Βιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονοµασία του βοτάνου είναι ADONIS vernalis (Άδωνις ο χειµερινός). Ανήκει στην οικογένεια των Βατραχιωδών ή Ρανουνκουλιδών. Φύεται στη νότια, ανατολική και κεντρική Ευρώπη και την Ασία. Συναντάται σε επικλινή, βραχώδη και ασβεστώδη εδάφη.
Είναι φυτό σπάνιο και προστατεύεται αυστηρά. Είναι γνωστό µε τις ονοµασίες Άδωνις και Αγριοπαπαρούνα.
Είναι ποώδες, πολυετές φυτό, ύψους 10 έως 40 εκατοστών, έντονα δηλητηριώδες. . Ρίζωµα µε διαιρέσεις και µαύρες ρίζες, στελέχη όρθια, µε πολλά πτεροειδή φύλλα. Άνθη πολύ µεγάλα, λαµπερά, µε ανοιχτό χρυσοκίτρινο χρώµα, που ανοίγουν διάπλατα στον ήλιο. Τα άνθη είναι ερµαφρόδιτα (έχουν αρσενικά και θηλυκά όργανα) και επικονιάζονται από µέλισσες, µύγες και σκαθάρια.
Ιστορικά στοιχεία
Ο Άδωνις ήταν βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Σύµφωνα µε την µυθολογία δηµιουργήθηκε από το αίµα του Άδωνι, του αγαπηµένου της Αφροδίτης, όταν τον τραυµάτισε θανάσιµα ο Θεός Άρης µεταµφιεσµένο σε κάπρο.
Ο Ιπποκράτης το χρησιµοποιούσε ως φαρµακευτικό φυτό.
Στην Ευρώπη χρησιµοποιήθηκε εδώ και εκατονταετίες.
Ο Τσερβέλλο που ανέλυσε τα συστατικά του φυτού βρήκε µία ενεργό ουσία που ονόµασε Αδωνίνη. Αυτή η ουσία είναι εξαιρετικά δραστική αλλά φαίνεται να είναι παρούσα σε µικρή αναλογία. Η Αδωνίνη είναι εξαιρετικά πικρή στη γεύση.
Στη συνέχεια µελέτησε το φυτό ο ∆ρ. Μπάντνοου ο οποίος κατέληξε στο συµπέρασµα ότι η δραστική αυτή ουσία διεγείρει τα ανασταλτικά νεύρα στην καρδιά και το κεντρικό νευρικό σύστηµα. Η δράση της στη συνέχεια προκαλεί παράλυση στο περιφερικό νευρικό σύστηµα και τα νεύρα των σπλάχνων µε τελική κατάληξη τον θάνατο.
Συστατικά – χαρακτήρας
Όλα τα µέρη του φυτού περικλείουν πολλά γλυκοσίδια (καρδενολίδια), συγγενή της διγιταλίνης (ανωνισίδη, αδωνιβερνοσίδη, κυµαρίνη και αδωνιτοξίνη). Το ρίζωµα περιέχει µία ευώδη ουσία, την βερναδίνη, παράγωγο της κουµαρίνης.
Οι καρδιακές γλυκοσίδες που περιέχει το φυτό είναι παρόµοιες µε εκείνες που απαντώνται στην Digitalis purpurea (∆ακτυλίτιδα). Αυτές οι ουσίες βελτιώνουν την αποτελεσµατικότητα της καρδιάς, αυξάνοντας την παραγωγή της ταυτόχρονα µε την επιβράδυνση του ρυθµού της.
Έχει δηλαδή παρόµοιες ιδιότητες µε το Digitalis, αλλά πιο ήπιες και δεν συσσωρεύεται στον οργανισµό. Χρησιµοποιείται ευρέως στην Γερµανική φαρµακοβιοµηχανία για την παρασκευή φαρµάκων για την υπέρταση, τη νεφρίτιδα, την ταχυκαρδία και την αρτηριοσκλήρυνση.
Σε µεγάλες όµως δόσεις οι αλκαλοειδείς ουσίες που περιέχει (αδωνιδοσίτη και αδωνιβερνοσίτη) προκαλούν καρδιακή ανακοπή.
Άνθιση – χρησιµοποιούµενα µέρη – συλλογή
Ανθίζει Απρίλιο και Μάιο. Οι σπόροι του ωριµάζουν Μάιο και Ιούνιο.Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιµοποιούνται τα αέρια µέρη του φυτού. Συλλέγεται την εποχή της ανθοφορίας του.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Το βότανο δρα ως ηρεµιστικό, διουρητικό, καταπραϋντικό, αντιαρρυθµικό, καρδιοτονωτικό και αγγειοσυσταλτικό. Στηρίζει την λειτουργία της καρδιάς και διαστέλλει τα στεφανιαία αγγεία. Η επίδραση του πάνω στους µυς της καρδιάς είναι πιο ήπια από την επίδραση της διγιλατίνης.
Χρησιµοποιείται εσωτερικά για την καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθµίες και ταχυπαλµίες, στενώσεις της µιτροειδούς βαλβίδας και οιδήµατα οφειλόµενα στην καρδιακή ανεπάρκεια.
Συµπεριλαµβάνεται σε πολλούς συνδυασµούς για καρδιακά προβλήµατα. Χρησιµοποιείται επίσης ως ηρεµιστικό µέσο, στις υστερίες, σπασµούς και τις διαταραχές του νευρικού συστήµατος, το εµφύσηµα, φυµατίωση των πνευµόνων, φλεγµονές των άνω αναπνευστικών οδών, βήχα, στις οξείες φλεγµονές της ουρήθρας και στα πρηξίµατα από τη δυσλειτουργία των νεφρών σαν διουρητικό.
Ο Άδωνις αυξάνει την αντίσταση του οργανισµού στις µολυσµατικές ασθένειες, γρίπη, σκαρλατίνη κ.α.
Εξωτερικά συστήνεται ως παυσίπονο µέσο στις ασθένειες των κλειδώσεων και τις µυαλγίες.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυµα. Ρίχνουµε ένα ποτήρι βραστό νερό σε ένα κουτάλι του φαγητού ξηρό βότανο και το αφήνουµε σκεπασµένο για 30 λεπτά. Σουρώνουµε και παίρνουµε ένα κουταλάκι του τσαγιού, τρεις φορές την ηµέρα. Σε παιδιά δίνεται τσάι (1:40) από 1-2 κουταλάκια του τσαγιού ηµερησίως, ανάλογα µε την κατάσταση και την ηλικία.
Προφυλάξεις
Ο Άδωνις είναι φυτό µε πολύ ισχυρή δράση και για τον λόγο αυτό πρέπει να χρησιµοποιείται µόνο µε ιατρική συνταγή υπό την επίβλεψη του ιατρού.
Αντενδείκνυται στα έλκη του στοµάχου και του δωδεκαδακτύλου. Κάποιες φορές µπορεί να προκαλέσει εµετό ή διάρροια. ∆εν πρέπει να χορηγείται ποτέ σε παιδιά κάτω των 3 ετών.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούµενα άρθρα της στήλης µπορούµε να τα βρούµε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου µας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτηµα µπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση dianthοs@otenet.gr
