεύρι και τον αγιασμό του Τιμίου Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου. Η διαδικασία αυτή κρατούσε εννιά ημέρες. Ανά τρεις ημέρες συμπλήρωναν λίγο αλεύρι, λίγο αγιασμό και ζύμωναν. Το προζύμι αυτό το ανανέωναν και το διατηρούσαν όλο το χρόνο.
Η διαδικασία της παρασκευής του ψωμιού ξεκινούσε από την προηγούμενη ημέρα του ζυμώματος. Η νοικοκυρά κοσκίνιζε το αλεύρι με συρμάτινη σήτα. Στο ένα τρίτο περίπου της ποσότητας του αλευριού πρόσθετε το προζύμι και λίγο ζεστό νερό και ανακάτευε το μείγμα. Το τοποθετούσε σε ξύλινο δοχείο (κουποσάνιδο ή πινακωτή) και το σκέπαζε με βαμβακερό ύφασμα. Την επόμενη ημέρα ανακάτευε τη ζύμη με το υπόλοιπο αλεύρι και άρχιζε το ζύμωμα, συμπληρώνοντας λίγο καλό λάδι μέχρι να μεταμορφώσει το μείγμα σε αφράτη ζύμη.
Όταν η ζύμη δεν κόλλαγε πια στα χέρια της και ήταν μια συμπαγής μάζα, τη σταύρωνε και τη σκέπαζε με καθαρά άσπρα σεντόνια, πλυμένα σχολαστικά με αλισίβα. ‘Ύστερα από λίγες ώρες, αφού είχε ξεκουραστεί η ζύμη, έπαιρνε κομμάτια σε σχήμα μικρής μπάλας, τα τοποθετούσε στην πινακωτή και τα «χάιδευε» δίνοντάς τους σχήμα.
Τα πασπάλιζε με μαυροκούκκι ή άσπρο σουσάμι και τ’ άφηνε για μία ώρα περίπου να ξαναφουσκώσουν και να γίνουν σχεδόν διπλάσια. Στην αυλή, ο φούρνος έτοιμος, πυρωμένος δεχόταν τον “άρτον τον επιούσιον” Μόλις τα κλαδιά και τα ξύλα καίγονταν, η γυναίκα τραβούσε την ανθρακιά προς τα έξω, καθάριζε με βρεγμένο πανί το θάλαμο του φούρνου και με το φουρναρόξυλο τοποθετούσε μέσα τα καρβέλια.
Περίπου μία ώρα αργότερα, το ψωμί ήταν έτοιμο. Η νοικοκυρά αφού το ξεφούρνιζε νότιζε ελαφρά την επιφάνειά του και το σκέπαζε με λευκά πανιά.
Το γοητευτικό, σε ό,τι αφορά τη διαδικασία παρασκευής του, και μεγαλειώδες, ως προς τη γεύση, παρασκεύασμα ήταν έτοιμο για το τραπέζι.
Κάλεσμα 1922–2022
Πέρασαν 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή και τη γενοκτονία των Ελλήνων της καθ’ ημάς Ανατολής από το τουρκικό Κράτο -100 χρόνια μετά, οι μνήμες παραμένουν ζωντανές στο εικονοστάσι της καρδιάς μας, ρίχνοντας λάδι στο άσβεστο καντήλι της μνήμης με αφιερώματα για τη Μικρά Ασία, αποτίοντας ελάχιστο φόρο τιμής στους προγόνους μας, που έβαψαν κόκκινα με το αθώο αίμα τους, τα αγιασμένα χώματα της Ιωνικής γης… Η συμμετοχή σας, πολύτιμη!
Ο,τι θα προσφέρετε και μπορεί να εμπλουτίσει την υπάρχουσα συλλογή μας για την αρτιότερη υλοποίηση των αφιερωμάτων, θα καταγραφεί και θα επιστραφεί. Επίσης, η συμμετοχή των παιδιών κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, για τη μεταλαμπάδευση της αγάπης, για τη μικρασιατική ιδέα. Ελπίζουμε σε σας… προσδοκούμε σε σας…
Ας γίνουμε όλοι κρίκοι μιας ανθρώπινης αλυσίδας, που θα συμβάλει στη διατήρηση και ανάδειξη των αλησμόνητων πατρίδων της καρδιάς μας. Τηλ. επικοινωνίας: 6972 227065 Στέλλα Γκοζάνη-Χαριτάκη 6937 707942 Μανώλης Αναγνωστόπουλος 28210 45628 Ηλέκτρα Τσίκ -Μαράκη
Χριστόψωμο
Υλικά
2 κιλά αλεύρι σκληρό , 100 γραμμ. μαγιά, 1 κουταλιά αλάτι, 1 κουταλιά ζάχαρη , 2 κουταλιές γλυκάνισο κοπανισμένο, 1 κουταλιά μαστίχα κοπανισμένη, 1 κουταλιά κανέλα τριμμένη, 1/2 κουταλάκι γαρύφαλλο τριμμένο, 1/2 φλυτζάνι τσαγιού ροδόνερο, 1 φλυτζάνι τσαγιού σταφίδα ξανθή, 1/2 φλυτζάνι τσαγιού λάδι ή βούτυρο, 2 φλυτζάνια τσαγιού νερό χλιαρό ( για το προζύμι ), σουσάμι για το πασπάλισμα, 1 κρόκο αυγού(για το άλειμμα ) διαλυμένο σε 1 κουτάλια γάλα, και 1 κόκκινο αυγό για το στόλισμα
Εκτέλεση
Σε μία λεκάνη ρίχνουμε τα 2 φλυτζάνια χλιαρό νερό, τη ζάχαρη και τη μαγιά να διαλυθούν καλά. Έπειτα προσθέτουμε και 1 φλυτζάνι αλεύρι και τα ανακατεύουμε μέχρι να γίνουν χυλός. Τον σκεπάζουμε και τον αφήνουμε σε ζεστό μέρος μέχρι να φουσκώσει. Όταν φουσκώσει ρίχνουμε όλα τα υλικά, και προσθέτουμε όσο χλιαρό νερό χρειάζεται ή ζύμη ώστε να πλάθεται, και ζυμώνουμε καλά μέχρι να μην κολλάει ή ζύμη στην λεκάνη. Στη συνέχεια πλάθουμε τη ζύμη σε στρογγυλό σχήμα και φυλάμε ένα μικρό μέρος από την ζύμη για να πλάσουμε 2 κορδόνια. Λαδώνουμε ένα ταψί, το πασπαλίζουμε με λίγο αλεύρι και τοποθετούμε μέσα το ψωμί. Με την ζύμη που κρατήσαμε πλάθουμε 2 κορδόνια και τα βάζουμε πάνω στο ψωμί σε σχήμα σταυρού. Βάζουμε στο κέντρο το κόκκινο αυγό, αλείφουμε την επιφάνεια με τον κρόκο του αυγού που διαλύσαμε μέσα στο γάλα και πασπαλίζουμε με το σουσάμι. Το αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσει και να διπλασιαστεί και το ψήνουμε στους 180 βαθμούς για 1 1/2 ώρα .
Πασχαλινά κουλούρια
Υλικά
1.250 γραμμ. αλεύρι μαλακό, 1 κουταλάκι γεμάτο μπέικιν πάουντερ, 8 αυγά, 170 γραμμ. βούτυρο γάλακτος, 5 βανίλιες, 1 φλιτζάνι γάλα χλιαρό, 3 κουταλάκια αμμωνία, 650 γραμμ. ζάχαρη ψιλή (χτυπημένη στο μπλέντερ), ξύσμα από 2 πορτοκάλια.
Εκτέλεση
Σε μια λεκάνη κοσκινίζουμε το αλεύρι και ανοίγουμε μια λακκούβα στο κέντρο. Σε ένα τηγανάκι καίμε το βούτυρο και μετά το ρίχνουμε στο αλεύρι. Όταν κρυώσει λίγο, τρίβουμε το μείγμα με τα χέρια μας. Κατόπιν ρίχνουμε σε ένα μπολ τους κρόκους των αυγών με τη ζάχαρη και τις βανίλιες και τα χτυπάμε πολύ καλά μέχρι να αφρατέψουν και να γίνουν σαν κρέμα. Σε άλλο μπολ χτυπάμε τα ασπράδια να γίνουν μαρέγκα. Στη συνέχεια αδειάζουμε μέσα στη λεκάνη με το αλεύρι και το βούτυρο τους χτυπημένους κρόκους και ύστερα τη μαρέγκα. Διαλύουμε μέσα στο χλιαρό γάλα την αμμωνία και το προσθέτουμε στα υπόλοιπα υλικά μαζί με το ξύσμα πορτοκαλιού και το μπέικιν πάουντερ και αρχίζουμε να ζυμώνουμε μέχρι να φτιάξουμε μια ζύμη ελαστική, λεία και μαλακή. Πλάθουμε τα κουλουράκια και τα τοποθετούμε σε ταψί, αραιά το ένα από το άλλο. Τα αλείφουμε με κρόκο αυγού και τα ψήνουμε στους 170°-180° C σε προθερμασμένο φούρνο για 25-30΄.
Πασχαλινά τσουρέκια
Υλικά
2 κιλά αλεύρι για τσουρέκια, 650 γραμμ. ζάχαρη ψιλοκομμένη στο μπλέντερ, 400 γραμμ. βούτυρο γάλακτος σε θερμοκρασία δωματίου, 1½ κουταλάκι του γλυκού αλάτι, 2 κουταλιές της σούπας καλαμποκέλαιο, 1 κουταλιά της σούπας μαχλέπι κοπανισμένο, 1 κουταλιά της σούπας μαστίχα κοπανισμένη, 1 κουταλάκι του γλυκού γλυκάνισο βρασμένο σε 1/2 φλιτζάνι νερό, 1½ φλιτζάνι γάλα φρέσκο χλιαρό, 6 βανίλιες, ξύσμα από 1 πορτοκάλι, 200 γραμμ. νωπή μαγιά ή 8 φακελάκια ξερή, αμύγδαλα φιλέ, 12 αυγά σε θερμοκρασία δωματίου, 2 κρόκους για το άλειμμα, αυγά κόκκινα για το στόλισμα.
Εκτέλεση
Διαλύουμε τη μαγιά στο χλιαρό γάλα. Σε μια λεκανίτσα ρίχνουμε 2 φλιτζάνια αλεύρι, 1/2 φλιτζάνι ζάχαρη και το γάλα με τη διαλυμένη μαγιά και ανακατεύουμε μέχρι να γίνουν χυλός. Σκεπάζουμε με μια πετσέτα και τα αφήνουμε σε ζεστό μέρος να φουσκώσουν. Σε μια μεγάλη λεκάνη ρίχνουμε τα αυγά, την υπόλοιπη ζάχαρη, το αλάτι και τις βανίλιες και τα χτυπάμε με το χέρι ή με ένα σύρμα για 3-4 λεπτά. Στη συνέχεια προσθέτουμε το ½ φλιτζάνι χλιαρό νερό από το βρασμένο γλυκάνισο και συνεχίζουμε να χτυπάμε μέχρι να λιώσει καλά η ζάχαρη. Προσθέτουμε τ’ αλεύρι, το χυλό με τη μαγιά, που έχει φουσκώσει, το βούτυρο λιωμένο και χλιαρό, το μαχλέπι, τη μαστίχα, το ξύσμα πορτοκαλιού και ζυμώνουμε πολύ καλά μέχρι να έχουμε μια λεία, απαλή και εύπλαστη ζύμη. Σκεπάζουμε τη λεκάνη με τη ζύμη με μια καθαρή πετσέτα και την αφήνουμε σε ζεστό μέρος, μέχρι να διπλασιαστεί σε όγκο. Σε ένα ταψί στρώνουμε αντικολλητικό χαρτί, πλάθουμε τα τσουρέκια, τ’ αλείφουμε με κρόκο αυγού, τα πασπαλίζουμε με αμύγδαλα φιλέ και τ’ αφήνουμε να φουσκώσουν για 20-30 λεπτά σε ζεστό μέρος. Τα ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 160-170° C, μέχρι να ροδίσουν, για περίπου 30-40 λεπτά. Όταν ψηθούν και κρυώσουν, τοποθετούμε στη μέση από ένα κόκκινο αυγό στο καθένα.
