“Aγνωστες” στράτες

Στράτες άγνωστες σε πολύ κόσμο, όχι τόσο διαφημισμένες, αλλά με τη δική τους ξεχωριστή ομορφιά αποζημιώνουν με τον καλύτερο τρόπο τον επισκέπτη. Μικρά μνημεία της Κρητικής φύσης όπως μονοπάτια, μικρά φαράγγια, πράσινες διαδρομές, ιδανικά για καθημερινές εξορμήσεις για μια οικογένεια, μια ομάδα περιπατητών, ένα ζευγάρι. Ορισμένες από αυτές τις “άγνωστες στράτες” παρουσιάζουμε στις σημερινές “διαδρομές”.

ΣΤΑ ΠΑΛΑΙΑ ΡΟΥΜΑΤΑ: Φαράγγι Βαβουλέδω- “Κρυφό σχολειό”, Χαμαλεύρι
Δύο άγνωστες, πανέμορφες, καταπράσινες διαδρομές βρίσκονται καλά “κρυμμένες” στα ορεινά Παλαιά Ρούματα του Δ. Πλατανιά, πρόκειται για το Φαράγγι του Βαβουλέδω και το “Κρυφό Σχολειό” στο Χαμαλεύρι.
Για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τόσο περιβαλλοντικά όσο και ιστορικά, των ξεχωριστών αυτών διαδρομών μας μίλησε ο γεωπόνος και πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Παλαιών Ρουμάτων, Γιώργος Μοτάκης. Η διαδρομή για το φαράγγι του Βαβουλέδω ξεκινά από τον ομώνυμο οικισμό, με περπάτημα μίας ώρας μέσα σε ένα πράσινο τοπίο με ελιές, καστανιές τις οποίες διέρχεται ρέμα. Οι περιηγητές εκεί θα δουν τη βυζαντινή, δίκλιτη εκκλησία του Αγ. Βασιλείου και του Τιμίου Σταυρού. Μέσα από το φαράγγι διέρχεται μονοπάτι με σηματοδότηση που κάνει την περιήγηση πιο εύκολη. Υπάρχουν επίσης παγκάκια και πηγή νερού για τους περιηγητές. Προχωρώντας παράλληλα του ποταμιού, κατά μήκος του Φαραγγιού “ξεδιπλώνεται” η ιδιαίτερη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής με ενδημικά φυτά, καστανιές, πλατάνια, θαμνώδη φυτά, φασκομηλιές, και προς το τέλος της διαδρομής ελαιώνες. Κοντά στον οικισμό Ληδιανά το φαράγγι ενώνεται με το φαράγγι του Τραχινού και συνεχίζει την πορεία του ως το κέντρο των Παλαιών Ρουμάτων, τα Αρχοντικά.

“Κρυφό σχολειό”
Σε μεγαλύτερο υψόμετρο από το Φαράγγι Βαβουλέδω και νοτιοδυτικά βρίσκεται το “Κρυφό σχολειό”, στην περιοχή Χαμαλεύρι. Πρόκειται για ένα τοπίο σπάνιας ομορφιάς με καστανόδασος και υπερ-αιωνόβια πλατάνια. Εκεί κάτω από τις πελώριες καστανιές και τα σκιερά πλατάνια κρύβεται καλά ένας από τους άγνωστους θησαυρούς της Κρήτης: ο ναός του Αγ. Γεωργίου που στα χρόνια της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε ως “Κρυφό Σχολειό”. Το “Κρυφό Σχολειό” βρίσκεται σχεδόν μέσα σε ένα βράχο που τα παλιότερα χρόνια καλύπτονταν από έναν αζίλακα (μεγάλο φυτό) τον οποίο έπρεπε να παραμερίσεις για να μπεις στην σπηλιά. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις ντόπιων, εκεί μάθαιναν Γράμματα τα χριστιανόπουλα της ευρύτερης περιοχής και όταν οι Οθωμανοί ανακάλυψαν ότι λειτουργούσε σχολείο από τον ιερέα – δάσκαλο, έσφαξαν τα παιδιά μαζί με τον κληρικό. Μάλιστα, είχαν βρεθεί οστά μικρών παιδιών και ενός ενηλίκου θαμμένα κάτω από το πάτωμα του “Κρυφού Σχολειού”.
Όπως ανέφερε ο κ. Μοτάκης από παλιότερες δημοτικές αρχές, είχε γίνει μια προσπάθεια ανάδειξης της περιοχής με παγκάκια, ξύλινους φράχτες κ.λπ., όμως σήμερα η περιοχή παραμένει αφημένη στο πέρασμα του χρόνου. Σε μερικά σημεία το Φαράγγι έχει βάθος 100 μέτρα και για αυτό χρειάζονται πινακίδες, καθαρισμοί, μεταλλικοί φράχτες για προστασία από κατολισθήσεις κ.ά., τόνισε.

ΣΕ ΜΕΣΚΛΑ – ΖΟΥΡΒΑ: Στου Σαρακηνού το φαράγγι
Από τη ρίζα των Λευκών Ορέων ξεκινάει ένα μικρό, αλλά πανέμορφο φαράγγι. Φεύγοντας από τα Μεσκλά μπαίνουμε στον δρόμο για Ζούρβα και μετά από 300 μέτρα στρίβουμε αριστερά σε ένα χωματόδρομο, στενό, κατηφορικό για 400 μ. περίπου. Μετά συναντάμε μια διακλάδωση με ενημερωτική ταμπέλα από τον Δήμο Πλατανιά από όπου και ξεκινάει το φαράγγι του Σαρακηνού. «Είναι ένα μικρό φαράγγι, βατό, ειδικά το καλοκαίρι έχουμε πραγματοποιήσει πολλές επισκέψεις και με μαθητές. Απαιτείται μιάμιση ώρα περπάτημα για να το περάσεις» μας εξηγεί ο κ. Σταύρος Μπαδογιάννης, πρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων που χάρις στις προσπάθειες των μελών του διαχρονικά έχουν αναδειχθεί δεκάδες μονοπάτια, διαδρομές, φαράγγια στα όρια του Νομού.
Μαγικό σημείο της διαδρομής οι “πόρτες”. Στα μέσα περίπου της διαδρομής, δύο τεράστιοι βράχοι “συναντιούνται” αφήνοντας μια μικρή διέξοδο. «Είναι ένα μαγευτικό σημείο αλλά δεν είναι το μόνο. Το φαράγγι έχει πράσινο με πολλά πλατάνια, και στην ουσία προσφέρει μια κυκλική διαδρομή που μπορεί ο καθένας να την περπατήσει» καταλήγει ο πρόεδρος του Ορειβατικού.
Αναφορικά με το όνομα, όπως γράφει και ο Αντώνης Πλυμάκης είναι φαράγγι του “Σαρακηνού” γιατί σύμφωνα με τους τοπικούς θρύλους, κάποιος Σαρακηνός πήδησε με το άλογο του πάνω από την κορυφή της “πόρτας”.

ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΘΗΜΟ: Οταν η φύση οργιάζει
Στην Πανέθημο στα ημιορεινά του Κολυμπαρίου μια ξύλινη πινακίδα σηματοδοτεί το σημείο από όπου αρχίζει το “μονοπάτι της Πανεθήμου”.
Από την εκκλησία της Παναγίας στο κέντρο του χωριού ο περιπατητής μπαίνει σε μια διαδρομή 20-25 λεπτών μεγάλης φυσικής ομορφιάς και φυσικού κάλλους.
«Η διαδρομή είναι μέτριας δυσκολίας καθώς έχει κάποια δύσβατα σημεία,. Είναι απίστευτης ομορφιάς, με φυσικές πηγές, υπεραιωνόβια πλατάνια, κυπαρίσσια, αγριελιές, ιτιές και πολλά άλλα δέντρα. Μέσα στη διαδρομή σχηματίζονται και καταρράκτες τον χειμώνα, ενώ στη γούρνα που βρίσκεται σε αυτή πρωτοέμαθα κολύμπι εγώ και πολλά παιδιά της εποχής μου» μας αναφέρει ο Σπύρος Καρπαδάκης πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού.
Στη διαδρομή του μονοπατιού παλιότερα οι χωρικοί είχαν κήπους, λειτουργούσαν ρακοκάζανα και αξιοποιούσαν το νερό της περιοχής.
«Οταν ήλθε το νερό άρδευσης πριν από 30 χρόνια περίπου, το μονοπάτι εγκαταλείφθηκε. Επαψαν οι άνθρωποι να φυτεύουν εκεί, οργίασε η άγρια βλάστηση και το μονοπάτι έγινε… ζούγκλα. Τελευταία δραστηριοποιήθηκαν οι νέοι της ΠανεθΉμου και ο Πολιτιστικός Σύλλογος.
Με πολλή εθελοντική εργασία φτιάξαμε το μονοπάτι, τοποθετήσαμε κάγκελα και μια γέφυρα.
Ολο το καλοκαίρι καθημερινά το επισκέπτονται πάρα πολλοί ξένοι. Μόνο πέρυσι υπολογίζουμε ότι πέρασαν πάνω από 1300 άτομα!» καταλήγει ο συνομιλητής μας.

ΣΤΟΝ ΑΠΟΚΟΡΩΝΑ: Το δάσος του Ορπακιά  
Στον Δήμο Αποκόρωνα, σε ένα κοίλωμα που περιβάλλεται από 6 χωριά (Κεφαλάς, Ξηροστέρνι, Λιτσάρδα, Σούρη, Σελιά και Λικοτιναρά) βρίσκεται ο Ορπακιάς ή Ρουπακιάς. Από τον Κεφαλά είναι δυνατή η πρόσβαση και με αυτοκίνητο, ενώ από τα υπόλοιπα χωριά μπορεί να πάει κάποιος με τα πόδια. «Πρόκειται για μια περιοχή περίπου 1.200 στρεμμάτων με ένα ιδιαίτερης ομορφιάς τοπίο, που διαμορφώθηκε ως αποτέλεσμα της μακρόχρονης συνύπαρξης του ανθρώπου με τη φύση. Εχει πλούσια δασώδη βλάστηση με βελανιδιές (δρύες), κυπαρίσσια και πρίνους όπως και διάσπαρτες καλλιέργειες και βοσκοτόπια. Ταυτόχρονα διατηρεί σημαντικά απομεινάρια των παλιών αγροτικών δραστηριοτήτων όπως πετρόκτιστα μονοπάτια, ξερολιθιές και στέρνες, που αποτελούν τυπικά στοιχεία του παραδοσιακού αγροτικού τοπίου του Αποκόρωνα», σημειώνει η δρ περιβαλλοντολόγος Αλέκα Μελιάδου. Οπως εξηγεί, στον Ορπακιά μέχρι και πριν από λίγες δεκαετίες υπήρχε έντονη αγροτική δραστηριότητα, που περιλάμβανε εκτεταμένες καλλιέργειες αμπελιών, σπαρτά αλλά και καρποφόρα δέντρα (κυδωνιές, αχλαδιές, αμυγδαλιές) όπως και μποστάνια με ξερικά είδη. «Επίσης, οι κάτοικοι των γύρω χωριών έβοσκαν εκεί τα ζώα τους, ενώ συχνά έκοβαν τα δέντρα τόσο για να διατηρήσουν τα χωράφια τους όσο και για να προμηθευτούν ξυλεία. Γύρω από αυτές τις καθημερινές ασχολίες αναπτύσσονταν και οι κοινωνικές σχέσεις, καθώς ο Ορπακιάς εκτός από πεδίο παραγωγικών δραστηριοτήτων ήταν και τόπος συνάντησης και συναναστροφής. Αποτελεί μέχρι και σήμερα τμήμα της συλλογικής μνήμης των τοπικών κοινοτήτων, ιδιαίτερα του Κεφαλά που είναι και το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής».
«Κατά τα τελευταία 30-40 χρόνια οι καλλιεργητικές δραστηριότητες σταδιακά εγκαταλείφθηκαν. Σήμερα στους παλιούς αμπελώνες έχουν φυτρώσει κυρίως βελανιδιές και κυπαρίσσια δημιουργώντας πυκνές κατά τόπους συστάδες. Eτσι διαμορφώθηκε μια ιδιαίτερη δασική περιοχή με ένα εξαιρετικά ποικίλο, εναλλασσόμενο τοπίο που συνίσταται από συστάδες με ψηλά δέντρα βελανιδιάς και κυπαρισσιών, διάσπαρτες χαρουπιές, πουρνάρια, δάφνες, αγριελιές και πλατάνια, μικρούς ελαιώνες, βοσκοτόπια, σπαρτά και καρποφόρα δέντρα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η χλωρίδα της περιοχής με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον κρόκο, που αναπτύσσεται σε δάση βελανιδιάς. Αυτό όμως που προσδίδει τη μοναδικότητα στο τοπίο του Ορπακιά είναι ότι όλη αυτή η ποικιλία του φυσικού περιβάλλοντος συνοδεύεται από τις μνήμες ενός πρόσφατου παρελθόντος, με την έντονη παρουσία των ανθρώπων και των έργων τους», αναφέρει καταλήγοντας η κα Μελιάδου.