Η ιστορία μιας πόλης μπορεί να γραφτεί είτε από επιστήμονες ιστορικούς είτε από λογοτέχνες. Ο επιστήμονας αποτυπώνει πληροφορίες, γεγονότα και μαρτυρίες, χρησιμοποιώντας γραπτές πηγές από αρχειακές και βιβλιογραφικές έρευνες, ενώ ταυτόχρονα ερευνά και καταγράφει τις προφορικές, αλλά και τις γραπτές βιωματικές μαρτυρίες. Ο λογοτέχνης μπορεί με ένα μυθιστόρημα, ακόμα κι όταν δεν είναι ιστορικό, να δώσει αληθινά και χρήσιμα ιστορικά στοιχεία τόσο για την πολεοδομία και την αρχιτεκτονική μιας πόλης όσο και για την κοινωνία και την οικονομία της. Με την πένα του μπορεί να κινείται στο όριο του μύθου και της ιστορίας, συνδυάζοντας τη φαντασία του με τα επιστημονικά ιστορικά στοιχεία και τις βιωματικές εμπειρίες του, ειδικά όταν πρόκειται για τη γενέθλια πόλη.
Τα Χανιά είναι «η πόλη» στην οποία επιστρέφει λογοτεχνικά η καταξιωμένη Χανιώτισσα συγγραφέας Μάρω Δούκα με τα μυθιστορήματα «Αθώοι και Φταίχτες» και «Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ». Στο πρώτο βιβλίο κάνει αναδρομές στα Χανιά της περιόδου 1878-1923, δηλαδή κατά τη μετάβαση από την Ύστερη Τουρκοκρατία, στην Ένωση με την Ελλάδα και την οριστική δημιουργία του ελληνικού χριστιανικού έθνους και του μουσουλμανικού τουρκικού έθνους μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ταυτόχρονα, επανέρχεται στα σύγχρονα Χανιά του 2002 μέσα από το βλέμμα του Αρίφ, ο οποίος περιδιαβαίνει στην πόλη του 21ου αιώνα. Το σώμα του κινείται στην πόλη του σήμερα, ενώ ο νους ταξιδεύει στην πόλη του χθες. Πρωταγωνιστές σε αυτήν την αναδρομή στο παρελθόν είναι οι μουσουλμάνοι Κρήτες των Χανίων, οι οποίοι θυμούνται την καταγωγή τους.
Στο δεύτερο βιβλίο η Μάρω Δούκα στρέφει το βλέμμα στη σύγχρονη ιστορία της πόλης, και συγκεκριμένα στη σχεδόν άγνωστη πτυχή της γερμανικής κατοχής (1941-1945). Εδώ αναδύονται προσωπικά και συλλογικά τραύματα, που η συγγραφική εξομολόγηση φέρνει στο φως. Κυρίαρχα στοιχεία η απομυθοποίηση της έννοιας του ήρωα, η παρουσίαση της πολυδιάστατης και «ενοχλητικής» αλήθειας, καθώς και η απώλεια της εμπιστοσύνης στον συνάνθρωπο, συμπολίτη, εχθρό ή και σύμμαχο.
Αναμφίβολα η Μάρω Δούκα στα δυο μυθιστορήματα αναλύει τις ιδεολογίες που διχάζουν, δηλαδή τις θρησκευτικές (χριστιανοί-μουσουλμάνοι), τις πολιτικές (δεξιοί – αριστεροί) και τις εθνικές (Έλληνες, Γερμανοί, Άγγλοι) πάντα στο πλαίσιο της τοπικής κοινωνίας της πόλης των Χανίων. Με μαεστρία συνδέει γνωστούς δρόμους και κτήρια με πρόσωπα και γεγονότα, ανατρέχοντας από το παρόν στο παρελθόν και αντίστροφα. Μπορεί τα πρόσωπα και η πλοκή να είναι φανταστικά η πόλη όμως είναι αληθινή, αγκαλιάζοντας διαχρονικά πρωταγωνιστές, κομπάρσους, αναγνώστες μα πάνω απ’ όλα το τέκνο της, την ίδια τη συγγραφέα.
