Ο όρος ανάπτυξη έχει σημαδέψει με πολλούς τρόπους τα τελευταία χρόνια την ζωή μας. Η οικονομική ανάπτυξη συντελείται όταν αυξάνεται η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, δηλαδή όταν αυξάνεται το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (Α.Ε.Π.).
Σύμφωνα με τις επικρατέστερες αντιλήψεις, τα οφέλη από την αύξηση του ΑΕΠ, με την πάροδο του χρόνου, θα διαχυθούν εξασφαλίζοντας έτσι απασχόληση και αύξηση του εισοδήματος σε όλους τους πολίτες της χώρας.
Συνεπώς πρώτο μέλημα του σχεδιασμού μιας πολιτικής για την οικονομική ανάπτυξη είναι η αύξηση του Α.Ε.Π. Ο στόχος που η ίδια η κυβέρνηση έθεσε στον ετήσιο προϋπολογισμό του 2017 για το ρυθμό ανάπτυξης είναι στο 2,7%, ο οποίος θεωρείται από πολλούς ιδιαίτερα φιλόδοξος αν αναλογιστεί κανείς ότι τα τελευταία οκτώ χρόνια είχε αρνητικό πρόσημο.
Κινητήρια δύναμη ώστε να επιτευχθεί θετικός ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης αυτής της τάξης είναι η ενεργοποίηση των παραγόντων που ενισχύουν την επιχειρηματικότητα σε ένα υγιές και σταθερό οικονομικό-κοινωνικό περιβάλλον αλλά και η εξάλειψη των παραγόντων που αποτελούν εμπόδια στην εφαρμογή της. Εν συντομία, οι σημαντικότεροι παράγοντες που ενισχύουν την επιχειρηματικότητα και εξαρτώνται από το κράτος είναι η δημιουργία κινήτρων καινοτομίας, η απουσία βλαπτικής συμπεριφοράς από τις ομάδες συμφερόντων, οι συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού, οι ίσες ευκαιρίες προς όλους, οι πολιτικές ενθάρρυνσης της τεχνολογικής προσαρμογής, ο πτωχευτικός κώδικας, οι φορολογικές απαλλαγές, η δημιουργία κουλτούρας που ενθαρρύνει την επιχειρηματικότητα κλπ.
Το κράτος δεν φαίνεται να κινήθηκε με γνώμονα τους παραπάνω παράγοντες για τη δημιουργία σταθερού επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Οι πραγματικές συνθήκες που επικρατούν στην οικονομία αυτήν την περίοδο και πρόκειται να έρθει αντιμέτωπος οποιοσδήποτε υποψήφιος επενδυτής είναι:
• Η διατήρηση των περιορισμών στην κίνηση των κεφαλαίων (capital controls), από τον Ιούνιο του 2015.
• Η δραματική αύξηση άμεσης και έμμεσης φορολογίας όπου ελαττώνεται το κυκλοφορούν χρήμα στην αγορά και μειώνεται η ιδιωτική κατανάλωση.
• Η αύξηση φορολογίας και ασφαλιστικών εισφορών στους επαγγελματίες και σε επιχειρήσεις σε σημείο όπου κλονίζεται η βιωσιμότητα τους.
• Η καθυστέρηση των ιδιωτικοποιήσεων και η απαξίωση της δημόσιας περιουσίας.
• Η δραματική καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης όπου συντηρείται κλίμα αβεβαιότητας και αστάθειας.
• Οι τράπεζες που βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού λόγω της εκτίναξης των «κόκκινων» δανείων ενώ καθυστερεί αδικαιολόγητα το απαραίτητο νομοσχέδιο για τη ρύθμιση τους.
• Η από-επένδυση, καθώς επιχειρήσεις μεταφέρουν την έδρα τους και τα εργοστάσια παραγωγής σε γειτονικές χώρες.
• Η ανυπαρξία άμεσων ξένων επενδύσεων.
• Η αυξανόμενη μεταναστευτική ροή νέων επιστημόνων προς χώρες του εξωτερικού, χωρίς άμεση προοπτική επιστροφής τους.
Αναλύοντας τον τελευταίο παράγοντα είναι καθολικά αποδεκτό ότι αποτελεί μία νέα πληγή για την σύγχρονη ελληνική κοινωνία και οικονομία. Νέοι απόφοιτοι τριτοβάθμιας κυρίως εκπαίδευσης, αρκετοί και με επαγγελματική εμπειρία, καταλήγουν στην απόφαση να δοκιμάσουν την τύχη τους στο εξωτερικό απογοητευμένοι από την κατάσταση στη χώρα μας. Ενώ μεγάλωσαν και σπούδασαν στην Ελλάδα, τη στιγμή της ανταπόδοσης προς αυτήν επιλέγουν μία άλλη χώρα, αναζητώντας ένα καλύτερο επαγγελματικό περιβάλλον για να εργαστούν ή για να αναπτύξουν την επιχειρηματικότητα τους. Έτσι συμβάλλουν, χωρίς να το θέλουν, στην ανάπτυξη του ΑΕΠ της χώρας την οποία τελικά επέλεξαν να ζήσουν, ενώ η χώρα μας στερείται τις υπηρεσίες τους και τις καινοτόμες επιχειρηματικές τους ιδέες. Εάν όμως είχαμε ενθαρρύνει τις άμεσες ξένες επενδύσεις οι νέοι απόφοιτοι θα εργαζόταν σε υποκαταστήματα των ξένων εταιριών στην Ελλάδα και δεν θα μετανάστευαν για να εργαστούν στις ίδιες εταιρίες του εξωτερικού.
Ήδη διανύουμε το δεύτερο μήνα του 2017 και το κλίμα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας όσο αφορά την οικονομία είναι ιδιαίτερα βαρύ, καθώς η αξιολόγηση δεν φαίνεται να ολοκληρώνεται πριν το τέλος του Φεβρουαρίου, συντηρώντας την αβεβαιότητα και σενάρια για ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, ή ακόμα και για Grexit. Η κυβέρνηση πρέπει να ενεργοποιήσει άμεσα μηχανισμούς ώστε να εξαλειφθούν τα διάφορα δυσμενή σενάρια και να πάρει τις κατάλληλες αποφάσεις ώστε να τονωθεί η επιχειρηματικότητα και έτσι να “μπουν” γερές βάσεις για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας με μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
* Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι Επίκουρος Καθηγητής, Πολυτεχνείο Κρήτης – Οικονομολόγος
Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
** Ο Χάρης Παπαδάκης είναι Φυσικός, Msc HMMY Π.Κ., Υπ. Msc ΜΑΙΧ Υποψήφιος Δρ. Πολυτεχνείου ΚρήτηςΕργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
*** Ο Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης είναι Καθηγητής, Πολυτεχνείο Κρήτης Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών Επιστημών της Ισπανίας Distinguished Research Professor, Audencia Business School, France
