Πολύχρονη προσπάθεια κοπιώδης. Ένα τεράστιο έργο καταγραφής των εκκλησιών της ∆υτικής Κρήτης από την καταξιωµένη αρχιτέκτονα κ. Αιµιλία Κλάδου – Μπλέτσα. Έκδοση Τεχνικού Επιµ/ρίου. Θυµούµαστε τα προηγούµενα έργα της΄
Τα Χανιά στα χνάρια του χρόνου
Τα Χανιά εκατό χρόνια από την Ένωση
Τα Χανιά έξω από τα τείχη.
Όλα αυτά τα σπουδαία έργα δείχνουν µεγάλη δύναµη ψυχής αλλά η καταγραφή και παρουσίαση των εκκλησιών της ∆υτικής Κρήτης ακόµη µεγαλύτερη διότι η πορεία αναζήτησης των έργων –µνηµείων ήταν πολύ µεγάλη. Μέχρι τώρα κανείς δεν τόλµησε να κάµει τέτοιο τολµηρό έργο, κι ας έχουµε τόσους και τόσους αρχιτέκτονες.
Είναι λυπηρό να βλέπουµε τεράστιας τέχνης µνηµεία να καταστρέφονται από την αδιαφορία των κατοίκων και την άγνοια των νέων ξεσκολισµένων προέδρων των εκκλησιαστικών συµβουλίων που ασχολούνται µε ετερόκλητα έργα παραβλέποντας µεγαλειώδη µνηµεία παραδοµένα στη φθορά του χρόνου και στην αδιαφορία – άγνοια των Μητροπολιτών που ασχολούνται µε πολιτικά θέµατα, πέραν ων αρµοδιοτήτων τους και όχι µε τα πολιτιστικά τεράστια προβλήµατα διάσωσης των αγαθών του παρελθόντος. Αναφέρω ένα υπέροχο εκκλησιαστικό Μνηµείο πάνω από τον οικισµό Αγ. Γεωργίου, εποχή ενετοκρατίας. Το κλασικό ναϊδριο του Προφήτη Ηλία, στην Γκιάρα, Αγ. Κων/νου Ρεθύµνης.
Και όµως παραµεληµένο και στο περιθώριο της άγνοιας, όπως και τα άλλα εκκλησιαστικά µέρη του, µας παραπέµπει να αναχθούµε σε άριστους µαστόρους της περιόδου της Αναγέννησης, που είχε απλωθεί µε την Ενετοκρατία σε όλη την Κρήτη και όχι µόνο. Οµόλογο έργο µπορούµε να δούµε στην καταγραφή της κ. Κλάδου, σελ.24.
Αναζητείται αρχαιολόγος για µελέτη των µνηµείων.
Αναζητούνται ∆εσποτάδες που θα ασχοληθούν µε τον πολιτισµό, µε την ανάδειξη και διάσωση της Εθνικής µας κληρονοµιάς.
Και υπάρχουν ευγενείς µε ευαισθησίες και µεράκι όπως ο Χρυσόστοµος Ζακύνθου που καταγράφει, συντηρεί µελετά και προβάλει τους θησαυρούς της και οι αποδέλοιποι. Καθήκον τους εξοφίτσιο!
Ας φροντίσουν οι ∆εσποτάδες να γίνει µια παρόµοια µελέτη όπως αυτή της κας Κλάδου και για τα εκκλησιαστικά µνηµεία της Ανατολικής Κρήτης.
Αλλά µιας και τό ΄φερε ο λόγος να πούµε µερικές πονεµένες ιστορίες για γνώση νεότερων:
Ήµουν µαθητής στο ∆ηµοτικό σχολείο Ρουστίκων, δεκαετία του 1940 και 1950. Το καµπαναριό του Αγίου Χαραλάµπου, πέτρινο, υπέροχο έργο του κου Καψαλάκη, ήταν ετοιµόροπο να γκρεµιστεί επειδή οι σιδερένιοι σύνδεσµοι διεβρώθησαν – οξειδώθηκαν και ράγισαν τα αρχιτεκτονικά πόρινα µέλη του µνηµείου. Άρχισαν να γκρεµίζονται µε κίνδυνο ζωής των κατοίκων. Στήθηκαν σκαλωσιές. Το καµπαναριό – µνηµείο, χάθηκε. ∆εν βρἐθηκε ούτε ένα µέλος µέχρι σήµερα. Το καλλιτέχνηµα του Καψαλάκη αντικαταστάθηκε από ένα τσιµεντένιο έκτρωµα. Το ίδιο συνέβη και στο καµπαναριό της πατρίδας του Μεγάλου αυτού δηµιουργού.
Θυµάµαι, κι ας ήµουν µικρό κοπέλι όταν έριχναν από τη σκαλωσιά τα πελέκια – έργα τέχνης, πάνω στη στρωµένη άµµο, µε πόνο ψυχής.
Υπάρχουν αρκετά έργα του Αποστολάκη-δασκάλου του Καψαλάκη στη περιοχή του Ρεθύµνου. Σήµερα, τα ηλεκτρονικά µηχανήµατα παντογράφοι µπορούν να αντιγράψουν ένα καµπαναριό έργο των καλλιτεχνών και να αντικαταστήσουν τα τσιµεντένια εκτρώµατα. Σύλλογοι, τοπική αυτοδιοίκηση, εκκλησία, χορηγοί. Στα Ρούστικα υπάρχει υπερσύγχρονο εργοστάσιο επεξεργασίας πέτρας. Συντηρήθηκε το καµπαναριό της Αργυρούπολης µε χορηγία, µε παντογράφο του εργοστασίου.
Το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία Ρουστίκων είχε πολλά Μετόχια τα οποία στερήθηκε από την κακοδιοίκηση των ∆εσποτάδων.
Θυµούµαι το Μετόχι της Παναγίας των Μυριοκεφάλων όπου λειτουργούσε ο Συµεών Γεωργαλεδάκης. Πήγαινα µε την γιαγιά µου την Αργυρένια τη δεκαετία του 1950, τασιµάριζα όταν δεκαπεντάριζε ο Συµεών. Τα Μετόχια πρέπει για ιστορικούς κανονικούς και ηθικούς νόµους να επιστρέψουν εκεί που ανήκουν. Έργο των ∆εσποτάδων, υποχρέωση, σεβασµός στα Ιερά. Το προσκύνηµα στα Ρούστικα εισέπραξε τεράστια κεφάλαια από το 1950 µέχρι σήµερα. Επενδύθηκαν σε κελιά και ανώφελα έργα µωροφιλόδοξα του εγωισµού και της ιδιοτέλειας, όταν δίπλα καταρέει ένας εθνικός θησαυρός, η Μονή Προφήτη Ηλία. Τεράστιες σπατάλες για τα εφήµερα, τα κεραµεούν και τα φαύλα. Ας αναφέρω και τον Άη Γιώργη του Αρτού που καταστρέφονται οι περίφηµες τοιχογραφίες – φρέσκο ασυντήρητες, παραµεληµένες από τον εφηµέριο διότι έχει άγνοια της αξίας των.
Αυτά τα λίγα µε την ευκαιρία. Την περίφηµη έκδοση.
