ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ
Υποστράτηγος (επ’ ανδραγαθία) B. Freyberg διοικητής Ελληνοβρετανικών δυνάμεων Κρήτης, Βρετανός, άνθρωπος του Τσώρτσιλ (1889-1963)
Γενναίος, με 27 τραύματα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, πολύ καλά πληροφορημένος, από τις Βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, (ultra) για την επικείμενη γερμανική επίθεση, στάθηκε πολύ κατώτερος των περιστάσεων. Άφησε ακάλυπτη – ανοχύρωτη όλη την περιοχή δυτικά του αεροδρομίου Μάλεμε, πέραν του Ταυρωνίτη, με αποτέλεσμα την από εκεί επίθεση των Γερμανών και την κατάληψη του αεροδρομίου. Όπως επίσης, δεν έκανε την απαιτούμενη αντεπίθεση το βράδυ της 20ης-05-41 στο αεροδρόμιο, ενώ είχε τις δυνάμεις. Περίμενε απόβαση από θαλάσσης!!!! ήταν τόσο μπερδεμένος…
Ο Freyberg όπως και οι περισσότεροι αξιωματικοί του, 23 χρόνια μετά τα χαρακώματα του Υπρ του Σωμ και του Βερντέν, (Α΄ Παγκ. Πόλεμος) ήταν στρατιωτικοί μιας άλλης περασμένης εποχής. Στην Κρήτη στις 20-05-41 έγινε ένα άλλο είδος πολέμου, όχι αυτός που ήξεραν. Ήταν όλοι τους ξεπερασμένοι, πλην του Inglis και του Kippenberger.
Ο Puttick ήταν και αυτός της νοοτροπίας των χαρακωμάτων, χωρίς θάρρος και πρωτοβουλία, διστακτικός και αναποφάσιστος. Πρέπει όμως να του αναγνωρισθεί ότι λίγες μέρες πριν τη Γερμανική επίθεση, διαπίστωσε και κατάλαβε το λάθος της μη οχύρωσης της περιοχής Δυτικά του Ταυρωνίτη. Το ανέφερε στον Freyberg, αλλ’ αυτός δεν μερίμνησε, για τα απαιτούμενα. Ο Puttick ήταν και ο άμεσος προϊστάμενος του Hargest.
Της ίδιας «σχολής» των Freyberg και Puttick, ο άμεσα προϊστάμενος του Ταξιάρχου L. Andrew, που υπερασπιζόταν το λόφο 107, (δηλαδή το αεροδρόμιο Μάλεμε). Το βράδυ της 20ης Μαΐου, ήταν με τις πιτζάμες στον Πλατανιά, ενώ ο Andew υποχωρούσε.
Δεν κατάφερε να καταλάβει τη σημασία του λόφου 107, σε σχέση με το αεροδρόμιο και να ανταποκριθεί άμεσα στα κελεύσματα του Andrew, που του ζητούσε απεγνωσμένα ενισχύσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας ( 20-05-41) (τις οποίες ενισχύσεις υπόψιν διέθετε) και όταν περί τις 18:30 του είπε ο Andrew ότι θα «συμπτυχτεί» ΝΑ, του είπε εκείνο το περίφημο: «if you must, you must» (αν πρέπει κάμετο). Ήταν σαν να έλεγε στους Γερμανούς: «ορίστε περάστε, σας ανοίγω τις πόρτες της Κρήτης». Θα μπορούσε να πει στον Andrew: «μείνε εκεί και γίνε ο Λεωνίδας της Νέας Ζηλανδίας» και να του στείλει ενισχύσεις εγκαίρως. Στον J. Hargest ανήκει ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης κατάληψης του Μάλεμε. Αργότερα είπε ο Freyberg: «οι ευθύνες πρέπει να επιμερισθούν μεταξύ εμένα (Freyberg) του Puttick και του Hargest».
Πιεζόμενος αρκετά από τους γερμανούς, που είχαν άλλοι προσγειωθεί με ανεμόπτερα και άλλοι πέσει με αλεξίπτωτα στην ανοχύρωτη δυτικά του Ταυρωνίτη περιοχή, ζητούσε απεγνωσμένα ενισχύσεις από τον Hargest, (στις 11:00, στις 14:30, στις 15:00, στις 16:30) και με πολύ δύσκολη επικοινωνία. Ο Hargest απέρριπτε τα αιτήματα του Andrew και όταν στις 18:30 του είπε ότι θα συμπτυχθεί, του είπε εκείνο το περίφημο: «if you must, you must».
O L. Andrew, ούτε αυτός σκέφθηκε ότι αφήνοντας τη θέση κλειδί που κατείχε, άνοιγε την Κερκόπορτα της Κρήτης στους Γερμανούς. Θα μπορούσε να το παλέψει και πιθανόν επιτυχώς, καθόσον και ενισχύσεις έστω και αργά έφθαναν και επί συνόλου 644 ανδρών του συντάγματος του, νεκροί ήσαν 64 και 144 τραυματίες πριν συμπτυχθεί (υποχωρήσει). Μπορεί να είχε πολύ κακές επικοινωνίες με τους λόχους του (και παντελή έλλειψη αεροπορικής υποστήριξης, που είναι πολύ σημαντικό), είχε όμως τιμηθεί και με το ανώτατο παράσημο της Βρετανικής αυτοκρατορίας και «ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται». Θα μπορούσε στο κάτω κάτω να γίνει ο Λεωνίδας της Νέας Ζηλανδίας, αν και λίγο δύσκολο γιατί και οι επιτιθέμενοι αλεξιπτωτιστές είχαν φθάσει στα όρια της αντοχής τους, εκείνες τις ώρες το βράδυ της 20-05-1941.
Από το σύνολο των αξιωματικών του Freyberg οι Inglis και Kippenberger ήσαν οι μόνοι που είχαν μπει στο νόημα και είχαν καταλάβει το νέο είδος πολέμου που διεξήχθη στην Κρήτη το Μάιο του 1941 και οι δύο την περίοδο του μεσοπολέμου ήσαν δικηγόροι.
Ο Kippenberger ήταν ο μόνος που πολεμούσε μαζί με τους στρατιώτες του, πρέπει όμως να του χρεωθεί ότι άφησε ανοχύρωτο το κτίριο των φυλακών Αγυιάς, όπου στη συνέχεια οχυρώθηκαν οι αλεξιπτωτιστές.
Το βράδυ της 20ης Μαΐου 1941 οι απώλειες της επιχείρησης ήταν τόσο μεγάλες και τα κέρδη τόσο μικρά που ο Student δεχόταν πιέσεις να εγκαταλείψει την επιχείρηση.
Μετά την εγκατάλειψη του λόφου 107, από τον Andrew, (σημερινό Γερμανικό Νεκροταφείο) και την κατά συνέπεια απώλεια ελέγχου του αεροδρομίου Μάλεμε, από νωρίς το πρωί τα «Γιούνγκερ», με ρυθμό ένα ανά 70΄΄, μετέφεραν την 5η ορεινή Μεραρχία Αλπινιστών του Στρατηγού J. Ringel και η μάχη είχε πλέον χαθεί.
Γέφυρα Ταυρωνίτη.
Στις 20-05-1941 περί την 7:30 πρωινή τα πρώτα ανεμοπλάνα προσγειώθηκαν γύρω από την κοίτη του Ταυρωνίτη και στην ευρύτερη περιοχή, όπως και οι αλεξιπτωτιστές του Braun, που έπεσαν στα Ραπανιανά, Καμισιανά – Ταυρωνίτη και προς Σπηλιά. Είχε «μεριμνήσει» ο Freyberg ώστε η περιοχή να μείνει ανοχύρωτη, όπως και ο λόφος Δέμπλα, στρατηγικό σημείο ίδιου υψομέτρου με το λόφο 107, δυτικά αυτού και εντός του δραστικού βελινεκούς των Mauser Κ98 , των MG42, MG34 κλπ.( γερμ. όπλα). Στην περιοχή αυτή οι Γερμανοί “κατέβηκαν” ατουφέκιστοι και άρχισαν να πιέζουν τον Andrew, ο οποίος άντεξε περίπου 10 ώρες και στη συνέχεια “συμπτύχτηκε”. Ο Erick Dorman Smith, αξιωματικός του Βρετανικού Επιτελείου, έκρινε τον Freyberg σαν ελαφρόμυαλο (Beevor).
Για τη συμβολή του Ελληνικού στρατού και των ντόπιων, έχω αναφερθεί σε πρόσφατο άρθρο μου δημοσιευμένο. Για το μόνο θέμα που έχω πολλές απορίες και πολλά ερωτηματικά, που προβάλλεται και συχνά πυκνά, είναι: «η συμμετοχή στη Μάχη της Κρήτης των 300 (όχι του Λεωνίδα) ευελπίδων», που είχαν αποβιβαστεί στο Κολυμπάρι στις 28-29 Απριλίου. Είχαν έρθει στην Κρήτη με τον οπλισμό τους, τυφέκια τύπου mauser με 30 έως 50 φυσίγγια έκαστος, ένα βαρύ πολυβόλο, 5 οπλοπολυβόλα και 20 στρατιώτες συν οι αξιωματικοί, δηλαδή σχεδόν 350 άτομα. Έμειναν στη θέση που είναι σήμερα το μνημείο,(όπως διαβεβαιώνουν αυτοί που το έστησαν) περίπου 400 m Β της Μονής Γωνιάς και το βράδυ της 20-05-1941 έφυγαν προς Δελιανά και εν συνεχεία προς Ραμνή Αποκορώνου μέσω Ριζών Λευκών Ορέων, ενώ στο κάμπο των Χανίων (Μάλεμε – Γαλατά – Αγυιά κλπ.) μαινόταν σκληρές μάχες. Είχαν κάποιες αψιμαχίες με Γερμανικές περιπόλους όπου σκοτώθηκαν οι Ιατρίδης και Κουβελίδης και ετραμαυτίσθησαν 4 άτομα. Στη συνέχεια πριν φθάσουν στα Σφακιά διαλύθηκαν. Υπ’ όψιν ότι οι αλεξιπτωτιστές έπεσαν στις περιοχές Ραπανιανά – Καμισιανά – Ταυρωνίτης και κοντά στη Σπηλιά και όλοι τους είχαν στόχο το αεροδρόμιο Μάλεμε – Λόφο 107, που το κατάλαβαν το βράδυ της 20ης Μαΐου.
Μερικά ερωτηματικά:
1)Γιατί δεν χτύπησαν οι ευέλπιδες στις 20-05-1941 τα νώτα των αλεξιπτωτιστών που επιτίθοντο στο Μάλεμε; Ενώ είχαν πολύ καλό οπλισμό και τα όπλα τους ήταν ίδιου διαμετρήματος με των Γερμανών; Ήταν περίπου 350 και ο L. Andrew υπερασπιζόταν το αεροδρόμιο με 644 άνδρες. Οι άνδρες του 6ου Ελληνικού Συντάγματος στην περιοχή της Αγυιάς είχαν ΤΡΙΑ φυσίγγια έκαστος (τόσα τους είχαν δοθεί) ενώ αυτοί είχαν 30-50.
2)Γιατί παρέκαμψαν όλη την εμπόλεμη ζώνη και κατέληξαν στην Ραμνή Αποκορώνου όπου ο Συνταγματάρχης Δημ. Μιχελογιάννης έσφαξε ένα μοσχάρι και τους έκανε τραπέζι;
3)Γιατί στο μνημείο στη Μ. Γωνιάς γράφονται 9 ονόματα ενώ οι νεκροί είναι 2; Ποιοι είναι οι άλλοι;;
4)Τι είχαν έλθει στη Κρήτη να κάμουν;;
Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι οι ευέλπιδες ήταν παιδιά 19-20 ετών και για ότι έγινε και όπως έγινε δεν φέρουν καμιά ευθύνη. Η ευθύνη βαραίνει αυτούς που τους καθοδηγούσαν (καθηγητές – αξιωματικούς). Τιμή και δόξα στα 2 παιδιά που σκοτώθηκαν και στους τέσσερεις τραυματίες και όσους επολέμησαν τους Ναζί.
Πιθανόν στις 20-05-1941, μία συντονισμένη επίθεση από 350 περίπου μαχητές (ευέλπιδες καλά οπλισμένους) καθοδηγούμενους από έμπειρους αξιωματικούς, στα νώτα των αλεξιπτωτιστών, που πάσχιζαν για την κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε – λόφου 107, ν’ άλλαζε τον ρουν των γεγονότων.
Οι αξιωματικοί που συνόδευαν τους ευέλπιδες πιθανόν να ήταν της «σχολής» του στρατιωτικού διοικητή υποστράτηγου Κίτσου (άλλη εκδοχή δεν μπορώ να δεχτώ ότι π.χ. ήταν δειλοί) όστις λίγο καιρό πριν, είχε ανακαλέσει οριστικά την ίδρυση «Σώματος Κρητών Πολιτοφυλάκων», καθόσον φρονούσε ότι: « πιθανόν οι χωρικοί τα όπλα αυτά να τα έστρεφον κατά της Κυβερνήσεως». Θυμόταν τον Ιούλιο του 1938, που ο δημοκρατικός λαός των Χανίων κατέλυσε για 24 ώρες στην πόλη των Χανίων, τις Αρχές του Δικτάτορα Μεταξά. Τότε ξέρετε ποιος κατέστειλε το αποτυχημένο κίνημα στα Χανιά: Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ. Δυστυχώς η Κρήτη το Μάη του 1941, ήταν κάτω από διπλό στόχαστρο. Του Χίτλερ αφ ενός, και του καθεστώτος από την άλλη, λόγω των δημοκρατικών-Βενιζελικων πεποιθήσεων του λαού, ειδικά μετά τα αποτυχημένα κινήματα του 1936 και 1938,και των επισκέψεων-φιάσκο το 1936 και 37 των Μεταξά – Βασιλιά.
Λίγα να λέμε πολλά να καταλαβαίνουμε και ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του. Πρέπει κάποια στιγμή να πούμε τα γεγονότα με το όνομά τους και να παύσει η παραχάραξη της ιστορίας μας. Όποιος θέλει να γίνει καλύτερος παραδέχεται τα σφάλματά του και δεν τα επαναλαμβάνει. Το δάκτυλο μας είναι πολύ μικρό για να κρυφτούμε πίσω από αυτό.
Η Κρήτη μπορούσε να κρατηθεί και ο Τσώρτσιλ ήθελε να την κρατήσει, σ’ ένα πόλεμο, που μόνο ήττες είχε γνωρίσει μέχρι τότε. Θα τα κατάφερνε, αν δεν έκαναν μια σειρά από τεράστια και σημαντικά λάθη: ο Freyberg, ο Hargest, ο Anderew και τέλος ο Puttick και κάποιοι Έλληνες.
*Ο εκ των Ριζών των Λευκών Ορέων γράφων,
Αρχιτέκτων Μηχανικός
Το αποτέλεσμα επικράτησης των Ναζί:
ΚΡΗΤΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ.
Χανιά 1423
Ρέθυμνο 330
Ηράκλειο 918 (οι πολλοί λόγω αντιποίνων)
Λασίθι 213
Και μετά απ’ αυτό: χήρες, ορφανά, φτώχεια, βάσανα, καταστροφή, πείνα…κλπ.
*Κερκόπορτα είναι η μικρή πύλη στα τείχη της Κωνσταντινούπολης από την οποία εισέβαλαν και κατέλαβαν οι Οθωμανοί την Πόλη το 1453.
