(συνοπτικό αφιέρωμα)
1.Στέφανος Γ. Παραδεισανός
Συνελήφθη από τους Γερμανούς στις 14 Ιουλίου 1943, στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου, φυλακίστηκε, καταδικάστηκε δις εις θάνατο, επιβιβάστηκε στο πλοίο Sinfra για τα κολαστήρια της Γερμανίας και πνίγηκε στις 20 Οκτωβρίου 1943 κατά τον τορπιλισμό του πλοίου.
2.Καλλιόπη Παραδεισανού-Παπαδογιάννη
Συνελήφθη από τους Γερμανούς στις 14 Ιουλίου 1943, στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου , φυλακίστηκε, καταδικάστηκε δις εις θάνατο, επιβιβάστηκε στο πλοίο Sinfra για τα κολαστήρια της Γερμανίας και πνίγηκε στις 20 Οκτωβρίου 1943 κατά τον τορπιλισμό του πλοίου.
3.Ευαγγελία Δανδουλάκη-Παπαδογιάννη
Συνελήφθη από τους Γερμανούς στις 14 Ιουλίου 1943, στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου , φυλακίστηκε, καταδικάστηκε δις εις θάνατο, επιβιβάστηκε στο πλοίο Sinfra για τα κολαστήρια της Γερμανίας και πνίγηκε στις 20 Οκτωβρίου 1943 κατά τον τορπιλισμό του πλοίου.
4.Εμμανουήλ Μιχ. Παπαδογιάννης
Αντάρτης, καταζητούμενος από τους Γερμανούς. Ο «παππούς της Αντίστασης».Το σπίτι του στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου υπήρξε «το Στρατηγείο της Εθνικής Αντίστασης»
5.Εμμανουήλ Μιχ. Φωτάκης
Αγγελιοφόρος της Αντίστασης. Χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές από τις συμμαχικές δυνάμεις ως αγγελιοφόρος, για μεταφορά εγγράφων μηνυμάτων, γιατί εθεωρείτο ιδιαίτερα έμπιστο πρόσωπο Συμμετείχε στην κατασκευή υδροηλεκτρικού εργοστασίου παραγωγής ρεύματος για την φόρτιση των παταριών ασυρμάτων των ανταρτών. Έλαβε μέρος και στη Μάχη των Περιβολίων έξω από το Ρέθυμνο κατά των Γερμανών και μάλιστα συνέλαβε δύο αιχμαλώτους.
6.Μαρία Φωτάκη-Παραδεισανού
Κόρη των Στέφανου και Καλλιόπης Παραδεισανού. Παρείχε κρυψώνα και τροφή σε αντιστασιακούς και απαγωγείς του Γερμανού Στρατηγού Κράϊπε. «Το βράδυ δε της 3-5-1944 ημέρα Τετάρτη, που έφτασαν οι απαγωγείς του Κράϊπε με τον Κράϊπε στην περιοχή του Άϊ Γιάννη, η αείμνηστη Μαρία Φωτάκη, ανέλαβε την τροφοδοσία ορισμένων από αυτούς, που συμμετείχαν στην απαγωγή, αλλά και των Μελαμπιανών που συνόδευαν τον αείμνηστο Παπαδογιάννη».
7.Αριστείδης Στεφ. Παραδεισανός,
Γιος του Στέφανου και Καλλιόπης Παραδεισανού. Το γενναίο κρητικόπουλο από τον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου. Εκπαιδεύτηκε στη Μέση Ανατολή. Υπήρξε ασυρματιστής του Βρετανού Ταγματάρχη Τομ Νταμπάμπιν και χειριστής ασυρμάτου κατά την απαγωγή του Γερμανού Στρατηγού Κράϊπε. Φωτογραφία : Αλεξάνδρεια, Οκτώβριος 1943
8.Αντώνης Ανδρ. Ζωϊδάκης
Εγκατέλειψε το σώμα της Ελληνικής Χωροφυλακής στο οποίο υπηρετούσε και εντάχθηκε στις ανταρτικές ομάδες κατά των καταχτητών. Εκπαιδεύτηκε στη Μέση Ανατολή. Ήτανε ένας εκ των 11 Ελλήνων πρωταγωνιστών της απαγωγής του Γερμανού Στρατηγού Κράϊπε. Υπήρξε συνοδός του Αρχηγού της Συμμαχικής αποστολής Τομ Νταμπάμπιν και σκοτώθηκε στους Αρμένους Ρεθύμνου σε συμπλοκή με Γερμανούς στις 7 Αυγούστου 1944. Φωτογραφία : Χάϊφα 23-1-1944
9.Αναστασία Μπριλλάκη-Παραδεισανού
Κόρη των Στέφανου και Καλλιόπης Παραδεισανού. Παρείχε κρυψώνα και τροφή σε αντιστασιακούς και απαγωγείς του Γερμανού Στρατηγού Κράϊπε.
10.Ειρήνη Ανδρ. Ζωϊδάκη
Αδελφή του Αντώνη Ζωϊδάκη. Παρείχε κρυψώνα και τροφή σε αντιστασιακούς και απαγωγείς του Γερμανού Στρατηγού Κράϊπε.
11.Γιάννης Παραδεισανός,
Εντάχθηκε στην Αντίσταση στην περιοχή Αμαρίου. Το μετοχάκι του στη Σάτα Αμαρίου υπήρξε από την αρχή η έδρα της Συμμαχικής αποστολής. Συμμετείχε ενεργά και σε πολλές επιχειρήσεις συνεχώς.
12.Κωστής Παραδεισανός
Εντάχθηκε στην Αντίσταση στην περιοχή Αμαρίου. Το μετοχάκι του στη Σάτα Αμαρίου υπήρξε από την αρχή η έδρα της Συμμαχικής αποστολής. Ο Κωστής Παραδεισανός ήταν πάντα το δεξί χέρι του Βρετανού BLO. Συμμετείχε ενεργά και σε πολλές επιχειρήσεις συνεχώς.
13.Γεώργιος Δ. Κορωνάκης
Διετέλεσε πολλά χρόνια Πρόεδρος της κοινότητας του χωριού. Στη Γερμανοκατοχή παραιτήθηκε γιατί δεν ήθελε να είναι υπηρέτης των Γερμανών. Το σπίτι του ήτανε κέντρο εξυπηρέτησης ανταρτών και Εγγλέζων. Για το λόγο αυτό απειλήθηκε ότι θα τον καταγγείλουνε στους Γερμανούς, όμως εκείνος δεν πτοήθηκε και συνέχισε τη δράση του.
14.Αντιόπη Γ. Κορωνάκη
Ήτανε το δεύτερο παιδί του Κορωνάκη Γεωργίου (Κορωνογιώργη) Φιλοξενούσε και βοηθούσε τους αντάρτες και Εγγλέζους στο σπίτι τους. Ξέφυγε πολλές φορές από τα μπλόκα Γερμανών όταν πήγαινε φαγητό ή μηνύματα στους αντάρτες.
15.Ιερώνυμος Μιχ. Ζωϊδάκης
Τον Απρίλιο του 1941 μετά την κατάληψη της Ελλάδος από τα Γερμανικά Στρατεύματα, μεταβαίνει με το Υ/Β ΓΛΑΥΚΟΣ στη Μέση Ανατολή (Αλεξάνδρεια). Το 1942 το Υ/Β ΓΛΑΥΚΟΣ βυθίζεται στη Μάλτα, όπου βρισκόταν για επισκευή, κατά τη διάρκεια βομβαρδισμού από Γερμανικά αεροπλάνα, κατά τον οποίο φονεύεται ο Κυβερνήτης του, Αρσλάνογλου. Με συναδέλφους του, μεταβαίνει με Αγγλικό Υποβρύχιο εκ Μάλτας εις Αλεξάνδρειαν, υπηρετώντας σε διάφορα υποβρύχια (ΤΡΙΤΩΝ – ΝΗΡΕΥΣ), συνεχίζει να λαμβάνει μέρος στις περιπολίες στο Αιγαίο και το Κρητικό Πέλαγος, έως και το 1944.
16.Στυλιανός Γεωρ. Μπριλλάκης
Το έτος 1941 εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση Αθηνών. Το 1942 έφυγε στη Μέση Ανατολή, όπου οργάνωσε την Ελληνική Χωροφυλακή, μετά από πρόσκληση της εξόριστης Κυβέρνησης Τσουδερού. Τον Οκτώβριο του 1944 επέστρεψε στην Αθήνα και επάνδρωσε την Ελληνική Χωροφυλακή Αθηνών. Επί Κυβερνήσεως Σοφούλη ανέλαβε Αρχηγός Χωροφυλακής μέχρι το έτος 1948.
17.Στυλιανός Παραδεισανός
Με την έναρξη του πολέμου από τους Ιταλούς κατά της Ελλάδας, το έτος 1940, πήρε μέρος ως Λοχίας. Συνέχισε κατά την Γερμανική Κατοχή και την Εθνική Αντίσταση, αλλά και στον εμφύλιο πόλεμο υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα.
18.Ζαχαρίας Μιχ. Δανδουλάκης
Ήτανε γιος της Ευαγγελίας Δανδουλάκη-Παπαδογιάννη. Κατά την περίοδο της Γερμανοκατοχής, σε νεαρή ηλικία, προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στον απελευθερωτικό αγώνα, γι’ αυτό και δίκαια αναγνωρίστηκε ως αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης.
19.Ελένη Εμμ. Φωτάκη
Παρά τη νεανική της ηλικία κατά το διάστημα της Γερμανικής Κατοχής είχε ενεργό συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση και στον απελευθερωτικό αγώνα, γι’ αυτό και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ως ελάχιστη ένδειξη ηθικής αναγνώρισης της απένειμε Αναμνηστικό Μετάλλιο και Δίπλωμα Εθνικής Αντίστασης 1941-1945.
Εκτιμώ ότι, υπήρξανε και άλλα πρόσωπα, που με κάθε τρόπο συμβάλλανε, θετικά ή και αρνητικά, στον αντιστασιακό αγώνα για λευτεριά.
Πηγές :
1.Γεώργ. Ψυχουντάκης, Ο Κρητικός Μαντατοφόρος, Αθήνα 1986.
3.Ελευθ. Ν. Παπαγιαννάκης, Κρήτη η Μεγάλη Νύχτα, 1941-1945, Αθήνα 1996.
4.Γουίλιαμ Στανλεϊ Μος. Κακό φεγγαραντάμωμα, Κίνορντι Σκοτίας 1950 και Αθήνα 2016.
5.Ασκληπιός Γ. Θεοδωράκης, Η Εθνική Αντίστασις Κρήτης, 1941-1945.
6.Γιάννης Β. Κογχυλάκης, Η Εποποιϊα της Μάχης της Κρήτης και της Εθνικής Αντίστασης, Αθήνα 1993.
7.Εμμ. Ματθ. Τσιριμονάκης, Η Εθνική Αντίσταση 1941-1944 στο Νομό Ρεθύμνης.
8.Νίκος Αλ. Κοκονάς, Βρετανοί κατάσκοποι στην Κρήτη 1941-1945, Αθήνα 1991.
9.Σπύρος Απ. Μαρνιέρος, Η Αντίσταση στο Αμάρι, Αθήνα 1984.
10.Γεώργ. Ευθ. Χαροκόπος, Το Φρούριο Κρήτη, 1941-1944.
11.Γεώργ. Ευθ. Χαροκόπος, Η Απαγωγή του Στρατηγού Κράϊπε, Αθήνα 1975.
12.Γεώργ. Κάββος, Γερμανοιταλική κατοχή και Αντίσταση Κρήτης, 1941-1945, Ηράκλειο 1991.
13.Μάρκος Γ. Πολιουδάκης, Η Εθνική Αντίσταση κατά τη Γερμανοϊταλική κατοχή στην Κρήτη, 1η Ιουνίου 1941 έως 30 Ιουνίου 1945, Ρέθυμνο 2002.
14.Ηρώον Πεσόντων Σκλαβωμένης Ελλάδος 1940-1945.
15.Κριτόλαος Σ. Ψαρουδάκης, Αγωνίες και αγώνες μιας εποχής, Ηράκλειο 1991.
16.Βαρδής Τσιράκης (Τσιροβαρδής), Η Φωνή των Μελαμπιανών, αρ φύλλου 123, Ιούλιος-Αύγουστος 1999.
17.Φύλλο Μητρώου Ελληνικής Αστυνομίας, Αθήνα 3-6-2016.
18.Antony Beevor, ΚΡΗΤΗ Η ΜΑΧΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, Εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα 2004.
19.Ειρήνη Ταχατάκη, Στρατηγού Κράϊπε, Η θρυλική Απαγωγή, Ηράκλειο 2006.
Νοέμβριος του 2023 Σταύρος Φωτάκης
