Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Agrimonia eupatoria (Αγριμόνια η ευπατόρια).Το συναντούμε και με την ονομασία φωνόχορτο, ασπροζάκι, αγριμαία, ασπροξάνη. Ανήκει στην οικογένεια των ροδοειδών (ανήκει στην οικογένεια της τριανταφυλλιάς).
Η αγριμόνια είναι ένα πολύ καλό βότανο που συναντούμε σε όλα τα κλίματα. Μπορεί να καλλιεργηθεί παντού, αρκεί να είναι μέρος κάπως υγρό και με ήλιο.
Το βρίσκουμε σε όλα τα εδάφη, κυρίως αργιλώδη, σε μεγάλους φράκτες, στις άκρες των δρόμων, σε αναχώματα, σε πολύ λιαζόμενα ξέφωτα δασών και σε αδύνατα λιβάδια. Είναι πολυετές, ποώδες φυτό που φτάνει σε ύψος τα 70 εκατοστά, με δυνατό ρίζωμα. Στέλεχος όρθιο, τριχωτό, με λίγες διακλαδώσεις. Βασικά φύλλα αντίθετα, διαταγμένα σε ρόδακα. Κατά μήκος του στελέχους, αναπτύσσονται κατά αποστάσεις τα φύλλα που είναι ακανονίστως πτεροειδή. Άνθη μικρά, χρυσοκίτρινα, διατεταγμένα σε επιμήκη βότρυ. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από τις μέλισσες και τις μύγες.
Οι καρποί του είναι τριχωτοί και κολλούν στα ρούχα.
Ιστορικά στοιχεία
Το αγριμόνιο πήρε το όνομά του – αγριμόνιο – από τη λέξη “αγρός” και “μένω” δηλαδή αυτό που μένει στους αγρούς – αγριμόνιο.
Από την αρχαιότητα το χρησιμοποιούνταν για την επούλωση πληγών, σε ασθένειες των ματιών, του συκωτιού ή και στο δάγκωμα φιδιών. Ένας πάπυρος που χρονολογείται πριν από 26 αιώνες αναφέρει ότι το χρησιμοποιούσαν σε παθήσεις των ματιών.
Επίσης, σύμφωνα με παλιά έγγραφα, προκαλούσε βαθύ ύπνο όταν το έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι.
Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος και ο Διοσκουρίδης ανάφεραν το βότανο αυτό που το χρησιμοποιούσαν για την θεραπεία του ήπατος. Ο Διοσκουρίδης βάπτισε το αγριμόνιο “ευπατόριο” για να τιμήσει το βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη τον Ευπάτορα επειδή είχε πολλές γνώσεις βοταθεραπευτικής.
Η χρήση του στην Αγγλία αναφέρεται από την εποχή των Σαξώνων, για την θεραπεία των πληγών. Στον 15ο αιώνα αποτελούσε κύριο συστατικό του «νερού του αρκεβούζιου», ενός γιατρικού για πληγές από πυροβόλο όπλο στο πεδίο της μάχης. Η θεραπευτική του δύναμη αποδίδεται στην υψηλή περιεκτικότητα του βοτάνου σε πυρίτιο.
Συστατικά – χαρακτήρας
Η αγριμόνια περιέχει τανίνες, γλυκοσιδικά πικρά στοιχεία, νικοτινικό οξύ, πυριτικό οξύ, σίδηρο, βιταμίνες Β και Κ και αιθέριο έλαιο. Έχει δροσερό, ξηραντικό και έχει πικρή και στυφή γεύση.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Το φυτό ανθίζει τον Ιούνιο και συλλέγεται την εποχή της άνθισής του που διαρκεί έως τον Αύγουστο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα ξηρά αέρια μέρη. Οι σπόροι του φυτού ωριμάζουν Αύγουστο και Σεπτέμβριο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Σήμερα εκτιμάται ως θεραπευτικό βότανο για τις βλεννογόνιες μεμβράνες και με στυπτικές ιδιότητες για το σταμάτημα της αιμορραγίας.
Δρα ως στυπτικό, τονωτικό, διουρητικό, επουλωτικό και χολαγωγό.
Ρυθμίζει καταπληκτικά το ζάχαρο χωρίς να το ρίχνει υπερβολικά και να προκαλεί υπογλυκαιμίες.
Ανακουφίζει από τον πόνο και ρίχνει τον πυρετό ενώ παρέχει και ανοσοενισχυτικές ιδιότητες.
Χρόνια οι βοτανολόγοι το συστήνουν για την αντιμετώπιση κρυολογημάτων γρίπης και άλλων παθήσεων. Οι παθήσεις στις οποίες συστήνεται είναι αυτές που προκαλούν πυρετό και πόνους.
Υπάρχουν έρευνες που ισχυρίζονται ότι ενισχύει τα λευκά αιμοσφαίρια για την αντιμετώπιση των μικροβίων και είναι ισχυρότερο βότανο από την Εχινάκεια.
Ο συνδυασμός της στυπτικότητας και των πικρών στοιχείων κάνει το Αγριμόνιο ένα πολύτιμο ίαμα ιδιαίτερα όταν χρειάζεται στυπτική δράση στο πεπτικό σύστημα. Είναι ειδικό ίαμα για την παιδική διάρροια. Μπορεί να βοηθήσει σημαντικά σε περιπτώσεις βλεννώδους κολίτιδας και αποτελεί πρώτη επιλογή μεταξύ των βοτάνων για την σκωληκοειδίτιδα.
Χρησιμοποιείται στην δυσπεψία. Ενδείκνυται για την ακράτεια ούρων και την κυστίτιδα. Σαν γαργάρες είναι ωφέλιμο για την ανακούφιση του πονεμένου λαιμού και την λαρυγγίτιδα (για αυτό λέγεται και φωνόχορτο). Σαν αλοιφή βοηθά στην επούλωση των τραυμάτων και των μωλώπων. Μπορεί να συνδυαστεί με άφυσα βότανα για τα προβλήματα της πέψης.
Θεωρείται πολύ αποτελεσματικό στους πόνους της περιόδου. Ανακουφίζει σε βρογχίτιδες ή τραχειίτιδες, καταρροή, ενώ είναι εφιδρωτικό και μαλακώνει τον ξεραμένο λαιμό.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Αδειάζουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό πάνω σε 1-2 κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε 10-15 λεπτά. Το ρόφημα το πίνουμε τρεις φορές την ημέρα…
Προφυλάξεις
Πρέπει βέβαια να το αποφεύγουν όσοι έχουν πρόβλημα δυσκοιλιότητας. Αλλά και όσοι δεν έχουν πρόβλημα δυσκοιλιότητας αν πάρουν μεγαλύτερη ποσότητα από την συνιστώμενη δοσολογία μπορεί να τους την προκαλέσει.
