Γεγονότα, ιστορικές μαρτυρίες, στοιχεία της οικονομίας, της λαογραφίας, του πολιτισμού της εποχής αναδεικνύονται στο συνέδριο που συνεχίζεται σήμερα και αύριο στο χώρο του Πνευματικού Κέντρου από την Ιστορική Λαογραφική και Αρχαιολογική Εταιρεία Κρήτης. Θέμα του συνεδρίου «η Επανάσταση του Δασκαλογιάννη και η Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη. Διακόσια χρόνια μετά» με τη συμμετοχή διακεκριμένων επιστημόνων, ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών.
Μια αναλυτική παρουσίαση των γεγονότων της επανάστασης του 1821 στην Κίσσαμο έκανε ο δάσκαλος κ. Μιχάλης Μουντάκης. Ο τραγικός θάνατος του Επισκόπου Μελχισεδέκ, οι Κισσαμίτες οπλαρχηγοί, τα γεγονότα της κατάληψης του κάστρου της Γραμβούσας και του φρουρίου στο Καστέλι από τους επαναστάτες, η σφαγή του Λαφονησίου από τους Τούρκους, και πολλά άλλα γνωστά και άγνωστα γεγονότα παρουσιάστηκαν από τον κ. Μουντάκη.
Από το Λονδίνο μέσω διαδικτύου μίλησε η ερευνήτρια του Ινστιτούτου Ενέργειας και Περιβάλλοντος στο πανεπιστήμιο του Hull κ. Ειρήνη Σωτηροπούλου. Θέμα της το νομισματοκοπείο του Δασκαλογιάννη και η νομισματική κατάσταση στην Κρήτη, με την ερευνήτρια να εξηγεί την σχέση των εξεγερσιακών διαδικασιών και νομίσματος, λογιστικών μονάδων και ανταγωνιστών για τον έλεγχο των μέσων συναλλαγής.
Στην ταυτότητα και αξίες τον καιρό του Δασκαλογιάννη και σήμερα αναφέρθηκε ο κ. Μανώλης Εγγλέζος-Δεληγιαννάκης, δικηγόρος- ερευνητής τονίζοντας πως «οι αξίες της εποχής του Δασκαλογιάννη ίδιες για αιώνες και μέχρι πρόσφατα, λειτουργούσαν προσφέροντας ηθικό πρόσταγμα και πρότυπο κοινωνικής οργάνωσης. Η σημερινή ελληνική κοινωνία είναι ζητούμενο εάν τις ενστερνίζεται ακόμα, η δε οπισθοχώρηση τους, έχει ως αποτέλεσμα μια γενικευμένη παρακμή που ξεκινώντας από το αξιακό- ιδεολογικό επίπεδο χαρακτηρίζει κάθε κοινωνική δραστηριότητα από την οικονομία μέχρι της θέση της χώρας στον κόσμο. Τα μηνύματα που μας στέλνει ο Δασκαλογιάννης μπορούν προσαρμοσμένα στις σημερινές συνθήκες να οδηγήσουν στην αντιστροφή της παρακμιακής πορείας».
Στα γεγονότα της επανάστασης στο Σέλινο αναφέρθηκε ο δάσκαλος- λαογράφος κ. Σταμάτης Αποστολάκης, ενώ ο δάσκαλος και συγγραφέας κ. Βασίλης Χαρωνίτης στάθηκε στα γεγονότα στα Ανώγεια. Τη συμμετοχή των Ανωγειανών στη σύναξη της Θυμιανής Παναγιάς στα Σφακιά, τη πρώτη σημαντική τους σύγκρουση με τους Τούρκους τον Ιούλιο του 1822 στο Σκλαβόκαμπο και το πρώτο ολοκαύτωμα του χωριού από τους κατακτητές.
ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
Την επανάσταση του 1821 μέσα από ζωγραφικά έργα σύγχρονων γηγενών καλλιτεχνών ανέδειξε η κ. Αλεξάνδρα Κουρουτάκη, δρ. Ιστορίας της τέχνης, μέλος ΕΔΙΠ στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης. Στην εισήγηση της παρουσιάσθηκαν πορτρέτα Κρητικών επαναστατών επώνυμων και ανώνυμων «που συμβολοποιούν το ανυπότακτο πνεύμα των επαναστατημένων κατοίκων του νησιού και τον ασίγαστο πόθο τους για λευτεριά». Παράλληλα η εισηγήτρια προχώρησε και σε μια ερμηνευτική και κριτική προσέγγιση αδημοσίευτων ή σχεδόν άγνωστων ζωγραφικών έργων που εικονοποιούν κρίσιμες στιγμές του απελευθερωτικού αγώνα στην Κρήτη από την έναρξη της επανάστασης του 1821 έως τα δραματικά γεγονότα που ακολούθησαν την πρώτη επαναστατική περίοδο.»
Η επανάσταση του Δασκαλογιάννη μέσα από το ριζίτικο τραγούδι, ήταν το θέμα της εισήγησης του κ. Ευτύχη Κοπασάκη, ερευνητή της Κρητικής παράδοσης και τ. Προέδρου του Συλλόγου Σφακιανών Ν. Χανίων. Τον αγώνα των Κρητικών τόνισε ο κ. Κοπασάκης «τον αποτυπώνει το ριζίτικο, το οποίο αποτελεί σήμερα μια “περίεργη παρατονία” σε σχέση με τους ρυθμούς και τα δεδομένα της εποχής μας. Η ιδιοτυπία του βρίσκεται στο ότι διατήρηση όλα εκείνα τα παλαιά στοιχεία που είναι άγνωστα και απροσάρμοστα στο πολυποίκιλο μουσικό πνεύμα του σύγχρονου λυρισμού».
Μιλώντας στους δημοσιογράφους η πρόεδρος της ΙΛΑΕΚ κ. Σταυρούλα Μαρκουλάκη επισήμανε πως «η Κρήτη συμμετείχε στην επανάσταση του 1821 αλλά δυστυχώς πολλές σελίδες αυτής ιστορίας δεν έχουν γραφτεί! Η Κρήτη τελικά δεν ελευθερώθηκε και επειδή έμεινε εκτός εθνικού κορμού δημιουργήθηκε η λανθασμένη εντύπωση πως δεν συμμετείχε στην επανάσταση του 1821».
Ερωτηθείς για τους λόγους που η Κρήτη δεν απελευθερώθηκε το 1821 ο κ. Ερατοσθένης Καψωμένος ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων τόνισε πως «οι λόγοι ήταν πάρα πολλοί και οι προεκτάσεις το ίδιο. Βασικός λόγος ήταν η αντίρρηση των Βρετανών που έπεισαν τους Γάλλους και τους Ρώσους να δεχτούν την εξαίρεση της Κρήτης από την ένταξη της στην ελεύθερη Ελλάδα». Παράλληλα ο κ. Καψωμένος τόνισε πως αυτή η στρατηγική της Βρετανίας συνεχίσθηκε και τα επόμενα χρόνια και ακόμα και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο «έγινε προσπάθεια να πείσουν Έλληνες αξιωματικούς του β΄ γραφείου της Μ. Ανατολής να συμβάλλουν στη δημιουργία αυτονομιστικού κινήματος στην Κρήτη! Είναι σημαντικό ότι δεν βρέθηκε κανένας Έλληνας αξιωματικός να δεχτεί!».
Tην έναρξη του συνεδρίου έκανε ο αντιπεριφερειάρχης κ. Κ. Γύπαρης καθώς η περιφέρεια όπως και ο Δήμος Σφακίων είναι συνδιοργανωτές.
Το σημερινό πρόγραμμα
Το πρόγραμμα σήμερα διαμορφώνεται ως εξής:
Α΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Προεδρείο: Γιώργος Μαργαρίτης και Κώστας Μαυρακάκης.
•9.30 Μαρία Μαράκη, φιλόλογος, λυκειάρχης, «Το λιμάνι της Σούδας στην Επανάσταση του 1821».
•9.50 Μαρία Σεργάκη, φυσικός, πρώην προϊσταμένη των ΓΑΚ Λασιθίου, συγγραφέας, «από τη Γραμβούσα στο Μεραμπέλλο. Επαναστατικές και καταδρομικές δραστηριότητες το φθινόπωρο του 1827».
•10.10 Παναγιώτης Στάθης, ιστορικός, υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Κρήτης, «Ο φόνος του Αντώνη Μελιδόνη από τον Ρούσο Βουρδουμπά: η απήχησή του στην ελληνική και τη διεθνή γραμματεία».
•10.30 Χριστίνα Βαμβούρη, ΜΑ φιλόλογος, «Πολιτικές και διπλωματικές εξελίξεις στο Κρητικό ζήτημα, όπως αποτυπώνονται στον ελληνικό Τύπο με αφορμή τις επαναστατικές ημέρες της 25ης Μαρτίου των ετών 1897-1913».
Β΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Προεδρείο: Σταυρούλα Μαρκουλάκη και Εμμανουήλ Μανούτσογλου.
•11.30 Ερατοσθένης Καψωμένος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, πρόεδρος της Εταιρείας Κρητικών Σπουδών-Ίδρύματος Καψωμένου, «Η Επανάσταση του 1821 στον Κρητικό του Σολωμού».
•11.50 Χριστίνα Αργυροπούλου, πρώην σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, συγγραφέας, «Η Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη μέσα από κείμενα ποιητικά, λογοτεχνικά, ιστορικά και τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη Ο Καταδικασμός της Κρήτης 1830, δημοτικό τραγούδι, ποίηση Παλαμά, Τα Δεινά των Κρητών, Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών, Ι. Κονδυλάκη Η μάχη της Γραμβούσας κ. ά.)».
•12.10 Κυριακή Πετράκου, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, «Η Επανάσταση του 1821 στα έργα της Αντωνούσας Καμπουράκη (1790-1875)».
•12.30 Αθανασία Ψαρουλάκη, φιλόλογος, επίτιμη λυκειάρχης, «Η ζωή και η δράση του καπετάν Μιχάλη Κουρμούλη στη λογοτεχνία».
•12.40 Μαρίνα Μπάντιου, ιστορικός, διδάσκουσα στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, «Ο Δασκαλογιάννης στη δημόσια ιστορία και μνήμη». Διαδικτυακά.
Γ ΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Προεδρείο: Μαρία Βλαζάκη και Εμμανουήλ Πετράκης.
•17.30 Στέλλα Αλιγιζάκη, ΜΑ ιστορικός, «Η διεκδίκηση της ηγεσίας του Κρητικού
Αγώνα του ’21 από τους Σφακιανούς».
•17.50 Εριφύλη Βενέρη, εικαστικός, ερευνήτρια, και Νάιρα Στεργίου, εικαστικός, ερευνήτρια, «Μεταβιωματική Συνδιαλλαγή με την Ιστορία: Σύγχρονες Εικαστικές Εκφορές και η Επανάσταση του ’21. Το παράδειγμα των Ηλία Παπαηλιάκη (Κρήτη), Steve Gianakos (Κρήτη), Κωστή Βελώνη (Αθήνα) και Μαρίνας Γιώτη (Αθήνα)».
•18.10 Μιχάλης Παπαηλιάκης, γεωπόνος στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, «Η συντήρηση της ιστορικής μνήμης: Ανδριάντες και προτομές προκρίτων στην Επαναστατική Συνέλευση της Παναγίας Θυμιανής Σφακίων».
•18.30 Κων/νος Φουρναράκης, φιλόλογος, «Το διήγημα του Κων/νου Ράδου, ‘Ο Πειρατής της Γραμβούσης’: αναζήτηση του μύθου και της ιστορίας».
•18.50 Κώστας Μουτζούρης, φιλόλογος, «‘Ο Κώδικας των Θυσιών. Ονόματα και δημευμένες περιουσίες των Χριστιανών αγωνιστών της Ανατολικής Κρήτης κατά την Επανάσταση του 1821’. Εν αναμονή της έκδοσης και του αντίστοιχου Κώδικα των Θυσιών της Δυτικής Κρήτης».
Θα ακολουθήσει συζήτηση, παρεμβάσεις και ο απολογισμός του συνεδρίου.
ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΠΑΝΤΖΙΑ
Την Κυριακή 20 Μαρτίου στις 11 π.μ. θα πραγματοποιηθεί περίπατος –γνωριμία με την ιστορική συνοικία της Σπλάντζιας στην παλιά πόλη των Χανίων, με ξεναγό τον Μανώλη Μανούσακα, συγγραφέα.
Οχτώ καινοτόμες ιδέες από την Γαύδο μέχρι τη Θράκη παρουσιάζουν στο “On Line” Παρασκευάς Περάκης και Ελένη Φουντουλάκη, με την ελπίδα να ακολουθήσουν τα Χανιά το παράδειγμα άλλων δήμων της χώρας
