Η αγάπη κι ο σεβασμός μας για το πρόσωπο και το έργο του Εθνάρχη Ελευθερίου Κ. Βενιζέλου εμπνέουν για έρευνα και μελέτη. Ετσι προέκυψαν: “Η Λαϊκή Μούσα για τον Βενιζέλο” (1986), “Τα Λαογραφικά Μελετήματα” (1995), ο τόμος: “70 χρόνων επιμνημόσυνοι Λόγοι” (2008) κ.ά.
Σήμερα, παρουσιάζουμε δείγματα από το σπινθηροβόλο πνεύμα του λαού μας, τον ίδιο καιρό, τον καιρό του Βενιζέλου. Δηλαδή λίγα ανέκδοτα από τ’ αμέτρητα που κυκλοφόρησαν.
Τούτα τ’ ανέκδοτα είναι διαποτισμένα από το πνεύμα του λαού της Κρήτης μας, αναφέρονται όλα σε περιστατικά από τη ζωή των ανθρώπων της, τον καιρό του Βενιζέλου.
Σατιρίζουν καταστάσεις, θυμίζουν εποχές, καυτηριάζουν πείσματα, πάθη και μεράκια και τέλος μας μεταφέρουν με τον τρόπο τους το ζηλευτό, στο πνεύμα, στο ήθος και στους τύπους της εποχής του Βενιζέλου.
Μιας εποχής ανεπανάληπτης!..
Χωρίς κανένα άλλο σχόλιο -δεν είναι εξάλλου απαραίτητο- ας χαρούμε μερικά από μια πλούσια συγκομιδή, αναπολώντας έτσι ανθρώπους κι εποχές, που σιγά – σιγά μακραίνουν από το σήμερα!
Και τώρα στα ανέκδοτα π’ ανθολογήσαμε:
ΧΑΡΙΣΤΕ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΦΑΓΕΣ ΤΟΥ…
«Σε συνεδρίαση του Ηγεμονικού Συμβουλίου ο Πρίγκιπας Γεώργιος υπέβαλε πρόταση να χτιστεί στη Χαλέπα ανάκτορο κατάλληλο για διαμονή Πρίγκιπα, Υπατου Αρμοστή της Κρήτης!
Ο Σφακιανάκης, πρόεδρος της Κρητικής Βουλής, κι αντιπρόσωπος Ηρακλείου, ξαφνιασμένος, του είπε:
– Μα Υψηλότατε, εμείς ένα ανάκτορο έχομε, το ανάκτορο Αθηνών!
Ο Πρίγκιπας όμως επέμενε στην πρότασή του και λένε πως είπε:
– Εγώ θα κυβερνήσω την Κρήτη σαν τον Τσάρο.
Μόλις άκουσε αυτά ο Σφακιανάκης, σηκώνεται, παίρνει το καπέλο του από την κρεμάστρα και βγαίνοντας από την αίθουσα συνεδριάσεων είπε:
– Τότε, Υψηλότατε, χαρίστε μας και τας σφαγάς του…».
(Αριστ. Κριάρη, “Αθιβολές”, τομ. β’, σ. 164).
*** * ***
Η ΚΑΠΕΤΑΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΒΑΡΥ ΓΟΜΑΡΙ…
«Ο Βενιζέλος, τον καιρό του Θερίσου, βγήκε από την Αση-Γωνία στον Καλλικράτη, όπου τον υποδέχθηκε και τον φιλοξένησε ο Γιώργης Παπαδόπετρος, βουλευτής τότε των Σφακίων.
Τ’ απόγευμα στον περίπατο συνάντησε το Δημήτρη του Μανουσέλη, το γιο του Μανουσελαντρουλή, παλιού μεγάλου καπετάνιου και τον πήραν στην παρέα τους.
Συζητώντας διάφορα θέματα και πιο πολύ για τους παλιούς αγώνες και τους καπετάνιους των, λέει ο Μανουσέλης, στον Βενιζέλο:
Η καπετανιά -καπετάν Λευτέρη- είναι βαρέ γομάρι!..».
*** * ***
Πολύ αργότερα, στο κίνημα του 1935 οι επαναστάσεις κατέβασαν το Βενιζέλο στα Χανιά κι ένα απόγευμα είχανε μαζευτεί πολλοί στο σπίτι του στη Χαλέπα και ζητούσαν, μ’ αγωνία, να μάθουν ειδήσεις, για το Κίνημα κι αν είχε επεκταθεί και στη λοιπή Ελλάδα.
Ηταν νωρίς και ξύπνησαν τον Βενιζέλο και βγήκε να τους μιλήσει. Τους είδε όλους μ’ αγωνία στην έκφραση και τωνε λέει συλλογισμένος:
– Θυμάμαι τώρα μία κουβέντα που μου είπε πριν από 30 χρόνια στον Καλλικράτη ένας γέρω – καπετάνιος: Η καπετανιά, είναι βαρύ γομάρι…
*** * ***
(Αυτή τη βαρυσήμαντη φράση ο Βενιζέλος την είχε επαναλάβει προηγούμενα και στη Βουλή, σε μια αγόρευσή του, κάνοντας επίθεση στην πολυκέφαλη αντιπολίτευση των βασιλικών).
(Αριστ. Κριάρη, “Αθιβολές”, τομ. β’, σ. 177-178).
*** * ***
ΑΝ ΕΙΠΑΜΕ ΑΥΤΑ ΓΙ’ ΑΥΤΟΥΣ, ΤΙ ΝΑ ΠΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΕΝΙΖΕΛΟ
Διηγείται ο Κων. Ε. Καλλέργης, δ/ντής του Τηλεγραφείου Χανίων, στα 1920, που τον μετέθεσαν στη Χίο, σαν τιμωρία επειδή ήτο Βενιζελικός, ότι εκεί, στη Χίο, γνώρισε τον Γυμνασιάρχη Χειμωνάκη, που είχαν απολύσει σαν Βενιζελικό και ο οποίος του διηγήθηκε δυο περιστατικά χαρακτηριστικά:
1) Γνώρισα -διηγείται ο Χειμωνάκης, στον Καλλέργη, στο Βερολίνο, έναν αντιβενιζελικό αξιωματικό Ελληνα, αλλά πολύ φίλο μου.
Μια μέρα διδόταν διάλεξη από Γερμανό καθηγητή με θέμα: “Οι μεγάλοι άνδρες διά μέσου των αιώνων, από της εποχής του Περικλέους” στο Βερολίνο.
Με πήρε ο φίλος μου αξιωματικός και πήγαμε.
Σαν άρχισε ο ομιλητής κι ανέλυε το έργο του ενός μεγάλου, του άλλου, του άλλου… ο αξιωματικός κορόιδευε τον Χειμωνάκη, με τη φράση: “Τώρα θα πει και για τον Βενιζέλο σου!..”. Οταν παρουσίασε ο ομιλητής τον Περικλή ήπιε νερό και σταμάτησε. Ο αξιωματικός ξανά κορόιδεψε: “Χειμωνάκη, τώρα θα πει και για το Βενιζέλο σου!..”.
Οπότε ο ομιλητής άρχισεν: “Αλλ’ εάν είπομεν αυτά διά τον Περικλήν κι εκείνα διά τον άλλον, τι να είπομεν για τον Ελευθέριο Βενιζέλον…” και συνέχισεν επί ώραν ομιλών διά τον Μέγα Ελληνα Πολιτικόν, διακοπτόμενος συχνά από ζωηρά χειροκροτήματα των ακροατών… τότε ο αξιωματικός έσκυψε κάτω κι άρχισε να κλαίει με λυγμούς. Ετελείωσεν η διάλεξη και ο αξιωματικός συνέχιζε να κλαίει στο κάθισμά του. Κι ο Χειμωνάκης τον παρακαλούσε να σταματήσει. Νόμιζε νευρικό το κλάμα του. Οπότε ανορθώνεται απότομα και συντετριμμένος του λέει: “Χειμωνάκη, πώς θα σ’ ατενίσω κατά πρόσωπο έπειτα απ’ αυτά; Θα γίνω ο βενιζελικότερος Ελλην και θα επιστρέψω αμέσως στην Ελλάδα!..”.
(“Κρητ. Εστία”, τευχ. 147/1964, σ. 106).
ΣΚΕΤΗ ΚΟΠΡΑ ’ΝΑΙ…
«Μετά τις εκλογές της 1η Νοεμβρίου 1920, οι Λαϊκοί που επικράτησαν βάλθηκαν να διώξουν όλους τους Βενιζελικούς από τις δημόσιες θέσεις, μέχρι και τον αγροφύλακα.
Ετσι, στην Εμπαρο, διορίστηκε καινούργιος αγροφύλακας, ένας λαϊκός, που θεώρησε όλους τους Βενιζελικούς του χωριού, για φανταστικές αγροζημιές που είχαν κάνει και μάλιστα: “επ’ αυτοφώρω”.
Αρχισε το δικαστήριο. Ο αγρονόμος κοπάνησε, μια, δυο, τρεις, τέσσερις καταδικαστικές αποφάσεις, αλλά μετά σταμάτησε βλέποντας πως υπήρχε μια στίβα από… παράνομες καταγγελίες του αγροφύλακα.
Αμφιβάλλοντας δε, για την ακρίβεια των καταγγελιών, κάλεσε, έναν χωρικό, που όλοι τον ήξεραν για τίμιο και ντόμπρο άνθρωπο και τον ρωτά:
– Για πες μου κύριε Καστρινάκη, εσύ γνωρίζεις καλά τον αγροφύλακα;
– Ναίσκες!
– Κι είντα άνθρωπος είναι;
– Είντα να σου πω κύριε αγρονόμε… Κοπρά καταμόναχη…, απάντησεν ο Καστρινάκης!
Κι ο αγρονόμος, ανακάλεσε τις προηγούμενες καταδίκες, κι “απάλλαξε τις υπόλοιπες υποθέσεις!”».
(Αρ. Κριάρη, “Αθιβολές” τομ. β’, σ. 143).
ΤΥΡΙ ΑΝ ΘΕΛΕΙΣ, ΠΑΡΕ
«Ενας Ανωγειανός, βασιλικός, πήγε παραμονές εκλογών στον Γρυλιό, γνωστό Βενιζελικό, να του ζητήσει να ψηφίσει τον αντιβενιζελικό υποψήφιο της περιοχής.
– Δώσε μου μια ψήφο, επέμενε.
Ο Γρυλιός σκέφτεται λιγάκι κι ύστερα του λέει:
– Να σου δώσω, Μωρέ Μανώλη, καλλιά ένα τυρί!..».
(Αρ. Κριάρη, “Αθιβολές” τομ. β’, σ. 118).
ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΕΙΣΜΑ
«Ενας Μωραΐτης, φανατικός αντιβενιζελικός, ρωτούσε έναν Κρητικό καινούργιο φίλο του:
– Μα γιατί ακολουθείτε το Βενιζέλο με τόσο πείσμα; Δρόμους δε σας έκαμε, λιμάνια δεν έχετε, νοσοκομεία σύγχρονα δεν έχετε, σχολειά σας λείπουνε…
Κι ο Κρητικός, π’ όσο τον άκουγε, τόσο φούσκωνε. Κατάλαβε πως ο Μωραΐτης ήταν βαμμένος αντιβενιζελικός και πως θα ’χανε τα λόγια του, να του μιλήσει για υπόδουλους Ελληνες, για Μεγάλη Ελλάδα, για απαλλαγή από τον Κοτζαμπασισμό, από τους βλαχοδήμαρχους και τη φαυλοκρατία του παλαιοκομματισμού.
Γι’ αυτό έδωκε μια γερή γροθιά στο τραπέζι, τον αντίσκοψε και του ’πε:
– Για, ετσά, μωρέ!..».
(Αριστ. Κριάρη, “Αθιβολές”, τομ. β’, σ. 138).
ΕΙΝΤΑ ΔΕΝ ΕΚΑΜΕ Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ…
«Στα 1933 όταν ο Ελ. Βενιζέλος πήγε στη Χαλέπα κι εγκαταστάθηκε στο πατρικό του σπίτι, πολλές επιτροπές Κρητικών, από τα χωριά, φτάσανε να τον χαιρετήσουν.
– Με κατηγορούν είπε σε μια στιγμή ο Βενιζέλος, ότι και στα τέσσαρα τελευταία χρόνια που κυβερνούσα, τίποτα δεν έκαμα. Ηθελα να μάθω τι λέτε και ’σεις.
– Αλήθεια κύριε πρόεδρε, είπε ένας γέρος χωρικός. Δεν έχουν άδικο.
Τίποτα δεν έκαμες, αφού δεν μπόρεσες να πετύχεις τρία πράγματα:
– Ποια; ανατινάχτηκε έκπληκτος ο Βενιζέλος.
Κι ο χωρικός, τ’ απάντησε με τα στιχάκια του δημ. τραγουδιού:
“Γιοφύρια πα στη θάλασσα, και γιαγιερμό απ’ τον Αδη
και σκάλες απ’ τον ουρανό να πιαίνουν να γυρίζουν!..”.
Κι ο Βενιζέλος γέλασε με την καρδιά του και με την εξυπνότατη απάντηση του χωρικού…».
(Εφημ. “Παρατηρητής” Χανίων, α.φ. 2571/4.4.1936, σελ. 1η).
Ηταν ένα μικρό δείγμα από ανέκδοτα της εποχής του Βενιζέλου. Ανέκδοτα που δεν έλειψαν από καμία συλλογή κρητικών ανεκδότων κι από κανένα φύλλο εφημερίδας εκείνου του καιρού.
Χαρακτηριστικό παρόν στην εποχή του Εθνάρχη μας!
(Πρώτη δημοσίευση: “Χανιώτικα νέα”, στο φ. της 23ης Μαρτίου 1986)
