Τα οφέλη θα είναι πολλαπλασιαστικά, τόσο για την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα, όσο και για την ίδια την Κρήτη, την τοπική κοινωνία, την παραγωγή και την οικονομία.
Η Κρήτη συγκεντρώνει μια σειρά από στρατηγικά πλεονεκτήματα που μπορούν να καταστήσουν το νησί μας περιφέρεια γνώσης και κόμβο έρευνας και εκπαίδευσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αλλά για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε αυτά τα πλεονεκτήματα καλύτερα και να αντιληφθούμε τη δυναμική, η οποία με οδήγησε να προτείνω τη σύμπραξη των ιδρυμάτων της Κρήτης στην πρωτοβουλία Study in Crete, αξίζει να δούμε πρώτα το παράδειγμα της Κύπρου.
Μέχρι και το 1992 η Κύπρος δεν είχε κανένα πανεπιστήμιο. Οι Κύπριοι νέοι ήταν υποχρεωμένοι να έρθουν στην Ελλάδα προκειμένου να σπουδάσουν. Σήμερα, η Κύπρος διαθέτει 3 εξαιρετικά δημόσια Πανεπιστήμια (το Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι σταθερά ανάμεσα στα 400 καλύτερα του κόσμου) αλλά και 7 ιδιωτικά. Ο προϋπολογισμός του Πανεπιστημίου Κύπρου για το 2018 ήταν 135 εκατομμύρια ευρώ, από τα οποία τα 47,5 ήταν η άμεση κρατική δαπάνη, τα υπόλοιπα προέρχονταν από ίδιους πόρους.
Στην Κύπρο σήμερα σπουδάζουν 48.000 νέοι, εκ των οποίων οι μισοί, δηλαδή 24.000, είναι αλλοδαποί. Η Κύπρος έχει αναδειχθεί σε έναν εξωστρεφή πόλο έλξης για νέους ανθρώπους, που ζουν, σπουδάζουν και δημιουργούν στο νησί. Η ανώτατη εκπαίδευση συνεισφέρει στο Α.Ε.Π. της Κύπρου κατά 15%.
Η Κρήτη έχει την ευκαιρία να καταστεί μία σημαντική περιφέρεια γνώσης στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, καθώς συγκεντρώνει σημαντικά χαρακτηριστικά και διαθέτει ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα:
• Έχει κορυφαία ερευνητικά ιδρύματα με αξιοσημείωτο επιστημονικό δυναμικό, τα οποία έχουν να επιδείξουν άριστες επιστημονικές επιδόσεις. Η διαρκής προβολή των ερευνητικών επιτευγμάτων είναι κλειδί για την προώθηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων με έμφαση στην ποιότητα.
• Παρουσιάζει αξιόλογη διασπορά στην έρευνα, καθώς τα ιδρύματά της δραστηριοποιούνται σε όλες τις μεγάλες πόλεις του νησιού, ενώ οι σχετικά μικρές αποστάσεις διευκολύνουν τη διάχυση της γνώσης και ενισχύουν τις συνεργασίες. Η ανάπτυξη των μεγάλων υποδομών που υλοποιούνται και προγραμματίζονται αυτό το διάστημα (ΒΟΑΚ, αεροδρόμιο Καστελίου) θα βοηθήσει σημαντικά σε αυτήν την κατεύθυνση.
• Προωθεί (λόγω του νησιωτικού χαρακτήρα) θέματα πράσινης και γαλάζιας ανάπτυξης, κυκλικής οικονομίας και τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, με εφαρμογές σε αγροτική παραγωγή, υδατοκαλλιέργειες, έξυπνη διασύνδεση, έξυπνες πόλεις, ναυτιλία και εμπόριο.
• Διαθέτει ελκυστικό κλίμα και γεωγραφικό περιβάλλον, ενώ είναι ένας ασφαλής προορισμός με υψηλό βιοτικό επίπεδο.
• Αποτελεί κοιτίδα πολιτισμού με έντονο τον Μινωικό πολιτισμό και με υπαρκτές τις επιδράσεις από αραβικά και ενετικά στοιχεία, που δένουν πολιτισμικά Ασία, Αφρική και Ευρώπη περισσότερο από άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Ολα τα παραπάνω συνιστούν μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της Κρήτης έναντι των περισσοτέρων κρατών-μελών της ΕΕ, αλλά και άλλων περιφερειών στην Ελλάδα.
Κατά τη θητεία μου στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, θεσπίστηκε και το νομοθετικό πλαίσιο (ν. 4692/2020) για την ίδρυση ξενόγλωσσων προγραμμάτων σπουδών πρώτου κύκλου, το οποίο μάλιστα ενθαρρύνει τη δημιουργία προγραμμάτων σπουδών διπλής ειδίκευσης (joint degrees) και διπλών προγραμμάτων σπουδών (double degrees) από περισσότερα τμήματα του ίδιου ή άλλου ΑΕΙ, μια δυνατότητα η οποία είναι πλήρως αξιοποιήσιμη και από τα τρία Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Κρήτης.
Η συνύπαρξη των απαιτούμενων προϋποθέσεων αλλά και του θεσμικού πλαισίου καθιστούν πιο ώριμο και εφικτό από ποτέ τον στόχο του «Study in Crete», της καθιέρωσης, δηλαδή, της Κρήτης ως κυρίαρχου εκπαιδευτικού και ερευνητικού κέντρου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Για την επίτευξή του στόχου αυτού, για να καταστήσουμε το νησί εκπαιδευτικό και ερευνητικό προορισμό φοιτητών και ερευνητών από το εξωτερικό, είναι απαραίτητο τα ΑΕΙ της Κρήτης, μαζί με το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και τα υπόλοιπα ερευνητικά ιδρύματα του νησιού, να ενώσουν τις δυνάμεις τους και η προσπάθεια να στηριχθεί από την Περιφέρεια Κρήτης.
Το αποτέλεσμα της συνάντησης με θέμα το «Study in Crete» την Πέμπτη 28 Απριλίου 2022, ήταν εξαιρετικά θετικό και αποτελεί σημείο καμπής. Οι διοικήσεις των πανεπιστημίων της Κρήτης, του ΙΤΕ και του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (ΜΑΙΧ) υποστήριξαν με θέρμη το εγχείρημα, και συμφωνήθηκε η άμεση συγκρότηση Επιστημονικής Επιτροπής με συμμετοχή όλων των εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων της Κρήτης, καθώς και η δημιουργία της διαδικτυακής πύλης «Study in Crete». Η Επιτροπή θα προετοιμάσει το τεχνικό δελτίο της δράσης, το οποίο θα υποβάλει προς χρηματοδότηση στην Περιφέρεια Κρήτης εντός του Μαΐου του τρέχοντος έτους.
Είναι σαφές ότι τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της Κρήτης συστρατεύονται με τον πλέον επίσημο τρόπο για την επίτευξη του κοινού στόχου. Η συνεργασία θα γίνει πράξη με την οργάνωση ξενόγλωσσων προγραμμάτων, αρχικά μεταπτυχιακών, θερινών σχολείων και κατόπιν προπτυχιακών. Τα οφέλη θα είναι πολλαπλασιαστικά, τόσο για την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα, όσο και για την ίδια την Κρήτη, την τοπική κοινωνία, την παραγωγή και την οικονομία.
