Η Ελληνίδα ερευνήτρια μιλά για την ανακάλυψη που άλλαξε την αντιμετώπιση των αρρυθμιών
“…Χρειάζεται πείσμα για να είσαι δίπλα στον άνθρωπο… Όπως χρειάζεται να μεγαλώνουμε παιδιά με καρδιές τόσο μεγάλες, ώστε να γίνουν καλοί άνθρωποι… “
Η Αγγελική Ασημάκη γεννήθηκε με δύο σοβαρά προβλήματα στην καρδιά… Έχει υποβληθεί σε εννέα καρδιακές επεμβάσεις… Ο αγώνας της για ζωή, την έπλασε και προδιάγραψε την πορεία της στην Ιατρική επιστήμη. «Για εμένα δεν αποτελεί επάγγελμα η ιατρική, αλλά τρόπο ζωής, τρόπο σκέψης αφού είναι βασικό θεμέλιο του ανθρώπινου πολιτισμού», αναφέρει στα “Χανιώτικα νέα” σε μία κουβέντα τόσο για την ίδια όσο και την ιατρική.
Η ιατρική είναι ένα οικοδόμημα που το βαστάνε 4 κολώνες: «Η ευλάβεια, η βαθιά επιθυμία για προσφορά και φροντίδα στους ανθρώπους όλους, το αίσθημα της ευθύνης και η διαρκή δίψα για μάθηση. Όλα αυτά, συν το βίωμα μου στα ευαίσθητα και «άγρια» χρόνια της εφηβείας, πρόσθεσαν στην προσωπικότητα μου, οπότε η ειδίκευσή μου είναι συνυφασμένη με την ίδια μου τη ζωή. Τυχόν στεναχώρια, θυμός και άγχος που προέρχονται από την πάθησή μου διοχετεύονται στον χώρο της εργασίας μου, μεταμορφώνονται άμεσα σε πείσμα, ώθηση, ελπίδα», λέει η κα Ασημάκη, η οποία μας εξηγεί πως ως ερευνήτρια το επίκεντρο της έρευνάς της «…είναι η αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια (ARVC), ένα νόσημα που επηρεάζει 1 στους 2000 ανθρώπους και προκαλεί μεγάλο αριθμό θανάτων σε νέους. Δικός μου σκοπός είναι η βελτίωση των διαγνωστικών μεθόδων, ώστε να μπορούμε να μάθουμε με σιγουριά ποιοι κινδυνεύουν από αιφνίδιο θάνατο, αλλά και η ανάπτυξη θεραπειών που στοχεύουν στη ρίζα του προβλήματος και όχι μονάχα στα συμπτώματα».
Η αναγνώριση ακολούθησε την ανακάλυψη μίας ουσίας που δρούσε ακριβώς στο μηχανισμό του ARVC και όπως αναφέρει στα “Χανιώτικα Νέα”: «Για να το πετύχουμε αυτό έπρεπε να αλλάξουμε το γονιδιακό υλικό σε ψάρια για να δημιουργήσουμε ένα πειραματόζωο με αυτό το νόσημα. Αυτά τα ψάρια εκ των υστέρων εκτέθηκαν σε 5000 φαρμακευτικές ουσίες, μία εκ των οποίων θαυματουργά μπορούσε όχι μόνο να καλυτερέψει την πορεία του νοσήματος αλλά και να αποτρέψει την αφύπνιση του παρόλη την ύπαρξη μεταλλάξεων. Το φάρμακο είχε ανάλογη επιτυχία και σε ποντίκια που νοσούσαν από ARVC. Δυστυχώς περαιτέρω μελέτες έδειξαν πως η ουσία αυτή σχετίζεται με υψηλότερη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνων οπότε δεν μπορεί να προχωρήσει σε κλινικές μελέτες. Για πρώτη φορά όμως μας έδειξε ποιος μηχανισμός κρύβεται πίσω από αυτές τις θανατηφόρες αρρυθμίες και μας άνοιξε το δρόμο για να μπορούμε σήμερα να δοκιμάζουμε άλλα 7 φάρμακα που στοχεύουν ακριβώς εκεί».
Ακολούθησαν πολλές ακόμα ανακαλύψεις της, αναγνωρίσεις από την επιστημονική κοινότητα προς το πρόσωπο της αλλά όπως μας είπε: «Η ουσιαστική αναγνώριση δεν έρχεται μέσα από τις βραβεύσεις, τις δημοσιεύσεις, τις συνεντεύξεις, τα κανάλια. Έρχεται κυρίως από μέσα μας, από το αίσθημα περηφάνιας και καταξίωσης που διέπει έναν ερευνητή όταν βλέπει κόπους μίας ολόκληρης δεκαετίας να βοηθάνε επιτέλους τον άνθρωπο».
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ
Εύκολα αναρωτηθήκαμε γιατί αυτή σπουδή να μην ενισχύσει την Ελλάδα, να μείνει Ελλάδα η κα Ασημάκη που επέλεξε το εξωτερικό. «Από την Ελλάδα έφυγα γιατί χρειάστηκε να νοσηλευτώ πολλούς μήνες την τελευταία χρονιά του σχολείου που μου στέρησαν τη δυνατότητα να δώσω πανελλαδικές εξετάσεις. Ο πρώτος μου σταθμός ήταν η Αγγλία. Ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου και ξεκίνησα το δοκτορά μου στο νοσοκομείο Middlesex. Ακολούθησε η ευκαιρία να πάω στη Βοστώνη, στο Harvard και να διδαχθώ την τεχνική της ανοσοϊστοχημείας για 3 μήνες. Αυτοί οι 3 μήνες έγιναν 11 χρόνια. Για εμένα η Βοστώνη υπήρξε πανεπιστημιακή Μέκκα, ένας πραγματικός ακαδημαϊκός παράδεισος. Στην Αγγλία επέστρεψα όχι για επαγγελματικούς αλλά για προσωπικούς λόγους. Οι ρυθμοί ζωής στο Harvard δεν θα μου επέτρεπαν να κάνω οικογένεια, ενώ η Αγγλία μου επιτρέπει να συνδυάζω το νοσοκομείο με έναν ακόμα σημαντικότερο ρόλο, αυτόν της μαμάς».
Τονίζει στην κουβέντα μας, ότι αγαπάει βαθιά την Ελλάδα, όμως αν έμενε δε θα είχε την εξέλιξη που έχει. Η Ελλάδα λέει: «…δεν έχει ούτε την υποδομή ούτε τα τεράστια χρηματικά ποσά που χρειάζονται για να γίνουν μεγάλα ερευνητικά προγράμματα. Στη Βοστώνη όταν είχαμε μία ερευνητική ιδέα, πολλές φορές παραγγέλναμε ένα αντιδραστήριο το πρωί και το απόγευμα είχε παραδοθεί στο εργαστήριό μας. Στα ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας πολλές φορές τα αντιδραστήρια κάνουν μήνες ολόκληρους να παραδοθούν, βάζοντας τροχοπέδη στην έρευνα αλλά και στο ίδιο το κίνητρο και τον ενθουσιασμό του ερευνητή. Επίσης η Αγγλία και η Αμερική κρατούν μέχρι στιγμής άριστα αξιοκρατικά συστήματα στον ακαδημαϊκό χώρο, όπου δεν έχει σημασία από που είσαι, τι πρεσβεύεις, πόσα χρήματα έχεις, κυρίως ποιόν ξέρεις για να ανέβεις την πανεπιστημιακή σκάλα. Το ΜΟΝΟ που έχει σημασία είναι το έργο σου. Αυτό είναι το μοναδικό μου όπλο στην πορεία της ανόδου. Με αυτό έχω μάθει να μάχομαι. Στην Ελλάδα δυστυχώς φαίνεται ότι αυτό δεν είναι αρκετό…».
Την ρωτήσαμε γιατί υπάρχει δυστοκία στο να κατανοήσουμε την αξία της πρόληψης στην υγεία. «Κάλλιον του θεραπεύειν, το προλαμβάνειν, υποστήριζε ο Ιπποκράτης αναδεικνύοντας τη σημασία της πρόληψης για την υγεία. Τα γιγάντια ιατρικά και τεχνολογικά άλματα του τελευταίου αιώνα, μας δίνουν τα όπλα να προλάβουμε ή να μειώσουμε σημαντικά τις επιπτώσεις πολλών προβλημάτων. Ο τρόπος είναι μέσα από αλλαγές στον τρόπο ζωής μας. Επιλογές δηλαδή, στη διατροφή, την άσκησή μας, το τσιγάρο, το αλκοόλ αλλά και τη διαχείριση του άγχους. Βάλε και το ετήσιο check-up, εξετάσεις που σκοπό έχουν να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου όταν αυτός είναι ακόμα πολύ μικρός, εύκολα διαχειρίσιμος. Μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο υπολογίζεται πως οι μαστογραφίες έχουν μειώσει τους θανάτους που σχετίζονται με καρκίνο του μαστού κατά 1500 ενώ τα καρδιακά check-up υπολογίζεται ότι αποτρέπουν 4000 εγκεφαλικά επεισόδια και 2500 επεισόδια καρδιακής ανακοπής το χρόνο. Τα εμβόλια επίσης, έχουν οδηγήσει σε σημαντική μείωση της νοσηρότητας θανατηφόρων ασθενειών, αλλά και σε ολοκληρωτική εκρίζωσή άλλων».
Εφόσον η αξία της πρόληψης είναι αδιαμφισβήτητη, γιατί ο άνθρωπος επιμένει να μην κάνει εξετάσεις, να έχει λάθος επιλογές; «Ο βασικός λόγος πιστεύω είναι ο φόβος σε συνάρτηση με τη λειψή και λανθασμένη πληροφόρηση που δυστυχώς έχει φτάσει σε επικίνδυνο βαθμό μετά την εξάπλωση της χρήσης του ίντερνετ».
Όπως μας είπε, η πρωτοβάθμια φροντίδα είναι το μεγαλύτερο θεμέλιο κάθε συστήματος υγείας. «Περιλαμβάνει την πρόληψη, την αγωγή υγείας, τον οικογενειακό προγραμματισμό, τη φροντίδα μητέρας και βρέφους, τη σχολική υγιεινή, την αποκατάσταση, τη φροντίδα ηλικιωμένων, τα εμβολιαστικά προγράμματα, αλλά και την υποστήριξη ατόμων με ψυχικά νοσήματα ή εθισμούς. Δυστυχώς η οικονομική κρίση στην Ελλάδα δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστο ούτε αυτόν τον τομέα. Προσπάθειες περιορισμού των δαπανών όμως οδηγούν στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, επιβαρύνοντας την υγεία του πληθυσμού και αυξάνοντας δραματικά τις δαπάνες της δευτεροβάθμιας, νοσοκομειακής φροντίδας. Τα προβλήματα είναι τεράστια. Οι πρωτοβάθμιες υπηρεσίες είναι κατακερματισμένες, η παροχή τους έπαψε να είναι ισότιμη, δεν υπάρχει 24ωρη κάλυψη, οι θέσεις εργασίας μειώθηκαν δραματικά ενώ οι περικοπές στους μισθούς και η παντελής έλλειψη προοπτικής ανάγκασε χιλιάδες γιατρούς να φύγουν στο εξωτερικό. Μπορούμε όμως να ανακάμψουμε».
Λύσεις υπάρχουνε, αρκεί να υπάρχει η θέληση να εφαρμοστούν, είναι η άποψη της, προσθέτοντας πως αν ήταν υπουργός υγείας θα άλλαζε το σύστημα ριζικά κάνοντας την υγεία Ασθενοκεντρική. «Να υπηρετεί δηλαδή αποκλειστικά και μόνο τον άρρωστο. Το τωρινό σύστημα είναι πολύπλοκο, αφόρητα γραφειοκρατικό και εμφανώς μη αποτελεσματικό. Πολλαπλοί φορείς ασχολούνται με τον ίδιο ασθενή χωρίς καμία επικοινωνία και κανένα συντονισμό μεταξύ τους. Ολόκληροι οργανισμοί δημιουργούνται για να αντιμετωπίσουν μόνο μία διάσταση του εκάστοτε προβλήματος, όπως είναι μία αρρώστια. Και όταν εμφανίζεται μία καινούργια διάσταση, αντί να ενισχύσουμε το βασικό οργανισμό να την αντιμετωπίσει, ιδρύουμε κάτι καινούργιο. Η αναδιαρρύθμιση θέλει πρωτίστως ισχυρή ηγεσία, μείωση της πολυπλοκότητας της ιεραρχίας, ανακατανομή της δύναμης για τη λήψη αποφάσεων και κυρίως ενοποίηση όλων των υπηρεσιών. Θέλει όμως και ριζική αλλαγή νοοτροπίας του λαού μας για να σταματήσει να μας ενδιαφέρει εάν είμαστε ψηλά στην ιεραρχία, της μία ή της άλλης υπηρεσίας και εάν φέρουμε τον έναν ή τον άλλο βαρύγδουπο τίτλο, αλλά η μοναδική μέριμνά μας να είναι το καλό του ασθενούς. Τέλος, θα έδινα τεράστια σημασία στην πρόληψη και στην εκπαίδευση. Καμία αναδιαρρύθμιση δεν μπορεί να είναι επιτυχημένη εάν δεν συνοδεύεται από ανάλογες ουσιαστικές αλλαγές στην εκπαίδευση των πολιτών».
Έχοντας τη γνώση της εκπαίδευσης τη ρωτήσαμε για τα ελληνικά πανεπιστήμια. «Η Ελλάδα δε διαθέτει ούτε Harvard ούτε MIT. Αυτοί όμως είναι κολοσσοί αυτοχρηματοδοτούμενοι, έχουν τεράστια έσοδα που τα επενδύουν σωστά, κυρίως όμως, στη διοίκησή τους δεν εμπλέκονται πολιτικά κόμματα. Παρόλη την τεράστια έλλειψη υποδομών και χρηματικών πόρων, κάποια ελληνικά πανεπιστήμια συνεχίζουν να κρατάνε αξιοπρεπείς θέσεις στις διεθνείς κατατάξεις. Καθηγητές συνεχίζουν να παράγουν δημοσιεύσεις ύψιστης ποιότητας και απόφοιτοι συνεχίζουν να θριαμβεύουν στο εξωτερικό μετά την απόκτηση του πτυχίου τους, υποδηλώνοντας πολύ γερές βάσεις».
Επισημαίνει παράλληλα πως, τα καλά των ελληνικών πανεπιστημίων δε διαφημίζονται όσο θα έπρεπε. «Κυρίως “διαφημίζονται” οι βασικές ελλείψεις, τα επεισόδια βίας και τα περιστατικά διαφθοράς, καθότι αυτά τα νέα τείνουν να πουλάνε περισσότερο. Κατ’ αρχήν πρέπει να εξαλειφθεί η έννοια του αιώνιου φοιτητή, να αυξηθεί η διαφάνεια της δραστηριότητας των πανεπιστημίων μέσω της δημοσιότητας, να διοχετευθούν άμεσα χρήματα σε ερευνητικά προγράμματα. Καλώς ή κακώς, η δυνατότητα ανάδειξης των καθηγητών σε διεθνή επίπεδα σχετίζεται άμεσα με τους πόρους που διαθέτουν».
Η γνώμη της για την ιδιωτική πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην Ελλάδα, είναι κάθετη δηλώνοντας κατά της ιδιωτικής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. «Εάν φτιαχτούν τέτοια ιδρύματα, ας σκεφτούμε ποιους θα προσελκύσουν. Αυτούς φυσικά, που δεν πέτυχαν στις πανελλαδικές εξετάσεις ή ακόμα χειρότερα αυτούς, που θα έχουν πλέον την εύκολη λύση και δεν θα προσπαθήσουν καν να δώσουν πανελλαδικές εξετάσεις. Αυτά τα ιδρύματα δεν θα κρατήσουν στην Ελλάδα τους κορυφαίους φοιτητές. Αυτός που θα πάρει υποτροφία να σπουδάσει στο Harvard δεν θα προσπεράσει αυτήν την ευκαιρία για να σπουδάσει σε ένα ιδιωτικό ελληνικό πανεπιστήμιο. Οπότε τα ιδρύματα θα γεμίσουν από μέτριους (στην καλύτερη των περιπτώσεων) φοιτητές με περιορισμένη διάθεση να κοπιάσουν και κυρίως θα διαχωρίσουν τους φοιτητές σε δύο στρατόπεδα, στους φτωχούς και σε αυτούς που οι γονείς τους έχουν περισσότερα χρήματα. Το δεύτερο στρατόπεδο μάλιστα, θα διδαχτεί στην ουσία πως, με τα χρήματα μπορεί κανείς να εξασφαλίσει ένα πτυχίο, που θα τον κάνει μάχιμο στην αγορά εργασίας. Κατά τη γνώμη μου τα όποια τυχόν χρήματα, πρέπει να διατεθούν ΜΟΝΟ στη βελτίωση της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που παρόλη την κατάσταση της συνεχίζει να προσφέρει ισότιμες ευκαιρίες στους φοιτητές».
Η διδάκτωρ Ιατρικής, Ερευνήτρια Αγγελική Ασημάκη, είπε στα “Χανιώτικα Νέα” ότι, μετά από κάποια χρόνια θα ήθελε να είναι ακόμα στις επάλξεις, να εντοπίζει αναπάντητα ερωτήματα, να κοπιάζει να βρει λύσεις, να τις εφαρμόζει για το καλό των ασθενών. «Θα ήθελα να δω τα παιδιά μας να μεγαλώνουν και να γίνονται ΚΑΛΟΙ άνθρωποι, με καρδιές τόσο μεγάλες που να θέλουν να βοηθήσουν ολόκληρο τον κόσμο.
