ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ “ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ”
ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
Στο κεντρικό τεράστιο αμφιθέατρο 1.000 θέσεων, του κατάλευκου μαρμαρένιου Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων στο Μαρούσι, πραγματοποιήθηκε το επιστημονικό Συνέδριο «Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση – Από τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο σήμερα» που διοργάνωσε το Εθνικό Ίδρυμα «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Η έναρξη του Συνεδρίου έγινε το απόγευμα (17:00) της Πέμπτης 7 Απριλίου και την Παρασκευή (10:00 – 18:00). Το Συνέδριο ξεκίνησε με τον χαιρετισμό του κ. Νικόλαου Παπαδάκη, Προέδρου Εκτελεστικής Επιτροπής – Γενικό Διευθυντή Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»:
«Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε επιδείξει διαχρονικά, ήδη από τα χρόνια της Κρήτης, ένα εξαιρετικά έντονο προσωπικό ενδιαφέρον για την Παιδεία, την τοποθετούσε πάντοτε στην κορυφή των προτεραιοτήτων του και των πολιτικών σχεδιασμών του. Ηταν επόμενο στη διάρκεια της διακυβέρνησής του να ασχοληθεί συστηματικά με τη χάραξη πρωτοποριακών εκπαιδευτικών πολιτικών. Να προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμιστικές απόπειρες (που σε ένα ιδιαίτερα δυσχερές εσωτερικό κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον, με την προσπάθεια εδαφικής ολοκλήρωσης της χώρας σε προτεραιότητα, ήταν αδύνατον να ολοκληρωθούν). Αλλά και να προωθήσει ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της εκπαιδευτικής πραγματικότητας της χώρας. Μιας χώρας που μαστιζόταν από τον αναλφαβητισμό, ταλανιζόταν από το γλωσσικό ζήτημα, από την έλλειψη σοβαρών επιστημονικών και εκπαιδευτικών θεσμών, από την απουσία κτιριακών και άλλων υποδομών.
Τρεις από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις του 20ού αιώνα πραγματοποιήθηκαν από την κυβέρνηση Βενιζέλου (το 1913, το 1917 και στην τετραετία 1928-1932).
Το σημερινό συνέδριο φιλοδοξεί να πάει ένα βήμα παραπέρα. Επικεντρώνει στην έννοια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και τη σύνδεσή της με τον Βενιζέλο. Αναδεικνύει θεωρητικές και κοινωνικοπολιτικές όψεις, ασχολείται με επιμέρους ιστορικά ζητήματα και ιδεολογικές προσεγγίσεις των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων επί Βενιζέλου, τις οποίες εντάσσει στα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά, ιδεολογικά και εκπαιδευτικά δεδομένα της εποχής τους, εστιάζοντας στην αποτίμηση των επιτευγμάτων και των αδυναμιών τους, αλλά και των αντιδράσεων που προκάλεσαν. Θέτει προς συζήτηση αιτήματα και αιτούμενα που παραμένουν επίκαιρα έως σήμερα, καθώς και στοχεύσεις από τις οποίες μπορεί να αντλήσει κάποιος έμπνευση και να τις προεκτείνει στα σημερινά δεδομένα.
Οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις ανέτρεψαν ένα οπισθοδρομικό κατεστημένο και άλλαξαν ριζικά το εκπαιδευτικό τοπίο, δίνοντας σάρκα και οστά στο λαϊκό σχολείο, Η μεγάλη εκπαιδευτική αλλαγή στεγάστηκε σε σύγχρονα εκπαιδευτήρια, που αποτελούν μνημεία εκπαιδευτικής και αρχιτεκτονικής ακμής. Η μεταρρυθμιστική πνοή σάρωσε, επίσης, τις αναχρονιστικές αγκυλώσεις στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και οι αλλαγές που επέφερε διατηρήθηκαν για πολλά χρόνια.»
Στην συνέχεια ο Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων και αναπληρωτής καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Άγγελος Συρίγος, μετά από μια εισαγωγική ομιλία κήρυξε την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου. Πρόφτασα και συγκράτησα μερικά από την ομιλία του:
«Είναι ιδιαίτερη χαρά και τιμή που διοργανώνεται στο Υπουργείο Παιδείας το Συνέδριο για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Ελευθέριου Βενιζέλου.»
Μας εξομολογήθηκε στη συνέχεια τρία πράγματα που τον συνδέουν προσωπικά με τον Βενιζέλο:
«Το πρώτο είναι το εξής: Φοίτησα στο 20ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών κάτω από την Ακρόπολη. Παλιά υπήρχε εκεί μια πινακίδα που έλεγε ότι το σχολείο αυτό θεμελιώθηκε επί υπουργού παιδείας Γεωργίου Παπανδρέου και πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου. Δεύτερον, ακολούθως φοίτησα στο 1ο Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών, που κατά καιρούς είχε γίνει πειραματικό. Ο θεσμός του πειραματικού σχολείου είχε εισαχθεί στη Δημόσια Εκπαίδευση από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Τέλος, διδάσκω στο Πάντειο Πανεπιστήμιο το οποίο είναι ένα από τα πανεπιστήμια που ιδρύθηκαν, όταν ήταν πρωθυπουργός ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Βλέπω λοιπόν πως η εκπαιδευτική μου πορεία είναι συνδεδεμένη σχεδόν από την πρώτη μέρα, με τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου….
Είναι ενδιαφέρον δε πως ο Βενιζέλος συνάπτει εξωτερικό δάνειο για χρηματοδότηση της παιδαγωγικής πολιτικής του. Αλλά αυτά και πολύ περισσότερα είμαι βέβαιος πως θα ακουστούν στο πολύ ενδιαφέρον Συνέδριο και του οποίου με ιδιαίτερη χαρά κηρύσσω την έναρξη των εργασιών.»
Ακολούθησαν οι εργασίες του Συνεδρίου της πρώτης ημέρας με την πρώτη και τη δεύτερη συνεδρία. Βέβαια, ήταν αδύνατο να καταγράψω όλα όσα ειπώθηκαν. Όμως σε λίγο καιρό θα γίνουν βιβλίο-τόμος προς χρήση της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Πρώτος εισηγητής ήταν ο κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου με θέμα: «Εκπαιδευτικές Μεταρρυθμίσεις: Από την ανάπτυξη στην γραφειοκρατικοποίηση».
Ακολούθησαν περίπου 23 αξιόλογοι εισηγητές-καθηγητές από όλα σχεδόν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας που στις Συνεδρίες ανέπτυξαν τις σημαντικότερες πτυχές της Βενιζελικής πολιτικής στην εκπαίδευση, και τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις της Βενιζελικής περιόδου.
Οι συμμετέχοντες στο Συνέδριο ήσαν οι εξής:
Χάρης Αθανασιάδης, Καθηγητής Ιστορίας της Εκπαίδευσης και Δημόσιας Ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου, Διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Δημόσια Ιστορία» Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου
Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Ομότιμη Ερευνήτρια Ακαδημίας Αθηνών, Επιστημονική Σύμβουλος Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»
Σπύρος Γεωργακόπουλος, Υποψήφιος Διδάκτορας Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Σοφία Ηλιάδου-Τάχου, Καθηγήτρια Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ιστορικών της Εκπαίδευσης
Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Θεωρίας και Ιστορίας της Ιστοριογραφίας, Πρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής Ιστορικού Αρχείου Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Αθανάσιος Καραφύλλης, Καθηγητής Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης
Παναγιώτης Κιμουρτζής, Καθηγητής Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αιγαίου, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ιστορικών της Εκπαίδευσης
Βασίλης Κολλάρος, Διδάκτωρ Διπλωματικής Ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου
Γιώργος Κουκουράκης, Επιστημονικός Συνεργάτης Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»
Ισμήνη Κριάρη, Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, τ. Πρύτανις Παντείου Πανεπιστημίου
Χάρης Μελετιάδης, Καθηγητής Τμήματος Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, Μέλος Δ.Σ. Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού
Γιάννης Μπέτσας, Επίκουρος Καθηγητής Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Σήφης Μπουζάκης, Ομότιμος Καθηγητής Ιστορίας της Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Πατρών
Νικόλαος Παπαδάκης, Γενικός Διευθυντής Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»
Νίκος Παπαδάκης, Καθηγητής, Διευθυντής Κέντρου Πολιτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Κρήτης
Μάνος Παυλάκης, Λέκτορας Μάθησης Ενηλίκων και Ηγεσίας, Πανεπιστήμιο Frederick (Κύπρου)
Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Διδάκτωρ Ιστορίας Διεθνών Σχέσεων και Ευρώπης Πανεπιστημίου της Σορβόννης
Αθανασία Πολυζοπούλου, Υποψήφια Διδάκτορας Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Άγγελος Συρίγος, Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Αναπληρωτής Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου
Νίκος Φωτόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Δημήτρης Χαραλάμπους, Καθηγητής Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Καθηγητής Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Γενικός Γραμματέας Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
Αντώνης Χουρδάκης, Καθηγητής Ιστορίας της Εκπαίδευσης, Διευθυντής Κέντρου Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης Πανεπιστημίου Κρήτης
Η επιστημονική επιτροπή απαρτιζόταν από τους: Παναγιώτη Κιμουρτζή, Γιώργο Κουκουράκη, Χάρη Μελετιάδη, Νικόλαο Παπαδάκη, Ευάνθη Χατζηβασιλείου, Αντώνη Χουρδάκη.
Τέλος η σύνοψη και τα συμπεράσματα του Συνεδρίου έγιναν με εξαιρετική ακρίβεια από την κα Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Ομότιμη Ερευνήτρια Ακαδημίας Αθηνών, Επιστημονική Σύμβουλος Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος».
