Η αδελφική αντιζηλία και αντιπαλότητα εμφανίζονται συνήθως στην παιδική ηλικία, αλλά μπορεί να συνεχίσουν να υπάρχουν ακόμα και σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Ταυτόχρονα, οι αδελφικές σχέσεις είναι και οι πιο μακρόχρονες στη ζωή μας.
O ι γονείς μας πεθαίνουν, συνήθως, πριν από εμάς, και σύντροφος ή παιδιά μπαίνουν αρκετά αργότερα στη ζωή μας. Αντίθετα με ό,τι μπορεί να συμβεί στις φιλικές σχέσεις, ένα αδέλφι δεν μπορούμε ποτέ να το βγάλουμε εντελώς από τη ζωή μας.
Ακόμα και αν έχουμε διακόψει κάθε σχέση μαζί του, συνεχίζουμε να συναντιόμαστε σε διάφορα γεγονότα της ζωής, όπως κηδείες, γάμους, κληρονομικές υποθέσεις.
Ο Φρόυντ, όμως, ο πατέρας της ψυχανάλυσης, δεν παραλείπει να περιγράψει στα κείμενά του πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις μες στην οικογένεια και τα αισθήματα που αναπτύσσονται με την εμφάνιση ενός αδελφού ή μιας αδελφής.
Καθώς γεννιέται ένα παιδί, ζει μία αποκλειστική σχέση με τους γονείς του και κατά κύριο λόγο, αρχικά, βιώνει την εμπειρία της αποκλειστικότητας της μητέρας και στη συνέχεια, και του πατέρα. Ερχεται λοιπόν, η στιγμή, που ενώ το παιδί ζει και βιώνει αυτήν την αποκλειστική σχέση με τους γονείς του, εμφανίζεται στο οικογενειακό περιβάλλον ένα νέο μέλος, ένας αδελφός ή μια αδελφή.
Η εμφάνιση αυτή αλλάζει το σκηνικό και θα γίνει η αρχή για μια σειρά από συναισθήματα πρωτόγνωρα για όλη την οικογένεια. Εκείνο που είναι αρχικά αναμενόμενο είναι να νοιώθει το παιδί ότι το νέο μέλος της οικογένειας είναι ένας παρείσακτος.
Ζήλια, φθόνος, μίσος, εχθρότητα είναι μόνο κάποια από τα συναισθήματα που νοιώθει. Και είναι απολύτως φυσιολογικά, γιατί ο αδελφός ή η αδελφή εκ των πραγμάτων, απειλεί τη μέχρι τώρα αποκλειστικότητα και διεκδικεί μια θέση στην οικογένεια.
Αν και οι περισσότεροι γονείς υπερασπίζονται αδιαπραγμάτευτα πως αγαπούν εξίσου όλα τους τα παιδιά, μπορεί η αντιπαλότητα και η αντιζηλία μεταξύ αδελφών να οφείλεται ακριβώς στο γεγονός πως οι γονείς τρέφουν διαφορετικά αισθήματα για το κάθε τους παιδί, και τα τελευταία, συνειδητά ή υποσυνείδητα, να το διαισθάνονται.
Κάποιο παιδί μπορεί να είναι η “αδυναμία” ενός γονιού, ενώ ένα άλλο να βιώνεται ως “δύσκολο” στο χειρισμό του και να μην είναι εύκολο για το γονιό να δείξει την αγάπη του προς αυτό. Ισως ένα παιδί να έχει κάποια χαρακτηριστικά του γονιού που ο ίδιος δεν αποδέχεται στον εαυτό του ή, αντίθετα, που του αρέσουν ιδιαίτερα ή να διαθέτει χαρακτηριστικά ενός αγαπητού ή μισητού συντρόφου και που μπορεί να καθορίζουν αποφασιστικά τα αισθήματα του γονιού προς το παιδί.
Οταν ο Λακάν περιγράφει το “σύμπλεγμα της παρείσφρησης”, αναφέρεται «στην εμπειρία που βιώνει το υποκείμενο, όταν βλέπει έναν ή περισσότερους από τους ομοίους του να συμμετέχουν στην οικιακή σχέση, ή για να το πούμε διαφορετικά, όταν γνωρίζει αδελφούς». Ο Λακάν επίσης, παραθέτει ένα πολύ ενδιαφέρον απόσπασμα από τις “Εξομολογήσεις” του Αγ. Αυγουστίνου σχετικά με την παιδική ζήλια: «είδα με τα μάτια μου, λέει ο Αγ. Αυγουστίνος, και παρατήρησα καλά έναν μικρό, θύμα της ζήλιας· δεν μιλούσε ακόμα και δεν κατάφερνε παρά να ωχριά μπροστά στο πικρό θέαμα του μικρού αδελφού».
Η ζήλια, επομένως, είναι συναίσθημα φυσιολογικό για τα αδέλφια, γιατί πρέπει να μοιραστούν, ενώ δε θέλουν, την αγάπη και την αγκαλιά της ίδιας μητέρας. Το μοίρασμα, αυτό που είναι απειλητικό και ανεπιθύμητο, θα γίνει αυτό που ενώνει τα αδέλφια. Εφόσον κανένα από τα αδέλφια δεν μπορεί να έχει αποκλειστικά τη μητέρα, νιώθουν ότι έχουν κάτι κοινό. Ταυτίζονται το ένα με το άλλο και έτσι, εκτός από ζήλια και ανταγωνισμό αρχίζουν να νοιώθουν αγάπη το ένα για το άλλο. Αντιλαμβάνονται ότι μοιάζουν σε κάτι, στο ότι μοιράζονται τη γονεϊκή αγάπη και προσοχή. Σε αυτό ακριβώς το σημείο, το οποίο δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε χρονικά, αλλά εξαρτάται από το βίωμα του καθενός αλλά και από τη στάση των γονιών, δημιουργείται μια συμμαχία μεταξύ των αδελφών.
———————————–
Το Κέντρο Πρόληψης και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Χανίων σε συνεργασία με τον Οργανισμό κατά των Ναρκωτικών, θέλοντας να ευαισθητοποιήσει τους γονείς με παιδιά Δημοτικού (από έξι ετών έως 12 ετών) σε ανάλογα θέματα υγιούς ανάπτυξης της προσωπικότητας των παιδιών, πρόκειται να υλοποιήσει την χρονική περίοδο Οκτώβριος 2014-Ιανουάριος 2015, ομάδα γονέων.
Η διαδικασία της ομάδας έχει στόχο να διευκολύνει τους γονείς να αναγνωρίσουν και να επεξεργαστούν τους φόβους και τις ανησυχίες σε σχέση με τον ρόλο τους αλλά και σε σχέση με τις ανάγκες και το μεγάλωμα των παιδιών τους, σ’ αυτήν την κρίσιμη ηλικία που τίθενται τα θεμέλια της ομαλής ανάπτυξής τους.
Οι θεματικές ενότητες οι οποίες θα συζητηθούν στην ομάδα γονέων με βάση τις εμπειρίες των μελών της ομάδας, θα αφορούν καθημερινές καταστάσεις της ζωής που προβληματίζουν και απασχολούν τους γονείς στη σχέση τους με τα παιδιά τους.
Η ομάδα η οποία έχει διάρκεια 10 εβδομαδιαίων συναντήσεων, με ημερομηνία έναρξης την Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2014 θα πραγματοποιείται από τις 10 έως τις 11:30 το πρωί, στο χώρο του Κέντρου Πρόληψης (οδός Μιχελιδάκη 17 – 1ος όροφος ). Η συμμετοχή στην ομάδα δεν απαιτεί καμία οικονομική επιβάρυνση.
Συντονίστρια της ομάδας θα είναι: η κυρία Κουράκη Ελένη, Ψυχολόγος.
Οι γονείς οι οποίοι ενδιαφέρονται να συμμετέχουν στην ομάδα γονέων, μπορούν να δηλώνουν καθημερινά συμμετοχή στη γραμματεία του Κέντρου Πρόληψης στα τηλέφωνα 2821028166 και 2821051214, μέχρι και την Πέμπτη 29 Οκτωβρίου 2014. Επειδή η ομάδα θα είναι ολιγάριθμη, θα κρατηθεί σειρά προτεραιότητας.
*ψυχολόγος, εργαζόμενη στο Κέντρο Πρόληψης
και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας
