Κάποιοι προφητεύουν ότι ο Γ’ παγκόσμιος πόλεμος θα γίνει για το νερό. Το αν θα βγουν αληθινοί ή ψεύτες κανείς δεν το ξέρει. Το σίγουρο είναι ότι το νερό αποτελεί ένα περιβαλλοντικό θησαυρό άρρηκτα συνδεδεμένο με την επιβίωση του ανθρώπινου είδους. Οι “διαδρομές” ακολουθώντας τα ίχνη του νερού αναζήτησαν και παρουσιάζουν σήμερα τις πηγές του στον Νομό Χανίων.
Ο λόγος για τις πηγές της Αγιάς, των Μεσκλών και του Στύλου. Πηγές οι οποίες σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία δίνουν σχεδόν 267 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ετησίως! Το νούμερο είναι ιδιαίτερα υψηλό, ενώ αν υπολογίσει κανείς και την άριστη ποιότητα του νερού, τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι τα Χανιά είναι ένας προνομιακός περιβαλλοντικά τόπος.
Ειδικότερα, η λεκάνη απορροής του Κοιλιάρη με τις πηγές Στύλου, Αρμένων και Ζούρμπου δίνουν 80, 30 και 30 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ανά έτος αντίστοιχα. Οι πηγές της Αγιάς (Πλατάνου, Κολύμπας και Καλαμιώνα) που υπάγονται στη λεκάνη απορροής του Κερίτη δίνουν συνολικά 69 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ετησίως, ενώ των Μεσκλών (Παναγιά – Κεφαλοβρύσια και Νικολιανά) δίνουν 30 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ανά έτος.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ
Σε μια πρώτη προσέγγιση που κάναμε για τη σημασία των πηγών αυτών για τα Χανιά συναντήσαμε τη γεωγράφο του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης (Ο.Α.Κ.) Τζίνη Βαρδουλάκη η οποία συμμετέχει στην εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων για το υδατικό δυναμικό των Χανίων και παράλληλα υλοποιεί περιβαλλοντικά εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί η νεότερη γενιά ως προς το ζήτημα της προστασίας του νερού. «Οι πηγές αυτές μας προσφέρουν και το νερό που πίνουμε και το νερό που ποτίζουμε. Είναι λοιπόν σημαντικό να τις κρατάμε σε καλή κατάσταση και να προσέχουμε να διατηρηθεί καλή η ποιότητα του νερού», τόνισε η κα Βαρδουλάκη καθώς μας ανέλυε ορισμένα επιστημονικά δεδομένα που κατατάσσουν τα νερά των Χανίων ψηλά ως προς την ποιότητά τους.
«Το νερό μας είναι καταπληκτικό ποιοτικά. Στις πηγές της Αγιάς υπάρχει ένα φυσικό φράγμα που εμποδίζει το θαλασσινό νερό να παρεισφρήσει, ενώ και το νερό των Μεσκλών αλλά και του Στύλου είναι πολύ ποιοτικό», σημείωσε, ενώ στην ερώτησή μας ποιες είναι οι σημαντικότερες απειλές για τις πηγές μας, η απάντηση ήταν άμεση: Ο άνθρωπος.
«Πρόβλημα δημιουργείται είτε όταν πετάμε κάτι μέσα στις πηγές, είτε λόγω της αλόγιστης χρήσης φυτοφαρμάκων», εξήγησε η κα Βαρδουλάκη και συμπλήρωσε ότι θα πρέπει να γίνει συνείδηση ότι οποιαδήποτε ρύπανση των πηγών, καταλήγει ουσιαστικά στον άνθρωπο αφού εμείς είμαστε οι τελικοί καταναλωτές. Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισε η κα Βαρδουλάκη θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης στα παιδιά που θα αποτελέσουν τους αυριανούς πολίτες.
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ενας από τους ανθρώπους που γνωρίζουν όσο λίγοι το υδατικό δυναμικό των Χανίων είναι ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης Νίκος Νικολαΐδης. Ο ίδιος, όπως και συνολικότερα το Πολυτεχνείο, συνεργάζονται στενά με τους τοπικούς φορείς που ασχολούνται με τα νερά προκειμένου άλλοτε να αποτυπωθεί η υπάρχουσα κατάσταση κι άλλοτε να προταθούν πρακτικές ορθολογικής διαχείρισης του δυναμικού που υπάρχει.
Τον ρωτήσαμε για τις ιδιαιτερότητες των πιο δυναμικών πηγών των Χανίων: «Αυτό που μπορούμε να πούμε αρχικά είναι ότι η ποιότητα των πηγών είναι πολύ καλή γιατί μιλάμε για καρστικές πηγές, που σημαίνει ότι το νερό έρχεται ψηλά από τα βουνά. Από εκεί και πέρα, για παράδειγμα το καλό με την Αγιά είναι ότι στην ποσότητα του νερού που δίνει ανάμεσα στον Χειμώνα και το Καλοκαίρι δεν υπάρχει μεγάλη διακύμανση. Είναι αξιοσημείωτο επίσης το γεγονός ότι οι πηγές της Αγιάς σου δίνουν 6000 κ.μ. νερού ανά ώρα σε μια κακιά χρονιά, δηλαδή μια μεγάλη ποσότητα», τόνισε και πρόσθεσε ότι αντίθετα στον Στύλο ναι μεν παρατηρείται μεγάλη διακύμανση ανάμεσα στον Χειμώνα και το Καλοκαίρι ωστόσο η ποσότητα του νερού που δίνουν οι πηγές είναι και πάλι μεγάλη.
Το νερό όμως δεν μεταφράζεται μόνο σε στατιστικά δεδομένα και μετρήσεις. Ιστορικά αποδεικνύεται ότι κοντά του “φύονται” ολόκληροι πολιτισμοί. Με άλλα λόγια, όπως υπογράμμισε και ο κ. Νικολαΐδης, τα νερά της Κρήτης ήταν ένας από τους βασικότερους παράγοντες που επέτρεψαν την μακραίωνη παρουσία ανθρώπων στο νησί. «Οι πηγές στην Κρήτη είναι ο λόγος που η Κρήτη ανέπτυξε πολιτισμό πριν από χιλιάδες χρόνια. Κι αυτό γιατί το Καλοκαίρι οι πηγές σου δίνουν νερό που δεν μπορείς να έχεις αλλιώς», σχολίασε ο κ. Νικολαΐδης.
ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Κι αν όλη η Κρήτη διαθέτει πηγές που δίνουν σημαντικές ποσότητες νερού, τα Χανιά έχουν το προνόμιο να απολαμβάνουν νερό που είναι πόσιμο. Ο διευθυντής υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης Μαρίνος Κριτσωτάκης έχοντας πολύ καλή γνώση και εποπτεία της κατάστασης που επικρατεί σε όλη την Κρήτη μας εξήγησε το γιατί: «Τα Χανιά είναι η ευνοϊκότερη περιοχή της Κρήτης σε ό,τι αφορά τις πηγές. Κι αυτό γιατί όλες οι άλλες μεγάλες πηγές είναι υφάλμυρες. Μιλάμε για τεράστιες ποσότητες νερού που πηγαίνουν κατευθείαν στη θάλασσα χωρίς να αξιοποιούνται. Στα Χανιά, όμως, λόγω της γεωλογίας οι πηγές τους έχουν γλυκό νερό».
Συνεχίζοντας ο κ. Κριτσωτάκης εξέφρασε την πεποίθηση ότι με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν και τα έργα που έχουν γίνει ή προγραμματιστεί, δεν διαφαίνεται κάποιο άμεσο πρόβλημα έλλειψης νερού στην περιοχή των Χανίων: «Ετσι, παρά τα ξηρά χρόνια που υπήρξαν μέχρι τώρα αντιμετωπίστηκαν ικανοποιητικά οι αυξημένες -λόγω τουρισμού και αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών στον κάμπο των Χανίων, όπου στη θέση πορτοκαλιών μπήκαν αβοκάντο- ανάγκες που υπήρξαν τα Καλοκαίρια. Ακόμα και φέτος που με τα μέχρι τώρα δεδομένα υπάρχει μεγάλη ανομβρία, δεν προβλέπεται κάποιο άμεσο πρόβλημα να αντιμετωπιστεί το Καλοκαίρι».
Ο κ. Κριτσωτάκης σημείωσε ακόμα ότι τόσο στην περιοχή της Αγιάς μέσω γεωτρήσεων όσο και στην περιοχή του Στύλου, μέσω έργων που προωθεί ο Δήμος Αποκορώνου, υπάρχουν αποθέματα νερού που μπορούν να αξιοποιηθούν, ενώ αναφερόμενος στο θέμα της ποιότητας του νερού τόνισε ότι αυτή είναι άριστη.
Βέβαια, όπως τόνισε καταλήγοντας, χρειάζεται επαγρύπνηση ώστε οι απειλές που αφορούν ρύπανση από ανθρωπογενείς παράγοντες (αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων, ανεξέλεγκτη απόρριψη αποβλήτων ελαιουργείων, τυροκομείων κ.ά.) να περιοριστούν ακόμα περισσότερο μέσα από την αυστηρή εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας.
