«Για να διδάξουμε πρέπει να γνωρίσουμε το μαθητή».
Μαρία Μοντεσόρι,
ιατρός – εκπαιδευτικός
Την Κυριακή με τη λιακάδα παρατήρησα τις διαφορετικές συμπεριφορές δύο συνομήλικων παιδιών, το ένα, το περίεργο έσκαβε στην άμμο και το άλλο, το άνεργο ζητούσε με επιμονή το κινητό της μητέρας του.
Η Μοντεσόρι υποστήριζε ότι η εκπαίδευση οφείλει να εξελίσσεται προοδευτικά σύμφωνα με τις ανάγκες των παιδιών. «Ελεγε αγαπάμε τα παιδιά και γνωρίζουμε για την κρίσιμη επίδραση της εκπαίδευσης στην ανάπτυξη τους».
Αφορμή για το σημείωμα οι μηδενικές απαντήσεις που πήρα προ ημερών, ρωτώντας μαθητές «Πείτε μου κάτι αναπάντεχο, ενδιαφέρον ή περίεργο που κάνατε σήμερα;».
Θαμμένοι αστερίες
Ενας συγγραφέας περπατούσε κάθε πρωί, στην παραλία, πριν αρχίσει να γράφει. Μια μέρα είδε από μακριά ένα άνθρωπο να κάνει κινήσεις που έμοιαζαν με χορευτικές φιγούρες…
Περίεργος, επιτάχυνε το βήμα του για να δει τι συμβαίνει. Οταν πλησίασε διαπίστωσε ότι ήταν ένας νεαρός που δεν χόρευε, αλλά έσκυβε έπαιρνε κάτι από την άμμο και το πέταγε στην θάλασσα.
Πλησιάζει και τον ρωτά:
«- Καλημέρα Τι κάνεις εδώ;
– Δε βλέπεις, πετάω αστερίες στην θάλασσα.
– Ναι το βλέπω, γιατί τους πετάς όμως;
– Σε λίγο ο ήλιος θα είναι ψηλά, τα νερά θα τραβηχτούν λόγω της παλίρροιας κι οι αστερίες θα πεθάνουν αν δεν τους ρίξω στο νερό.
– Νεαρέ μου εδώ είναι χιλιόμετρα ακτής δεν προλαβαίνεις να τους πετάξεις όλους στην θάλασσα. Αρα αυτό που κάνεις είναι μάταιο».
Την ίδια στιγμή ο νεαρός έσκυψε πήρε από την άμμο ένα αστερία, τον πέταξε στο νερό και του απαντά…
«Δεν ήταν μάταιο για αυτόν που μόλις έριξα στη θάλασσα».
Χρησιμοποίησα αυτό τον αστικό μύθο για να δείξω ότι ένας μαθητής μπορεί να είναι ένας άεργος αστερίας θαμμένος στην άμμο.
Αστερίες που οφείλουμε να ανακαλύψουμε, να εντοπίσουμε τα δυνατά τους σημεία και τις αδυναμίες τους για να τους εφοδιάσουμε με σύγχρονες δεξιότητες.
Οι άεργοι μαθητές
Οι μαθητές χωρίς έργο είναι κάθε ηλικίας κι είναι πανταχού παρόντες. Τους βρίσκουμε σε κάθε αίθουσα διδασκαλίας, σε κάθε σεμινάριο διά βίου μάθησης.
Είναι αυτοί που έχουν ελάχιστες πιθανότητες να επηρεάσουν τη μαθησιακή διαδικασία και το γίγνεσθαι της ομάδας. Στις δασκαλοκεντρικές διδασκαλίες σπάνια τους δίνονται ευκαιρίες να εξασκήσουν τις δεξιότητες τους.
Δεν καταγράφουν κανενός είδους συνειδητές συμπεριφορές για να κατακτήσουν τους στόχους τους.
Δεν έχουν ποικιλία στη σχολική τους ζωή, έτσι δεν έχουν κάτι να πουν όταν επιστρέψουν στο σπίτι τους.
Οι άεργοι, είναι αδιάφοροι, δεν αναπτύσσουν διαπροσωπικές σχέσεις, μπορεί και να μη γνωρίζουν τα ονόματα των συμμαθητών τους.
Είναι δυνατόν να δουν το μέλλον τους όταν είναι αόρατοι στην μικρό-κοινωνία της τάξης τους;
Το αποτέλεσμα είναι να υποφέρουν ψυχολογικά επειδή η μη συμμετοχή υπονομεύει την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό τους.
Περιέργεια, ο 3ος πυλώνας
Μελέτες δείχνουν ότι η πνευματική περιέργεια -το παροιμιώδες “πεινασμένο μυαλό”- των μαθητών αποτελεί πρόβλεψη για ακαδημαϊκή και επαγγελματική επιτυχία.
Ερευνητές υποστηρίζουν ότι αν νοημοσύνη και προσπάθεια είναι οι δύο πυλώνες της ακαδημαϊκής και επαγγελματικής επίδοσης, η περιέργεια μπορεί να θεωρηθεί ο 3ος πυλώνας.
Το ερώτημα είναι
«Πώς κινητοποιούμε τους άεργους μαθητές να αναπτύξουν την πνευματική τους περιέργεια;»
1. Γονείς, γιαγιάδες και παππούδες είναι τα πρώτα σημαντικά άτομα ενός παιδιού που οφείλουν να ενθαρρύνουν την περιέργεια του. Ευκαιρίες πολλές για να διεγείρουμε και να επαινέσουμε το ελάχιστο ψήγμα περιέργειας τους:
– Οταν τα παιδιά μας δείχνουν μια ζωγραφιά.
– Οταν σκαρώνουν μια φανταστική ιστορία.
– Οταν τους ζητάμε να παρατηρήσουν για να ανακαλύψουν το ασυνήθιστο.
2. Εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδας καλλιεργούν την περιέργεια και την αυτονομία των μαθητών όταν…
– Δημιουργούν προσωρινές καταστάσεις γνωστικής σύγχυσης.
– Χρησιμοποιούν την συνεργατική προσέγγιση ευρέως.
– Προάγουν την ανακάλυψη έναντι της αποστήθισης.
Σ’ όλες τις περιπτώσεις οι μαθητές δρουν και κινητοποιούν το γνωστικό δυναμικό τους για να στηρίξουν τις θέσεις τους. Γίνονται περίεργοι, αντιρρησίες και προνοητικοί. Είναι αυτοί που θυμόμαστε χρόνια μετά για τις αποκλίνουσες θέσεις τους που μερικές φορές δεν είχαν αντίλογο.
3. Αν τα πανεπιστήμια μας επιβράβευαν την περιέργεια θα υπήρχε άλλο ένα κίνητρο κινητοποίησης των άεργων.
4. Οι νέοι μας ενημερώνονται ότι επιχειρήσεις και εργοδότες ενδιαφέρονται να έχουν στελέχη που είναι προικισμένα με περιέργεια.
Ο λόγος;
Οι περίεργοι έχουν μεγαλύτερο δυναμικό ανάπτυξης.
Συμπερασματικά
✓Πόσο χρήσιμο θα ήταν αν σε κάθε αίθουσα διδασκαλίας αναρτηθεί μια πινακίδα με το άρθρο 29.1 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Παιδιών;
«Για τον κάθε μαθητή μας στοχεύουμε:
στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του,
στην προώθηση των κλίσεων του,
στην προετοιμασία για ενεργό ενήλικη ζωή,
στο σεβασμό των πολιτιστικών αξιών &
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
✓Πόσο χρήσιμο θα ήταν αν κάθε μαθητής ένοιωθε το αδιάλειπτο ενδιαφέρον των σημαντικών του ατόμων για την ανάπτυξη των ταλέντων του, της περιέργειας του και τα ενδιαφερόντων του;
✓Πόσο χρήσιμο θα ήταν αν κάθε εκπαιδευτικός ένοιωθε τη σταθερή στήριξη των συναδέλφων του, των ανωτέρων του, των γονιών, της τοπικής κοινωνίας και του κράτους για το έργο του;
