Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι POLYPORUS igniarius (Πολύπορος ο πυρφόρος). Το συναντούμε και με τις λατινικές ονομασίες BOLETUS Igniarius ή AGARICUS Chirurgicorum. Ανήκει στην οικογένεια των Μυκήτων. Το συναντούμε με το κοινό όνομα Ίσκα.
Είναι ένα μανιτάρι αλλά πολύ διαφορετικό από τα άλλα που έχουν καπέλο και στύλο. Αυτό έχει καπέλο που μοιάζει με την οπλή αλόγου, χωρίς στύλο και ζει ως παράσιτο πάνω σε πολλά δέντρα, όπως αμυγδαλιές, μουριές, βελανιδιές, ακόμα και σε αμπέλια. Μπορεί όμως να βρεθεί και πάνω στο έδαφος. Το μανιτάρι αυτό προσκολλάται πάνω στο δέντρο και απομυζά τους χυμούς του. Πολλές φορές το δέντρο ξεραίνεται. Κυρίως έχει χρώμα καστανό ή κοκκινωπό. Έχει την πάνω επιφάνεια σκληρή, ξυλώδη και ανώμαλη, διαμορφωμένη σε ομόκεντρες στρώσεις, με στρογγυλή περίμετρο.
Κατά την ανάπτυξή της είναι νωπή και μαλακή σαν πολτός για αυτό συχνά θα δούμε να εγκλωβίζει μέσα της κλαδάκια, αντικείμενα και ότι βρει.
Όταν πεθαίνει ο μύκητας ξεραίνεται και σκληραίνει. Γίνεται εκπληκτικά σκληρό και δεν είναι τυχαίο ότι παλιά ακόνιζαν τα μαχαίρια τους πάνω στην Ίσκα.
Τα παλιά τα χρόνια όταν δεν είχαν ανακαλυφθεί τα σημερινά μέσα ανάμματος φωτιάς, όπως τα σπίρτα, οι αναπτήρες, ο άνθρωπος άναβε την φωτιά με την βοήθεια της ίσκας. Μάζευαν την ίσκα συνήθως το καλοκαίρι, την έβαζαν μέσα σε σταχτόνερο, η αλλιώς αλισίβα, και την άφηναν εκεί να μαλακώσει.
Κατά καιρούς την χτυπούσαν και την πίεζαν για να επιταχυνθεί το μαλάκωμα της.
Όταν γινόταν σχετικά μαλακή και μπορούσαν να την δουλέψουν, την έκοβαν σε λεπτές λωρίδες μακρόστενες και την στέγνωναν.
Την τοποθετούσαν μέσα στα τσακμάκια, που με την βοήθεια του σπινθήρα που έβγαζαν αυτά, άρπαζε φωτιά η ίσκα και έτσι είχαν τον δικό τους αναπτήρα. Η προσθήκη της πυρίτιδας ή νίτρου παρήγαγε ένα ακόμα πιο ισχυρό προσάναμμα.
Ιστορικά στοιχεία
Η χρήση του μύκητα ήταν γνωστή στους αρχαίους έλληνες, που χρησιμοποιούσαν την Ίσκα για να ανάβουν φωτιά. Η χρήση της αναφέρεται από το 3000 π.Χ.
Κυρίως όμως τη χρησιμοποιούσαν για θεραπευτικούς σκοπούς, ως αιμοστατικό στις αιμορραγίες, σε μικρά καψίματα, σε επιθέματα στους κάλους. Το προσόν του Πολύπορου ήταν ότι δεν κολλούσε πάνω στο σημείο επαφής, αλλά εφαρμοζόταν ως ελαστικό.
Η πρώτη επιστημονική περιγραφή του μύκητα εμφανίστηκε στη βιβλιογραφία του 1753.
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιήθηκε σε αιμορραγίες δοντιών και σε γυρίσματα νυχιών. Οι οδοντίατροι χρησιμοποιούσαν την Ίσκα για να στεγνώσουν τα δόντια, και οι χειρουργοί , την χρησιμοποιούσαν ως στυπτικό .
Στη χώρα μας οι χωρικοί σταματούσαν με την Ίσκα την αιμορραγία της μύτης. Ακόμη έκαιγαν την Ίσκα και με την σκόνη της καυτηρίαζαν τις κρεατοελιές. Την τοποθετούσαν ακόμη και όταν άνοιγαν σπυριά από καλόγερους ή αποστήματα.
Σήμερα ακόμη σε μερικά μοναστήρια του Αγίου όρους χρησιμοποιούν την ίσκα στα καντήλια τους αντί για φυτίλι.
Οι Λάπωνες χρησιμοποιούσαν την Ίσκα αιμορραγίες, ιδιαίτερα από την αιμορραγία που προκαλούσαν οι βδέλλες με το δάγκωμα τους.
Η σάρκα του μύκητα χρησιμοποιήθηκε περαιτέρω για την παραγωγή ειδών ένδυσης, όπως καπέλα, γάντια και παντελόνια μέχρι το γόνατο
Άλλα είδη ένδυσης και ακόμη κορνίζες και στολίδια είναι γνωστό ότι γίνονται από το μύκητα στην Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Βοημία .
Συστατικά – χαρακτήρας
Οι μύκητες αυτοί συνήθως αποτελούνται από δισεκατομμύρια νεκρών ζωικών ή φυτικών μικροβίων, επάνω στο φυτικό υλικό στο οποίο αναπτύσσεται η αποικία των μικροβίων μεταλλάσσεται σαν ξερή φυτική ύλη μεγάλης περιεκτικότητας σε άνθρακα φαρφατιασμένο. Συνήθως αυτοί οι μύκητες αναπτύσσονται στα δένδρα της Αμυγδαλιάς, Μουριάς, Αμπέλου, Ελιάς, Οξιάς, Πεύκου, Εσπεριδοειδών, και ιδίως της Δρυς (Βελανιδιάς).
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη -συλλογή
Η ισχυρότερη περίοδο ανάπτυξης του μύκητα είναι μεταξύ στις αρχές του καλοκαιριού και του φθινοπώρου.
Η ετήσια αύξηση εμφανίζεται πάντα στο κάτω μέρος του μύκητα, που σημαίνει ότι το χαμηλότερο στρώμα είναι ο νεότερος.
Η Ίσκα κατά την ανάπτυξή της είναι νωπή και μαλακή σαν πολτός. Όταν πεθαίνει το μικρόβιο ξεραίνεται και σκληραίνει.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Σήμερα ο μύκητας χρησιμοποιείται από τους χειρουργούς ως τοπικό αιμοστατικό.
Ο Πολύπορος ο πυρφόρος έχει τις περισσότερες αιμοστατικές ιδιότητες. Έχει χρησιμοποιηθεί για την εφίδρωση των φυματικών και ως καθαρτικό, αλλά πάντοτε με την συνταγή γιατρού.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
