Kάθε δηµοσιογράφος που βγαίνει δηµόσια µε το όνοµά του και είτε ασκεί κριτική στο καθεστώς, είτε προβαίνει σε αποκαλυπτικά ρεπορτάζ, είτε απλά αρθρογραφεί θίγοντας κυβερνήσεις, κόµµατα και προσπαθώντας να ανασύρει ή και να υπενθυµίσει την διαφθορά, αντιµετωπίζει ιδιαίτερα σε περιοχές όπου τα καθεστώτα είναι αυταρχικά έναν ορισµένο βαθµό κινδύνου.
Ακόµη πιο δύσκολο είναι το έργο του όταν πρόκειται για πολλαπλά συµφέροντα σε ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές, σε τόπους όπου διασταυρώνονται κέρδη και οφέλη από την εκµετάλλευση της γης.
Οι περιοχές αυτές είναι πολλές και µε µεγάλη βιοποικιλότητα και αναµφίβολα ευαίσθητες. Μια από αυτές και ίσως η πιο σηµαντική από περιβαλλοντικής άποψης στον πλανήτη, είναι η ευρύτερη περιοχή του Αµαζονίου.
Σύµφωνα µε στοιχεία τελευταίας έρευνας, ανάµεσα στις πιο βασικές αιτίες της υποβάθµισης της ευρύτερης περιοχής του Αµαζονίου, είναι η αποψίλωση και η παράνοµη εκµετάλλευση των δασών.
Τα φαινόµενα αυτά υποβάθµισαν τουλάχιστον το 5,5% των υπολοίπων δασών που συγκροτούν το οικοσύστηµα του Αµαζονίου, δηλαδή 364.748 τετραγωνικά χιλιόµετρα µεταξύ του 2001 και του 2018.
Η ζώνη που έχει υποβαθµιστεί αντιπροσωπεύει 2,5 εκατοµµύρια τετραγωνικά χιλιόµετρα, δηλαδή το 38% των υπολοίπων δασών που συνθέτουν το οικοσύστηµα του Αµαζονίου.
Λαµβάνοντας υπόψιν αυτά τα στοιχεία, µπορούµε να διαπιστώσουµε πόσο δύσκολη είναι η αποστολή ενός δηµοσιογράφου στο να αποκαλύψει και να φέρει στην δηµοσιότητα τους πρωταίτιους της καταστροφής και σταδιακής υποβάθµισης.
Σύµφωνα µε νέα έκθεση των ∆ηµοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF) µε τίτλο «Καµένη γη – δηµοσιογραφία στην περιοχή του Αµαζονίου» υπογραµµίζεται πόσο δύσκολη και επικίνδυνη είναι η έρευνα στην περιοχή του Αµαζονίου της Βραζιλίας, ιδίως για τους επαγγελµατίες των τοπικών µέσων ενηµέρωσης.
Η περιοχή, η οποία εκτείνεται σε εννέα πολιτείες, φιλοξενεί µια από τις µεγαλύτερες βιοποικιλότητες του πλανήτη, διαδραµατίζει κεντρικό ρόλο για το παγκόσµιο κλίµα και είναι ταυτόχρονα µια από τις περιοχές του κόσµου που πλήττονται περισσότερο από την παγκόσµια κλιµατική καταστροφική αλλαγή.
Η προστασία του περιβάλλοντος και τα ανθρώπινα δικαιώµατα συγκρούονται εδώ σε ιδιαίτερο βαθµό µε τα οικονοµικά συµφέροντα. Αυτός είναι άλλος ένας λόγος για τον οποίο οι δηµοσιογράφοι στην περιοχή του Αµαζονίου αντιµετωπίζουν τακτικά παρενοχλήσεις, απειλές και σωµατική βία.
Το χρονικό διάστηµα µεταξύ Ιουνίου 2022 και Ιουνίου 2023, η RSF κατέγραψε 66 τέτοιες επιθέσεις.
«Για να καταλάβουµε τι συµβαίνει στην πρώτη γραµµή µιας από τις σηµαντικότερες συγκρούσεις της εποχής µας, χρειαζόµαστε αξιόπιστα επιτόπια ρεπορτάζ. Η υπεράσπιση της ανεξάρτητης και ποικιλόµορφης τοπικής δηµοσιογραφίας στον Αµαζόνιο πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο µέρος του αγώνα κατά της κλιµατικής καταστροφής», δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής του RSF Christian Mihr. «Θα συνεχίσουµε να καταγράφουµε και να καταγγέλλουµε τις επιθέσεις εναντίον των µέσων ενηµέρωσης στον Αµαζόνιο της Βραζιλίας, είτε προέρχονται από την πολιτική είτε από τις επιχειρήσεις.
Η πολιτική και οι επιχειρήσεις πρέπει να κατανοήσουν την παγκόσµια σηµασία αυτών των τοπικών δηµοσιογράφων. Παρέχουν αναντικατάστατες πληροφορίες στη συζήτηση για το κλίµα και συχνά το κάνουν ουσιαστικά χωρίς πόρους και χωρίς δηµόσια αναγνώριση».
∆εδοµένου του κεντρικού ρόλου της περιοχής του Αµαζονίου για το παγκόσµιο κλίµα, ορισµένες εξελίξεις επί τόπου, ιδίως η συνεχιζόµενη αποψίλωση των δασών, προκαλούν µεγάλη ανησυχία. Η ανεξάρτητη δηµοσιογραφική παρακολούθηση αυτών των εξελίξεων είναι απαραίτητη σε αυτό το πλαίσιο, αλλά συγκρούεται µε τα οικονοµικά συµφέροντα πολλών ενδιαφεροµένων.
Είτε πρόκειται για αγρότες, είτε για κτηνοτρόφους, είτε για υλοτόµους, είτε για χρυσοθήρες, είτε για εταιρείες εξόρυξης: Αυτοί που µονοπωλούν τη γη και τους φυσικούς της πόρους συχνά παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τους περιβαλλοντικούς νόµους σε µεγάλη κλίµακα και προσπαθούν να φιµώσουν όσους δηµοσιοποιούν αυτές τις παραβιάσεις.
66 επιθέσεις σε εργαζόµενους στα ΜΜΕ σε 13 µήνες
Ένα παρατηρητήριο που συστάθηκε από την RSF αποτελούµενο από γυναίκες δηµοσιογράφους, δηµοσιογράφους και οµάδες της κοινωνίας των πολιτών µε περιφερειακή εµπειρία, κατέγραψε 66 περιπτώσεις παρενόχλησης, απειλών και σωµατικών επιθέσεων στις εννέα πολιτείες του Αµαζονίου της Βραζιλίας µεταξύ 30 Ιουνίου 2022 και 30 Ιουνίου 2023.
Το 57% αυτών των επιθέσεων προέρχονταν από τον ιδιωτικό τοµέα – από τη γεωργία µέχρι τις δυνάµεις ασφαλείας και τα ορυχεία, τις βιοµηχανίες τροφίµων και τουρισµού µέχρι τις εγκληµατικές οργανώσεις. Οι περισσότερες επιθέσεις συνέβησαν στις µεγαλύτερες πόλεις της περιοχής, το Μανάους και το Μπελέµ.
Το θέµα είναι λοιπόν σοβαρό αν και όχι άγνωστο. Αυτό που πρέπει όµως να βγει προς τα έξω, είναι πως το δηµοσιογραφικό επάγγελµα ενίοτε βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο. Και ειδικά όταν αφορά την καταστροφή του περιβάλλοντος. Στην Ελλάδα, αυτό είναι σε πολύ κόσµο γνωστό. Αυτό που δεν γνωρίζουµε, βέβαια, είναι η έκταση των απειλών και εκφοβισµών. Γιατί πολλά από αυτά µένουν κρυφά και από τους θύτες και τα θύµατα.
